زهرا طوسی/

 این روزها احتمال شیوع یا درمان ویروس چینی نبض بازار جهانی را به دست گرفته، به طوری که بیم از گسترش کرونا یا امید به یافتن واکسن این ویروس، نقش مهمی را در تشدید نوسان در بازارها بازی کرده است.

تحلیلگران اقتصادی معتقدند اتفاقات اخیر تأثیر بسزایی بر کاهش رشد اقتصادی جهانی خواهد داشت. چین، دومین اقتصاد بزرگ دنیا و کلید موتور رشد اقتصاد جهان است. هر تأثیر منفی در این کشور به طور مسلم در سراسر دنیا اثر خواهد گذاشت.

بانک مرکزی چین قصد دارد نقدینگی بیشتری برای تقویت اقتصاد این کشور تزریق کند و اوایل هفته جاری وعده داد از ابزارهای سیاست پولی مختلفی برای کمک به زدودن تأثیر شیوع ویروس استفاده خواهد کرد. دولت چین در مرحله اول ۱۷۴میلیارد دلار نقد وارد بازار کرده و اعلام کرده است اگر این مقدار نتواند ثبات نرخ بهره و رشد اقتصادی را حفظ کند، آمادگی برای تزریق بیشتر دارند. همچنین دولت در اقدامی دیگر نرخ سود بانکی کوتاه‌مدت را کاهش داده و هدف رشد اقتصادی خود برای سال ۲۰۲۰ را تا ۶درصد پایین آورده است. در بازار ارز، ارزش هر دلار آمریکا به بیش از ۷ یوآن رسید که از تضعیف پول ملی چین حکایت دارد.

 با این حال شیوع این ویروس به نفع سهام داروسازی به خصوص در چین بود، اما گردشگری و بخش‌های مرتبط با سفر مثل هتل‌ها، خطوط هوایی و کالاهای لوکس و مصرفی آسیب دیدند.

افزایش قیمت نفت با حمایت متحدان اوپک

ویروس کرونا همچنین موجب توقف ١٨پالایشگاه چین و کاهش ٢٠درصدی تقاضای نفت در این کشور شده که روزانه ٣میلیون بشکه از تقاضا را کم کرده است. پالایشگاه‌های چین در حال ذخیره کردن محصولات نفتی فروخته نشده خود مثل بنزین و سوخت جت هستند. ولی ذخایر آن‌ها رو به افزایش است و ظرفیت برخی از این پالایشگاه‌ها به زودی پر می‌شود.

از طرفی چین بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام دنیاست، بنابراین هر گونه تغییری در میزان مصرف آن تأثیر قابل‌توجهی بر بازار جهانی انرژی خواهد گذاشت. این کشور حدود ۱۴ میلیون بشکه نفت در روز مصرف می‌کند که برابر با مجموع تقاضای فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس، ژاپن و کره‌جنوبی است. با کاهش تقاضا از سوی چین، هم‌اکنون بسیاری از کشورهای عرضه‌کننده نفت به دنبال چارتر کردن ابرنفتکش‌ها به منظور نگهداری نفت به‌فروش نرفته خود هستند. عرضه نفت برای تحویل فوری در آسیا فراوان است و معامله‌گران را با گزینه‌های معدودی برای نگهداری محموله‌هایشان روبه‌رو کرده است.

تأثیر شیوع کرونا بر تقاضای جهانی نفت، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) را وارد کرده است. کاهش ۵۰۰هزار بشکه در روز را مدنظر قرار بدهید که در این صورت مجموع کاهش عرضه نفت به ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه در روز خواهد رسید.

قیمت‌های نفت که پس از ریزش سنگین که آن‌ها را به پایین‌ترین رکوردشان در چهار ماه گذشته رسانده بود، با اقدام سرمایه‌گذاران در ارزیابی خسارات شیوع ویروس کرونای جدید به رشد اقتصادی و تقاضا برای نفت در روزهای اخیر کم و بیش ثابت مانده بود و در معاملات  روز جمعه نیز هر بشکه نفت برنت دریای شمال ۸سنت گران شد و ۰۱/۵۵ دلار در هر بشکه به فروش رسید. قیمت نفت آمریکا نیز ۲سنت افزایش داشت و ۹۷/۵۰دلار در هر بشکه به فروش رسید.

به اعتقاد کارشناسان دلیل روند افزایشی قیمت نفت با وجود بالا رفتن شمار کشته‌های ویروس کرونا در چین، حمایت روسیه از کاهش بیشتر عرضه نفت به بازار جهانی توسط گروه موسوم به اوپک پلاس شامل اعضای اوپک و متحدان نفتی این گروه است. منابع آگاه روسی اظهار کرده‌اند: مسکو می‌خواهد بازار را درباره جلو افتادن زمان نشست مطمئن کند تا از ریزش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند.

کاهش تقاضای جهانی نفت که احتمالاً بزرگ‌ترین شوک تقاضا برای بازارهای نفت از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ و ناگهانی‌ترین ضربه از زمان حمله‌های یازدهم سپتامبر بوده، سبب شد اعضای اوپک و متحدانش نشستی اضطراری برای کاهش تولید و ممانعت از کاهش بیش از حد قیمت نفت برگزار کنند.

