فرزانه‌غلامی/
کسب‌وکارهای خانگی به ویژه در سال‌های اخیر و با تشدید بیکاری، طرفداران بیشتری در کشور پیدا کرده و به شیوه‌ای کم‌دردسر برای کسب درآمدهای بعضاً قابل‌توجه برای کارآفرین و اشتغال‌زایی برای دیگران تبدیل شده است.
مشاغل خانگی در تعاریف بین‌المللی، جنسیت‌زده و به تعبیری دیگر لزوماً زنانه یا مردانه نیست بلکه تابع تخصص است. اغلب مشاغل خانگی با اندک سرمایه‌ای راه‌اندازی می‌شوند و این نوع مشاغل سابقه‌ای دیرینه در کشور دارند، اما کارشناسان کارآفرینی دیجیتال را مصداقی از انقلاب مشاغل خانگی در عصر جدید می‌دانند.
از ۹ سال پیش و با تصویب «قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل‌خانگی» در کشور این دست از مشاغل رسمیت پیدا کردند. قانونی که دولت را به توسعه، حمایت و ساماندهی این مشاغل مکلف می‌کرد و در حوزه‌های عوارض و مالیات، اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه، بیمه، تعرفه مصرف انرژی، عرضه محصولات در بازارهای محلی و... تکالیفی حمایتی بر دوش دولت گذاشته است.
براساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی در هشت سال اخیر بیش از ۳میلیون نفر در سامانه مشاغل‌خانگی ثبت‌نام و ۵۰ درصد آن‌ها مجوز مشاغل خانگی دریافت کرده‌اند. در حال حاضر اگر طرحی توجیه اقتصادی داشته باشد، وام ۲۰میلیون تومانی کم‌بهره به متقاضیان راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی پرداخت می‌شود.
دولت، مشاغل خانگی را موتور محرک اقتصاد در مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته ۳۱ استان کشور می‌داند.
کارهای کوچک و سودهای بزرگ
برخی مشاغل خانگی که در این سال‌ها با سرمایه‌های اندک راه‌اندازی شده و اتفاقاً سود خوبی هم نصیب کارآفرین کرده عبارتند از: آرایشگری، پخت مربا و انواع غذا، ترشی و شیرینی، پاک، خرد و سرخ کردن انواع سبزیجات و فروش به صورت بسته‌بندی، فروش پیازداغ، قند خردشده، بادمجان و کدوی سرخ شده و مشاغلی از این دست به خصوص برای زنان سرپرست خانوار که به گزینه‌های جذابی تبدیل شده‌اند. برخی حتی فروش لوازم و لباس‌های دست دوم را منبعی برای کسب درآمد می‌دانند و از این طریق به سود رسیده‌اند.
خیاطی، عروسک‌سازی، بازاریابی تلفنی، چاپ سیلک (روی لیوان، لباس، خودکار، کیسه‌های نایلونی، جعبه و...)، پرورش قارچ و گیاهان خانگی و دارویی، ساخت جعبه‌های کادویی و پکیج‌های خوراکی برای مناسبت‌های خاص ایرانیان، طراحی و پشتیبانی سایت، آموزش‌آنلاین، تحلیلگری اقتصادی، مربی سلامت، پرستاری کودک و سالمند، مدیریت و مشاورفروش و بازاریابی، ساخت و فروش صنایع‌دستی (چرمی، چوبی، حصیری، سنگی، سفال و سرامیک)، پوشاک سنتی، فعالیت‌های مرتبط با فناوری اطلاعات، آثار هنری از قبیل خطاطی، ویراستاری، نویسندگی (داستان – شعر – فیلم‌نامه – نمایش‌نامه آموزشی و…)، تصویرگری کتاب کودک، ترجمه و... هم به عنوان مشاغل خانگی پردرآمد شناخته شده‌اند.
۱۲۰میلیارد دلار در سال
کارشناسان معتقدند در ایران تعریفی دقیق و اطلاعاتی رسمی از مشاغل خانگی وجود ندارد و آماری که مراجع رسمی در این خصوص ارائه می‌کنند، غیرمستند و نادرست است.
عضو انجمن کسب‌وکار اینترنتی گفت: گردش مالی کسب و کار خانگی در ایران ۱۲۰میلیارد دلار در سال است. یاسر محدثی می‌گوید: نزدیک به ۵۰درصد از تراکنش‌های مالی کشور در فضای کسب و کار خانگی و محلی ثبت شده، اما این حجم از مبادلات و گردش مالی نادیده گرفته می‌شود. حال آنکه اگر در حوزه قانون نگاهی اصلاحی داشته باشیم با این حجم فعالیت اقتصادی به‌راحتی می‌توان از بحران‌های اقتصادی موجود گذر کرد.
به باور تحلیلگران اقتصادی، مشاغل‌خانگی ۱۵ تا ۸۰درصد نیاز اشتغال ۱۵۰کشور جهان را تأمین می‌کنند، ضمن اینکه ارزش‌افزوده کالاها و خدمات تولید شده را نصیب صاحبخانه می‌کنند، کاهش هزینه تمام شده، صرفه‌جویی در زمان، دور ماندن از شلوغی خیابان و ترافیک را هم به همراه دارند.
مشاغل‌خانگی در نگاه اول به دلیل عدم نیاز به سرمایه کلان برای خیلی‌ها به ویژه خانم‌ها جذاب است، ضمن اینکه با راه‌اندازی این نوع کسب و کار کارآفرین بدون اینکه کارفرمایی بالای سرش حس کند و بدون نیاز به خروج از منزل و به مدد فضای‌مجازی به معرفی و فروش کالا و خدمات خود می‌پردازد و از این طریق، بسیاری از خانوارها از رنج فقر رهایی می‌یابند.
به گفته کارشناسان اقتصادی، درآمدزایی در برخی مشاغل خانگی، ده‌ها برابر بیشتر از مشاغل غیرخانگی سنتی است، ضمن اینکه بهره‌وری منابع‌انسانی در این مشاغل معمولاً کمتر از مشاغل غیرخانگی نیست. به باور آنان کسب و کارهای خانگی نقش بسیار حیاتی در ارتقای تولید ناخالص داخلی و ثروت ملی کشور دارد و نقش بانوان را در اقتصاد دانش‌بنیان افزایش می‌دهد.
فرهنگ‌سازی بیشتر در خصوص کسب و کار خانگی، افزایش رقابت در بازار این نوع کسب و کارها و ایجاد مشوق‌های مؤثر از نگاه صاحبنظران می‌تواند به تقویت و توسعه این کسب و کارها در اقتصاد ملی بینجامد، به ویژه آنکه یکی از تئوری‌های توسعه، رشد کسب و کارهای کوچک است و کشورهای جنوب‌شرق آسیا با کسب و کارهای کوچک در مسیر توسعه قرار گرفته‌اند.
نظر شما