مهدی خالدی/
آخرین پرده از شوی سیاسی و جنگ قدرت میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بر سر استیضاح دونالد ترامپ از بامداد گذشته در مجلس سنای آمریکا کلید خورد. دادگاه استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا در سنا قرار است 6 روز در هفته جریان داشته و در این مدت برای آینده سیاسی ترامپ تصمیم‌گیری خواهد شد. مجلس نمایندگان آمریکا 28 دی ماه رأی به استیضاح دونالد ترامپ داده و در همین راستا نیز ادامه این روند به مانند دادگاه در مجلس سنا ادامه می‌یابد. این سومین بار در تاریخ ایالات متحده است که رئیس‌جمهوری استیضاح می‌شود. آخرین بار در دهه ۹۰ میلادی، بیل کلینتون از سوی جمهوری‌خواهان محاکمه شد اما با کسب رأی اعتماد به کار خود ادامه داد.
رویداد سیاسی نه محکمه قضایی
هر چند از جلسات بررسی طرح استیضاح در مجلس سنا به عنوان جلسات «محاکمه» یاد می‌شود اما باید در نظر داشت که این جلسات لزوماً مشابه یک جلسه محاکمه قضایی برگزار نخواهد شد. جلسات بررسی طرح استیضاح رئیس جمهور بیش از هر چیز یک رویداد سیاسی و به شکاف سیاسی و اجتماعی میان سیاستمداران و جامعه آمریکایی دامن زده است.
احتمال عزل دونالد ترامپ کم است، با این حال دموکرات‌ها امیدوارند از پوشش گسترده اخبار مربوط به جلسات استیضاح دست کم در دو حوزه بهره‌برداری کنند؛ اول، با زیر ذره‌بین بردن رفتار آقای ترامپ در ماجرای اوکراین، حامیان حزب دموکرات و دیگر مخالفان رئیس‌جمهور را برای حضور در پای صندوق رأی تشویق و شاید خشمگین کنند و به عبارتی انتخابات پاییز را به رفراندومی برای «نه به ترامپ» تبدیل کنند و دوم اینکه با «عصبانی‌کردن» رأی‌دهندگان از سوگیری سناتورهای جمهوری‌خواه و به‌ویژه میچ مک‌کانل، رئیس سنا، در جریان برگزاری جلسات استیضاح، رأی‌دهندگان را در سطح ایالتی بشورانند تا در جریان انتخابات میان دوره‌ای سنا که همزمان با رأی‌گیری ریاست‌جمهوری در نوامبر امسال برگزار خواهد شد، علیه جمهوری‌خواهان رأی دهند و به این ترتیب شانس دموکرات‌ها برای کسب اکثریت سنا را بالا ببرند. با این حال، اگر تیم وکلای آقای ترامپ و خود او در طول جلسات استیضاح بتوانند افکار عمومی را همراه با گفتمان خود کنند که مدعی «تحریف خطرناک قانون‌اساسی» از سوی دموکرات‌هاست، آن وقت ممکن است جمهوری‌خواهان با قدرتی مضاعف خود را برای دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و برتری بیشتر در سنا آماده کنند. اکنون جمهوری‌خواهان هم فرصت آن را دارند تا روند سنا را به محاکمه جو بایدن، هیلاری کلینتون و حزب دموکرات تبدیل کنند. به عبارت دیگر، آن‌ها از دادگاهی نمایشی به عنوان خوراک برای انتخاب مجدد ترامپ استفاده خواهند کرد.
اختلاف بر سر نحوه اداره جلسات سنا
از سوی دیگر، در حالی که نمایندگان مجلس سنا روز یکشنبه سوگند یاد کردند که بر اساس واقعیات و نه ملاحظات سیاسی در مورد آینده آقای ترامپ تصمیم بگیرند، اما همه شواهد از سیاسی بازی در جریان استیضاح حکایت دارد تا جایی که حتی دو طرف در مورد نحوه اداره جلسات مجلس در هنگام استیضاح به مشکل برخورده‌اند. روز دوشنبه سناتور میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه در سنا قوانین و ضوابطی را پیشنهاد کرد که بر اساس آن دموکرات‌ها و وکلای کاخ سفید، هر یک ۲۴ ساعت (دو جلسه 12 ساعته) برای طرح دعوی و دادخواهی اولیه خود وقت خواهند داشت.
