سید مرتضی حسینی/
در فاصله سه روز مانده به برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی درحالی‌که آرایش انتخاباتی جریان‌های سیاسی همچنان دستخوش تغییر است، اما بدنه‌های طرفدار هر طیف در حال نقد و بررسی سازوکارهای رسیدن به لیست‌ها و گفتمان‌های حاکم هستند.
واکنش‌هایی که در فضای مجازی رخ می‌دهد، حاکی از جنب‌وجوش گروه‌های سیاسی برای تغییر در لیست‌های انتخاباتی است؛ بنابراین احتمال ائتلاف‌ها و انشعاب‌های جدید همچنان وجود دارد و نوعی «شناورگونگی فهرست‌ها» بر فضای انتخابات حاکم شده است.
افزایش منازعات در میان اصول‌گرایان
اصول‌گرایان برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه که خبر از تفاهم بر یک فهرست واحد یا در نهایت دو لیست اصلی می‌دادند، با رویش لیست‌های متعددی مواجه شدند. شورای ائتلاف نیروهای انقلابی (شانا)، جبهه پایداری، ائتلاف اقتصاد و معیشت مردم، جبهه جهادگران ایران اسلامی، ائتلاف مردم، لیست عدالت‌خواهان، لیست محصولی، لیست جبهه عدالت رفاه و پیشرفت، لیست بهاری‌ها، لیست رسایی، لیست جوانان انقلابی، لیست ائتلاف اصول‌گرایان روحانیون و لیست‌هایی که شاید در همین روزهای باقیمانده نیز افزایش یابد.
البته به گفته حمیدرضا ترقی، سخنگوی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب خراسان رضوی «لیست‌های منتشره اصولگرایی، فراگیری چندانی ندارند». به گفته ترقی این نیروها تنها برای حفظ موقعیت خود به ارائه فهرست پرداخته‌اند.
وی همچنین در پاسخ به این نقد که جوان‌گرایی در فهرست‌های انتخاباتی شورای ائتلاف جایی ندارد؛ گفت: «افراد بی‌تجربه و ناآگاه از مسائل قانون‌گذاری چطور می‌توانند نقش مؤثری در مجلس ایفا کنند. درحالی‌که به جوانان فرصت داده‌شده تا حرف‌هایشان را بزنند، اما به دلیل اشراف نداشتن بر مسائل مجلس، امتیاز کافی کسب نکردند؛ اما برای آنکه در این دوره خود را به مردم معرفی کنند و برای آینده سرمایه اجتماعی به دست بیاورند، فهرست دادند».
ترقی این لیست‌های مجزا را منافی وحدت نمی‌داند و معتقد است که اکثریت تشکل‌های سیاسی و فرهنگی اصول‌گرا و نیروهای انقلابی و نخبگان پای شورای ائتلاف هستند و متحد می‌مانند.
این در حالی است که هفته گذشته اختلاف میان غلامعلی حداد عادل، رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب با مرتضی آقاتهرانی، دبیر کل جبهه پایداری، اختلافات میان شانا و جبهه پایداری را آشکارتر کرد و فهرست‌های مستقل این دو تشکل، نشانی از راه‌های جداگانه این دو تشکل را داد.
اختلاف‌های آن‌ها ازجمله بر سر حضور و سرلیستی قالیباف بود؛ شورای ائتلاف این بار در مقابل جبهه پایداری ایستاد و اجماع شورای ائتلاف را قربانی جبهه پایداری نکرد. از سویی نیز پس از انشعاب جبهه پایداری، شورای ائتلاف نامزدهای مشترک با جبهه پایداری را به انتخاب یکی از دو لیست انتخاباتی واداشت. آنچه موجب شد تا مجید متقی‌فر، سخنگوی جبهه پایداری در واکنشی تند به این موضع بگوید: «اینکه در برخی خبرگزاری‌ها مطرح شده که جبهه پایداری وحدت‌شکنی کرده است، فرار به جلو است. جبهه پایداری اصلاً عضوی از شورای ائتلاف نبوده، به‌نحوی‌که حضور مستمر داشته باشد، بلکه همواره با اعضای شورای ائتلاف، گفت‌وگو داشته است».
در بستر این منازعات درون خانوادگی، انتشار فهرست نهایی «شانا» نیز به تغییر در این فهرست منجر شد و فهرست ثانویه با جایگزینی تعدادی از نام‌ها بار دیگر منتشر شد و واکنش‌های منفی به فهرست اولیه از قالیباف تا علی‌اکبر رائفی‌پور را در برگرفت. قالیباف در توییتی نوشت: «لیستی که به نام بنده اعلام شده است، مورد تأیید نیست.» تا بدین ترتیب گمانه انشعاب او قوت گیرد.
اصلاحات بر سر دوراهی کارگزاران یا اصلاح‌طلبان
اما در میان اصلاح‌طلبان نیز تاکنون دو فهرست بیشتر از همه خودنمایی کرده است. پس از آنکه شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در مصوبه‌ای اعلام کرد در انتخابات پیش رو فهرست واحدی ارائه نخواهد کرد، ولی راه را برای ورود احزاب اصلاح‌طلب باز گذاشت، احزاب اصلاح‌طلب فعالیت خود را آغاز کردند.
