مهدی خالدی/

 اعتراضات مردم عراق چهار روز دیگر وارد چهارمین ماه خود می‌شود و این در حالی است که صحنه داخلی آن، این روزها شاهد رخدادهایی است که دوستداران عراق را به پایان یافتن اعتراضات کمی خوشبین کرده است. پیرو همین مسئله، پس از تصویب قانون جدید انتخابات در پارلمان عراق که شامگاه سه شنبه انجام شد، روز گذشته نیز منابع آگاه از توافق بیشتر گروه‌های سیاسی این کشور بر سر نامزدی «اسعد العیدانی» استاندار بصره برای تصدی پست نخست‌وزیری خبر دادند. برکناری نخست‌وزیر، انتصاب کمیساریای عالی انتخابات مستقل غیرحزبی و تغییر و تصویب قانون انتخابات سه گامی هستند که دولتمردان عراقی در راستای جامه عمل پوشاندن به خواسته‌های معترضان انجام داده‌اند و به نظر می‌رسد انتخاب نخست‌وزیر، چهارمین و شاید مهم‌ترین گام در راستای انجام اصلاحات باشد. پارلمان عراق قرار بود سه‌شنبه نشست مهم خود درباره انتخاب نامزد پست نخست‌وزیری را برگزار کند که به دلایل نامعلومی این جلسه بار دیگر به تعویق افتاده و به پنجشنبه موکول شد.

تصویب قانون انتخابات؛ گامی رو به جلو

عراق با گذشت بیش از ۱۵ روز از استعفای عادل عبدالمهدی و عدم توافق احزاب و جریان‌های سیاسی بر سر تعیین نخست‌وزیر جدید، از روز یکشنبه وارد خلأ قدرت شده که همین مسئله تحلیلگران و ناظران را نسبت به گسترش بی‌ثباتی آن هم در کشوری که سابقه طولانی در ناامنی دارد نگران کرده است. حال اما پس از این دو اتفاق مثبت، به نظر می‌رسد درخت اعتراضات مردمی عراق که در واکنش به وضعیت بد معیشتی و فساد گسترده در ساختار دولت شکل گرفته بود، باوجود سنگ‌اندازی‌های محور غربی – عربی در حال به بار نشستن است.

با تصویب قانون جدید انتخابات، برخی سازوکارهای حاکم بر انتخابات تغییر کرده است. مهم‌ترین و برجسته‌ترین ویژگی‌های قانون جدید انتخابات عراق در ماده‌های ۱۵ و ۱۶ آن نهفته است. ناظران صحنه سیاسی از این دو ماده با عنوان «روح قانون جدید» یاد می‌کنند. بر اساس آنچه در این مواد آمده، قانون جدید به رأی‌دهندگان اجازه می‌دهد به جای رأی دادن به لیست احزاب، به نامزدهای فردی و بر اساس صلاحیت آن‌ها رأی دهند. همچنین هر داوطلب، منطقه‌ای مشخص و نه کل یک استان را نمایندگی خواهد کرد. ازهمین رو، کارشناسان معتقدند با تصویب بندهای یاد شده، شانس افراد مستقل برای راهیابی به مجلس در انتخابات افزایش می‌یابد. ناظران سیاسی بر این‌باورند این امر به تضعیف احزاب سنتی که از سال ۲۰۰۵ تاکنون در عراق حکمرانی می‌کردند، منجر می‌شود.

احزاب عراقی باید واقع‌بین باشند

اما جعفر قنادباشی، تحلیلگر مسائل منطقه در گفت‌وگو با قدس تصویب قانون جدید انتخابات در مجلس عراق را گامی مهم در راستای تحقق خواسته معترضان دانسته و گفت: این اقدام راهبردی تلاش توطئه‌گران داخلی و خارجی که به دنبال بهره‌برداری از تحولات عراق بوده و به‌هم‌ریختگی ساختاری را در این کشور دنبال می‌کنند، خنثی می‌کند. وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که در طول سه ماه گذشته از اعتراضات همواره گروهک‌هایی سازمان یافته که از آمریکا و عربستان خط می‌گرفتند وجود داشتند که با انجام اقدامات تحریک‌آمیز درصدد گسترش آشوب بودند؛ اما با این تصمیم، توطئه آن‌ها خنثی شد. اقدام مجلس گام نخست بوده و در ایجاد انسجام و وحدت میان گروه‌های عراقی بسیار مؤثر خواهد بود؛ اما در گام بعدی آنچه مهم به نظر می‌رسد اقدام سریع و قاطع مجلس برای ترسیم آینده پیش رو است.

قنادباشی در ادامه به اخبار منتشر شده در مورد توافق احزاب عراقی بر سر معرفی «اسعد العیدانی» به عنوان گزینه نخست‌وزیری پرداخته و افزود: در چند روز گذشته نام‌های دیگری مانند محمد شیاع السودانی و قصی السهیل به عنوان گزینه نخست‌وزیری عراق مطرح شده بود که همگی به دلایل مختلف و از جمله مخالفت احزاب و به‌ویژه جریان سائرون وابسته به مقتدی صدر از روی میز کنار گذاشته شدند. اکنون اما به نظر می‌رسد تمام گروه‌ها و از جمله رهبر جریان صدر موافقت اولیه خود را با نخست‌وزیری العیدانی اعلام کرده‌اند که همین مسئله امیدواری‌ها را برای حل این چالش بیشتر کرده است. این تحلیلگر مسائل منطقه ادامه داد: با همه این اوصاف و فارغ از آنکه چه کسی به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شود، آنچه در مقطع کنونی باید مد نظر احزاب عراقی قرار گیرد بسنده کردن به شرایط حداقلی در انتخاب نخست‌وزیر است. اکنون عراق در شرایط حساسی به سر برده و توطئه‌های غربی – عربی هم همچنان پابرجاست؛ بنابراین در این شرایط که خطر از هم پاشیدگی هر لحظه کشور را تهدید می‌کند گروه‌های مختلف نباید به فکر تعیین نخست‌وزیر ایده‌آل باشند. احزاب باید توقع خود را پایین آورده و شرایط را برای گذر به مرحله بعدی فراهم کنند.

قنادباشی اقدامات اخیر دولتمردان عراقی را امیدوارکننده و مثبت ارزیابی کرده و تصریح کرد: عراق به واسطه ضرباتی که در چند سال گذشته از مداخلات خارجی، جریان‌های تکفیری وابسته به ارتجاع منطقه‌ای و بین‌المللی و تفرقه داخلی متحمل شده تجربیات زیادی اندوخته؛ این مسئله کافی است تا مردم و سیاستمداران این کشور قدر امنیت کنونی خود را بیشتر درک کرده و در دام گروه‌گرایی و تفرقه‌انگیزی نیفتند. امید است مردم عراق همان‌گونه که بر گروهک تروریستی داعش پیروز شدند، از مقطع مهم کنونی هم به سلامتی عبور کرده و توطئه‌های آمریکا و سعودی را ناکام بگذارند.