دموکرات‌ها اما از اقدام رهبر اکثریت سنا مبنی بر ارائه جدول زمان‌بندی فشرده و کوتاه برای اجرای مرحله اقامه دعوی و مباحث مربوط به محاکمه ترامپ انتقاد کرده و آن را «رسوایی ملی» خوانده‌اند. دموکرات‌ها با تعیین وقت برای این موضوع مخالفت هستند و معتقدند جمهوری‌خواهان به اتکای برتری عددی خود در سنا در تلاش هستند مانع حضور شهود در جلسات دادگاه شوند و زمینه تبرئه متهم را فراهم کنند. دموکرات‌ها خواهان حضور شاهدان و شنیدن اظهارات آن‌ها در مورد اقدامات ترامپ هستند. شاهدان مورد علاقه دموکرات‌ها عبارتند از: جان بولتون، مشاور عالی پیشین امنیت ملی کاخ سفید؛ میک مولوینی، رئیس موقت ستاد کارکنان کاخ سفید؛ رودی جولیانی، وکیل ترامپ و لو پارناس، دستیار رودی جولیانی که در روزهای اخیر دست به افشاگری‌های تازه‌ای زده است. برخی جمهوری‌خواهان هم گفته‌اند هانتر بایدن باید به عنوان شاهد فراخوانده شود. جمهوری‌خواهان ولی دموکرات‌ها را متهم می‌کنند که به فرایند عادلانه در زمان رسیدگی به لوایح استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان عمل نکردند و اکنون قصد دارند در روند دادگاه در سنا اخلال ایجاد کنند.
* آنچه باید از استیضاح ترامپ بدانیم
اتهام‌های وارده
افشاگری یک مأمور مخفی «سیا» (آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا) حالا روشن کرده است که ترامپ با هدف بی‌اعتبار کردن «جو بایدن» رقیب بالقوه‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ میلادی، در گفت و گو با ولادیمیر زلنسکی و در پرونده‌ای موسوم به اوکراین گیت، از اختیارات رئیس‌جمهور و روابط خارجی آمریکا سوءاستفاده کرده است. حال کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا ترامپ را به دو تخلف «سوءاستفاده از قدرت» و «مانع‌تراشی در مسیر تحقیقات کنگره» متهم کرده است. با وجود این، در گزارش این کمیته، مستندات گسترده‌ای از دیگر تخلفات ترامپ از جمله دریافت «رشوه» نیز دیده می‌شود.
جلسه استیضاح کی آغاز می‌شود؟
سه شنبه ۲۱ ژانویه، ساعت یک بعداز ظهر به وقت شرق آمریکا، محاکمه استیضاح ترامپ آغاز شد. پس از آن جلسه 6 روز در هفته، این استیضاح در جریان خواهد بود. بر اساس برنامه‌ای که دفتر میچ مک‌کانل، رهبر اکثریت سنا اعلام کرده است، این جلسات ساعت یک بعد از ظهر آغاز و تا ساعت 5 یا 6 عصر (همگی به وقت شرق آمریکا) ادامه خواهد یافت.
چقدر طول خواهد کشید؟
مدت زمان استیضاح در سنا مشخص نیست. جمهوری‌خواهان ترجیح می‌دهند این محاکمه به سرعت برگزار شود. مورد پیشین که مربوط به محاکمه بیل کلینتون بود 6 هفته طول کشید (از هفتم ژانویه ۱۹۹۹ تا ۱۲ فوریه ۱۹۹۹).