حزب کارگزاران سازندگی در روزنامه سازمانی خود یعنی «سازندگی» اسامی ۳۰ نفر از نامزدهای موردحمایت خود را با سرفهرستی مجید انصاری و باعنوان «یاران هاشمی» منتشر کرد. این در حالی است که از چهره‌هایی چون محمدرضا راه چمنی، مصطفی کواکبیان، مهدی شیخ و محمدعلی وکیلی در این لیست نامی برده نشده است؛ اما در فهرست دیگری که به نام ائتلاف احزاب اصلاح‌طلب که گویا از ائتلاف حزب مردم‌سالاری، حزب اسلامی کار، مجمع فرهنگیان ایران اسلامی، خانه کارگر، انجمن اسلامی معلمان، مجمع فرهنگیان ایران اسلامی، حزب وحدت و همکاری ملی و حزب آزادی تشکیل شده است و باز هم مجید انصاری سرفهرست آن است، اسامی غایبان فهرست کارگزاران سازندگی قید شده است.
اما این فهرست‌ها به‌ویژه فهرست کارگزاران سازندگی با واکنش اصلاح‌طلبانی مواجه شد که برندادن فهرست در انتخابات تأکید داشتند. از سویی سیل انتقادها به فهرست کارگزاران سازندگی آغاز شد. ناشناس بودن بخش عمده‌ای از افراد حاضر در فهرست و نبودن اسامی اصلاح‌طلبانی چون مهدی شیخ و محمدعلی وکیلی در آن موجب شد تا این فهرست موردانتقاد قرار گیرد.
«اسماعیل گرامی مقدم» سخنگوی حزب اعتماد ملی به ایرنا گفته است: «لیستی ارائه شده که برخی احزاب اصلاح‌طلب به شدت منتقد برخی افراد آن لیست هستند و اصلاً آن‌ها را اصلاح‌طلب نمی‌دانند. بیش از دوسوم آن‌هایی که در لیست کارگزاران قرار گرفتند، چهره‌های ناشناخته‌ای هستند؛ یعنی نمی‌دانیم که دارای اندیشه اصلاح‌طلبی هستند یا نه؟ کارگزاران می‌توانستند مرام و مسلک خود را بروز دهند، اما باید ملاحظات اصلاح‌طلبان را نیز در نظر می‌گرفتند».
همچنین «صادق زیباکلام» استاد دانشگاه تهران با اشاره به نام فهرست انتخاباتی حزب کارگزاران یعنی «یاران هاشمی» گفته است: «کارگزاران از کجا می‌دانند که اگر آیت‌الله هاشمی زنده بود، از این لیست حمایت می‌کرد؟ از کجا به این اطمینان رسیده‌اید که این کاندیداها را موردحمایت هاشمی معرفی می‌کنید؟» البته روز گذشته محسن هاشمی پاسخ شبهات را داد و گفت: عنوان «یاران هاشمی» یک عنوان ژورنالیستی است؛ این عنوان به معنای انتساب این لیست به آیت‌الله هاشمی یا خانواده ایشان نیست.
البته عضو کارگزاران سازندگی کنایه‌ای هم به اصلاح‌طلبان زده است که گاهی از تحریم انتخابات سخن می‌گویند و گاهی هم از ندادن لیست. هاشمی گفته است: «گذشت زمان ثابت کرده است که احزاب فعال نمی‌توانند به‌صورت زیگزاگی در انتخابات حاضر باشند و فقط زمانی که احتمال پیروزی بالاست در انتخابات شرکت کنند. چنین رویکردی خلاف مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی احزاب نسبت به مردم است».
پویش مجلس عدالت‌خواه
پویش مجلس عدالت‌خواه نیز با در پیش گرفتن رویکرد خط سوم و نگاه منتقدانه به هر دو جریان اصلاح‌طلبی و اصولگرایی فهرست عدالت‌خواهان را برای انتخابات یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است.
محمدصادق شهبازی راد و وحید اشتری از فعالان و پژوهشگران شناخته‌شده در حوزه مبارزه با فساد اقتصادی، محمدحسن طریقت منفرد، وزیر بهداشت دولت دهم و روح‌الله ایزدخواه متخصص حوزه زنان و خانواده از جمله چهره‌های شاخص این فهرست هستند.
منازعات سیاسی؛ فرصت افزایش آگاهی
به نظر می‌رسد با توجه به شکنندگی ائتلاف‌ها می‌توان تا آخرین ساعات منتهی به انتخابات نیز منتظر تغییرات تازه‌ای در این آرایش سیاسی بود، اما نکته حائز اهمیت این است که برخلاف تلاش برخی از جریان‌ها برای نشان دادن فضای سرد و ناامیدی در میان جامعه، فضای گفت‌وگوهای چالشی بین بدنه نخبگانی گروه‌های سیاسی ایجادشده است. این فضای گفت‌وگو هرچند گاهی با بی‌اخلاقی‌هایی روبه‌رو است اما نشان می‌دهد که منازعات سیاسی، فرصتی برای افزایش آگاهی مردم است. هرچه این فضای گفت‌وگو بیشتر و پررنگ‌تر باشد، ثمرات آن نه‌تنها در دوره فعلی، بلکه در آینده نیز افزایش پیدا خواهد کرد. مطالبه شفافیت، تخصص، شناسایی آسیب‌های ساختاری تقنین و سؤال اساسی اینکه چرا در کشورمان مسائل حل نمی‌شوند، ازجمله ثمرات این منازعات است.
نظر شما