خالدی/

 خبرگزاری ایتارتاس روسیه گزارش داد فائز السراج، رئیس دولت وفاق ملی و خلیفه حفتر، رئیس ارتش شرق لیبی در مسکو توافق آتش‌بس و متارکه جنگ را امضا خواهند کرد. طرفین جنگ در لیبی روز شنبه پذیرفتند از ادامه نبرد دست بکشند. این گزارش از سفر فائز السراج، رئیس دولت وفاق ملی، مورد تأیید سازمان ملل و نیز ژنرال خلیفه حفتر رئیس ستاد ارتش و رئیس تشکیلات شرق لیبی به مسکو خبر داده و نوشت: پس از رایزنی‌هایی که روز یکشنبه میان ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه درباره لیبی به عمل آمد، طرفین دعوا پذیرفتند در مسکو پشت یک میز نشسته و آتش‌بس مورد نظر را رسمیت ببخشند. ترکیه به‌تازگی طرح اعزام نیرو به لیبی برای حمایت از دولت وفاق ملی را در پارلمان خود تصویب کرد، در حالی که نیروهای روسی در قالب گروه واگنر از پیش در این کشور حضور داشته و از نیروهای ژنرال حفتر حمایت می‌کنند. لیبی از زمان سرنگونی «معمر قذافی» دیکتاتور پیشین این کشور در سال ۲۰۱۱، به دو دولت موازی در شرق و غرب تقسیم شده است. دولت وفاق ملی به ریاست «فائز السراج» در طرابلس، غرب لیبی تشکیل شد و مورد حمایت جامعه جهانی است. همزمان دولت موازی دیگری در شهر طبرق در شرق لیبی به نخست وزیری «عبدالله الثنی» و «عقیله صالح» رئیس مجلس نمایندگان اعلام موجودیت کرد که ژنرال حفتر مورد حمایت آنان است. اگرچه دولت وفاق ملی مورد حمایت ترکیه و قطر قرار دارد، اما نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی (تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر) از حمایت‌های گسترده امارات متحده عربی، مصر، عربستان سعودی، اردن و روسیه برخوردار هستند.

آتش‌بس شکننده

با وجود آنکه اغلب رسانه‌ها با نگاهی خوشبینانه به تحولات لیبی پرداختند، اما برخی شواهد از شکننده بودن این آتش‌بس حکایت می‌کند. در حالی که خبرگزاری اسپوتنیک روسیه اعلام کرد ژنرال حفتر پذیرفت که آتش‌ بس در غرب این کشور از بامداد یکشنبه (به وقت محلی) برقرار شود، اما برخی رسانه‌ها دیگر از پیشروی نیروهای ارتش ملی در مصراته خبر دادند. برخی از اخبار همچنین حاکی است در پیشروی نیروهای حفتر در مصراته، حتی چند نیروی ترکیه‌ای نیز جان خود را از دست داده و همچنین 6 نیروی دیگر ترکیه‌ در جریان درگیری‌هایی که به‌تازگی در شرق شهر مصراته رخ داد، زخمی شده و در بیمارستان نالوت به سر می‌برند.

در عین حال روزنامه دیلی میل انگلیس از طرابلس خبر داد که السراج نیز باوجود پذیرش این آتش‌بس آن را مشروط توصیف کرد و گفت، اگرچه او از ابتکار روسیه و ترکیه برای برقراری آتش بس استقبال می‌کند اما تنها در صورتی به آن پایبند می‌ماند که ژنرال حفتر از همه مواضع قبلی که تصرف کرده است عقب‌نشینی کند؛ اقدامی که به اعتقاد تحلیلگران بعید است از سوی فرمانده ارتش شرق لیبی مورد پذیرش قرار گیرد.

جنگ تحمیلی بر لیبی ادامه دارد

جعفر قنادباشی، سفیر سابق ایران در لیبی در گفت‌وگو با قدس با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته برای برقراری صلح در لیبی اقدامات انجام شده را روزنه امیدی برای رسیدن این کشور به آرامش آن هم پس از 10 ماه جنگ خوانده و گفت: حقیقت آن است که مردم لیبی از جنگ خسته شده‌اند. جنگ داخلی عملاً پس از سقوط معمر قذافی (هشت سال پیش) آغاز شده اما ماجراجویی که حفتر با پشتگرمی طرف‌های خارجی از فروردین امسال آغاز کرد مردم لیبی و به‌ویژه شهروندان طرابلس را بیش از پیش زیر فشار قرار داده است. قنادباشی ادامه داد: اگرچه مردم لیبی خواستار آرامش هستند اما به نظر می‌رسد آنچه بیرون از مرزهای این کشور و در قالب معادلات قدرت میان طرف‌های منطقه‌ای و جهانی جریان دارد خلاف این رویه را خواستار بوده و همین مسئله آتش‌بس را شکننده خواهد کرد. با توجه به اختلافات موجود، طرف‌های مرتبط در بحران لیبی هنوز برای پایان دادن به این جنگ توافق نکرده‌اند. فرانسوی‌ها با ایتالیایی‌ها بر سر نفت لیبی دعوا دارند؛ آمریکا با اروپا بر سر این موضوع دچار اختلاف است و روسیه به عنوان قدرتی که سابقه حضور تاریخی در لیبی را دارد خواستار حضور دوباره در این کشور است؛ به نظر می‌رسد این معادلات قدرت اجازه برقراری آتش بس طولانی را نمی‌دهد.

ترکیه به دنبال خرید زمان است

سفیر سابق ایران در لیبی تصریح کرد: در کنار این جنگ قدرت که تداوم بحران در لیبی را پایدار می‌کند، منفعت لابی‌های اسلحه‌سازی غربی که سود خود را در تداوم جنگ می‌بینند هم به دامنه‌دار شدن نبرد لیبی کمک می‌کند. این جنگ جیب لابی تسلیحات را پر می‌کند و آن‌ها از آن استقبال می‌کنند. قنادباشی در ادامه به تقلای ترکیه برای برقراری آتش بس در لیبی اشاره کرد و افزود: این آتش بس حداقل در کوتاه مدت به نفع آنکارا خواهد بود. لیبی در گذشته بخشی از امپراتوری عثمانی بوده، بنابراین ترکیه در چارچوب سیاست‌های عثمانی‌گرایی جدید خود در تلاش است با حضور در درگیری‌های این کشور منفعت خود را تأمین و نفوذ خود را در این کشور بیشتر کند. حضور ترکیه در درگیری‌های لیبی یک استفاده سودجویانه بر اساس خرید زمان است، به این معنی که آنکارا تلاش می‌کند با بهره‌برداری از نفت لیبی و فروش کالاهای خود به این کشور، نفوذ خود را گسترش داده و در مراحل بعدی اهداف منفعت‌طلبانه پنهانی خود را دنبال کند.