البته اثر این ویروس بر ایران از طریق کاهش قیمت نفت نیست، چرا که مقدار فروش نفت ما به دلیل تحریم‌ها آن‌قدر پایین است که کاهش قیمت بر آن اثر جدی ندارد. اینکه خرید نفت چین کاهش می‌یابد هم اثری بر ما ندارد. چین امسال باید بیش از ۱۵میلیارد دلار نفت جدید از آمریکا بخرد که بیش از نفتی است که از ایران می‌خرید.

بورس‌های جهان در مخمصه کرونا

تاکنون بازارهای بورس جهانی ۷/۲هزار میلیارد دلار به دلیل ویروس کرونا از دست داده‌اند.   سرمایه‌گذاران دوشنبه هفته‌ای که گذشت ۴۲۰میلیارد دلار از پول‌هایشان را از بازار سرمایه چین بیرون آوردند. آن‌ها از ترس شیوع ویروس کرونا و آثار مخرب اقتصادی آن، یوآن فروختند و بازار کالاها را رها کردند، اما ریزش شاخص‌های بورسی در پایان هفته اخیر به دلیل امید به سیاست‌های اقتصادی دولت چین متوقف شد. سهام‌های چینی ۶۶/۱درصد وضعشان نسبت به روز قبل بهبود پیدا کرد. شاخص گسترده MSCI نیز که وضعیت بورسی ۹۴ کشور جهان را نشان می‌دهد، ۶/۰درصد رشد کرد. سهام‌های استرالیایی ۴۵/۰درصد و شاخص نیکی ژاپن نیز ۴۲/۱درصد رشد کرد.

وضعیت سهام شرکت‌های هواپیمایی نیز که دچار افت جدی شده بود، از سقوط ایستاد. سهام ایرلاین کاتای پاسیفی در کره‌جنوبی که در سال جاری ۱۱درصد کاهش یافته بود ۳/۳ درصد رشد کرد. این ایرلاین اعلام کرده بود به تدریج ۹۰ درصد از پروازهایش به چین را قطع می‌کند.   وضعیت سهام ایرلاین‌های بزرگ چینی نیز بهبود پیدا کرد. سهام شانگهای ایر ۴/۴درصد رشد کرد. سهام قنتاز ایرویز، ایرلاین بزرگ استرالیا نیز ۸/۰درصد رشد کرد.

حالا ودریگو کاتریل، استراتژیست ارشد تبادلات در بانک ملی استرالیا گفته است: بازارهای سهام آسیا در روند بازگشت به رشد قرار گرفته‌اند. عامل اصلی این جریان تلاش‌های چین در ارائه مشوق‌هایی برای تقویت اقتصاد و کم‌کردن نگرانی از شیوع ویروس کرونا، ارزیابی شده است.

البته اثر اصلی شیوع کرونا در اقتصاد ایران از طریق همین بازارمالی است و بورس را مجبور به استراحتی جدی خواهد کرد. با گسترش اثر شیوع ویروس کرونا سهام کالایی در بورس تهران با فشار فروش مواجه شدند و نتوانستند همگام با دیگر نمادهای بازار مسیر صعودی را در پیش بگیرند. در نتیجه در فضای کنونی اخبار از بهبود حال بازار جهانی می‌تواند به یاری سهام کالایی بورس تهران آید. سرمایه‌گذاران باید درست انتخاب کنند تا از دارایی خود محافظت کنند، اما سیاست‌گذاران نیز باید بترسند. بخش عمده کالاهای اساسی ما از طریق چین تأمین می‌شود که این اتفاقات آن را متأثر کرده و در بازارهای مختلف مشکل(شاید موقتی) ایجاد می‌کند.

طلا حریم امن سرمایه‌ها

اما قیمت طلا تحت‌تأثیر نگرانی از شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهان رشد کرده است. اس‌پی‌انگل، تحلیلگر ارشد اعلام کرده است: هجوم به طرف خرید طلا و همچنین اوراق قرضه به دلیل نگرانی از شیوع ویروس کرونا موجب بالا رفتن قیمت شده است. سرمایه‌گذاران نگران هستند تضعیف اقتصاد جهانی سرمایه‌های آن‌ها را به خطر بیندازد. بنابراین آن‌ها سرمایه‌هایشان را به سمت فلز گرانبهای طلا می‌برند تا حریم امنی برای سرمایه‌هایشان ایجاد شود.

با این وجود باید گفت امروز دولت چین مدیریت خود را در برطرف کردن بحران‌ها ثابت کرده است. در تعطیلات سال نوی چینی میلیاردها سفر اتفاق می‌افتد که متوقف یا محدود کردن آن‌ها کاری بسیار پیچیده‌ای است. پکن میلیون‌ها نفر را قرنطینه و تعطیلات سال نو را طولانی‌تر کرده است. پروازها لغو شده‌اند و مقامات سراسر جهان سعی می‌کنند جلو گسترش این ویروس را بگیرند. بانک‌مرکزی چین سعی می‌کند مانع کاهش قیمت‌ها پس از باز شدن دوباره بازار شود و اقداماتی برای افزایش نقدینگی در پیش گرفته که همه آن‌ها می‌تواند اقتصاد جهانی را به مدار رشد بازگرداند.

کریستالینا جورجیوا، رئیس صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: احتمال دارد شیوع ویروس کرونا دست‌کم برای مدت کوتاه آهنگ رشد اقتصادی جهان را آهسته‌تر کند، ولی هشدار داد هنوز خیلی زود است برای آینده دورتر پیش‌بینی کرد: ما باید سرعت اقداماتی را که برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا به عمل می‌آید و اینکه تا چه حد این اقدامات مؤثر است را ارزیابی کنیم.