افکار عمومی چه می‌گوید؟
بر اساس آخرین نظرسنجی شبکه خبری «سی ان ان» (نزدیک به دموکرات‌ها) کمی بیش از حدود نیمی از آمریکایی‌ها (۵۱ درصد) معتقدند ترامپ باید توسط سنا محکوم و از کار برکنار شود. اما بر اساس نظرسنجی‌ای که «فاکس‌نیوز» (نزدیک به ترامپ) در ماه دسامبر منتشر کرد، ۵۱ درصد مخالف برکناری ترامپ هستند.
نتیجه چه خواهد بود؟
هرچند استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان آمریکا به دلیل اکثریت دموکرات این مجلس قطعی شده، اما اکثریت جمهوری‌خواه سنا موجب شده بسیاری این روند را در عمل بی‌نتیجه بدانند، چراکه بسیار بعید به نظر می‌رسد دو سوم اعضای سنا (67 تن از 100 سناتور) آن‌طور که قانون تعیین کرده، به برکناری ترامپ رأی مثبت دهند. جمهوری‌خواهان ۵۳ کرسی از ۱۰۰ کرسی مجلس سنا را در اختیار دارند.
آیا تمام محاکمه علنی خواهد بود؟
بخشی از جلسات ممکن است به صورت غیرعلنی و پشت درهای بسته برگزار شود. اینکه چه جلسه‌ای غیرعلنی است و مدت زمان آن، مشخص نیست. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که جمهوری‌خواهان در حال آماده‌شدن برای مواجهه با احتمال حضور شاهدان هستند و می‌خواهند شهادت کسی چون جان بولتون ــ اگر اتفاق بیفتد ــ پشت درهای بسته رخ دهد. بر اساس قوانین مشخص شده، در جریان محاکمه، صحبت کردن، استفاده از تلفن یا هر وسیله الکترونیکی، خواندن و راه رفتن و ایستادن در صحن (مگر در موقع رأی‌گیری) مجاز نیست.
آیا ترامپ باید در سنا حاضر شود؟
رئیس جمهور آمریکا مجبور به شرکت در جلسات «محاکمه» خود در مجلس سنا نیست. بیل کلینتون و اندرو جانسون در جلسات بحث و بررسی طرح استیضاح خود در مجلس سنا حضور نداشتند. جان رابرتز، رئیس دیوان عالی آمریکا نه تنها وظیفه اداره جلسات «محاکمه» دونالد ترامپ در مجلس سنا را برعهده خواهد داشت بلکه در مورد روند برگزاری جلسات نیز تصمیم‌گیری خواهد کرد. با این حال اکثریت اعضای مجلس سنا می‌توانند با تصمیمات او مخالفت کنند.
واکنش پوتین به استیضاح ترامپ
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در یک نشست خبری در مسکو اعلام کرد رأی مثبت مجلس نمایندگان آمریکا به استیضاح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور به معنای پایان دوره ریاست جمهوری وی نخواهد بود. وی افزود: «این استیضاح تنها جزئی از اختلافات داخلی آمریکاست».
سناریو کابوس
اگر ترامپ از رأی سنا تبعیت نکند، گام بعدی چه خواهد بود؟ قانون اساسی آمریکا بر اینکه تمام نهادها و افراد انتخابی اهل وجدان و انصاف هستند، حساب کرده است. بنیان‌گذاران آمریکا پیش‌بینی این وضعیت را نکرده‌اند که اگر سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه نتوانند بر سر یک مسئله عمده قانون اساسی به توافق برسند، چه باید کرد.
پیامدهای استیضاح
گذشته از نتیجه محاکمه ترامپ در دادگاه سنا، آغاز و پیشبرد پرونده استیضاح وی سبب بروز تغییر و تحولات عمده‌ای در عرصه سیاسی آمریکا شد که مهم‌ترین آن، آشکار شدن شکاف‌ها و اختلاف نظرهای پنهان در عرصه‌های عمومی و سیاسی بود. آغاز پرونده تحقیقات استیضاح ترامپ، آتش جنگی سیاسی را در واشنگتن برافروخت که موجب سوختن مهره‌های زیادی از سواره و پیاده نظام کاخ سفید شد.
نظر شما