میراحمدرضا مشرف، تحلیلگر مسائل افغانستان

سرانجام پس از پنج ماه انتظار و کش و قوس سیاسی، نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان اعلام شد. همان‌طور که انتظار می‌رفت این نتایج از سوی عبدالله عبدالله و حامیانش به‌شدت مورد اعتراض قرار گرفته و حتی آن‌ها را به سوی اعلام تشکیل یک دولت موازی سوق داده است. بر همین اساس در یکی از این واکنش‌ها ژنرال دوستم از انتخاب والیانی (استانداران) برای ولایت‌های شمالی افغانستان از جانب دکتر عبدالله خبر می‌دهد. به این ترتیب به نظر می‌رسد باید منتظر تکرار همان وقایع و آشفتگی‌هایی باشیم که در سال ۲۰۱۴ و در دور نخست رقابت میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی رخ داد و به تشکیل دولت وحدت ملی منجر شد. البته نباید این نکته را نادیده گرفت که این بار تفاوت‌های اساسی در شرایط و موقعیت دو طرف وجود دارد. اشرف غنی اکنون در رأس دولت قرار گرفته و نیروهای اجرایی را در اختیار دارد و از آن مهم‌تر احتمالاً از حمایت نیروهای امنیتی و ارتش نیز برخوردار است. علاوه بر این، آن گونه که برخی تحلیلگران سیاسی اذعان کرده‌اند در سال‌های اخیر میزان محبوبیت عبدالله و حامیان او که عمدتاً نیروهای جهادی سابق هستند، تا حد زیادی افول داشته است. در چنین شرایطی نسبت به تداوم و حفظ انسجام میان حامیان او هم تردیدهای جدی وجود دارد، چنان‌که «عطا نور محمد» والی سابق بلخ و رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی و یکی از افراد متنفذ در شمال افغانستان، برای ارسال پیام تبریک به اشرف غنی پیشگام شده است.

اما جدا از مواضع و جناح‌بندی‌های داخلی در افغانستان، نوع واکنش آمریکایی‌ها در قبال این موضوع و حمایت و پشتیبانی احتمالی آن‌ها از یکی از طرف‌های درگیر، قطعاً مسئله‌ای مهم‌تر و تعیین‌کننده‌تر محسوب می‌شود. همان‌گونه که حامد کرزی، رئیس جمهور سابق افغانستان چندی پیش اعتراف کرد انتخابات در سال‌های اخیر همواره فرایندی خارج از کنترل و اراده افغان‌ها بوده و خارجی‌ها و به‌ویژه آمریکایی‌ها در آن دخالت آشکار داشته‌اند. در چنین موقعیتی این سؤال مهم و اساسی مطرح می‌شود که آیا اعلام نتایج نهایی انتخابات از سوی دولت اشرف غنی با هماهنگی و حمایت واشنگتن انجام گرفته است؟ با توجه به تناقضات رفتاری ایالات متحده و همچنین اختلاف نظرهایی که در ماه‌های اخیر میان واشنگتن و کابل بروز پیدا کرده است، پاسخ دادن به این سؤال کمی دشوار به نظر می‌رسد. بر همین اساس برای هر دو مورد، یعنی حمایت و عدم حمایت از اقدام اشرف غنی در اعلام نتایج انتخابات، شواهدی قابل ارائه است. اعلام نتایج انتخابات بلافاصله پس از دیدار اشرف غنی با وزرای خارجه و دفاع آمریکا در مونیخ و عقب‌نشینی وی از مواضع پیشین خود در قبال آتش‌بس و اعلام رضایت به طرح کاهش خشونت‌ها در فرایند صلح با طالبان را می‌توان به عنوان دلایلی برای حمایت و یا حداقل اطلاع از اقدام اشرف غنی برشمرد. اما از سویی دیگر ملاقات خلیلزاد با عبدالله عبدالله به فاصله کمی پیش از اعلام رسمی نتایج و از آن مهم‌تر سکوت مبهم و شاید معنی‌دار واشنگتن و عدم ارسال پیام تبریک به اشرف غنی از سوی هیچ کدام از مقامات خارجی، می‌تواند دلایلی برای نارضایتی واشنگتن تلقی شود. البته این رفتارها و تناقضات ممکن است گویای این نیز باشد که در میان مقامات واشنگتن بر سر مسئله افغانستان اختلاف نظرهای عمیقی وجود دارد. دلیل این مدعا هم این است که اشرف غنی همواره به دنبال دور زدن خلیلزاد و ملاقات مستقیم با مقامات ارشد واشنگتن بوده و در واقع تحولات اساسی و تصمیمات مهم رئیس جمهور افغانستان اغلب پس از این ملاقات‌ها شکل گرفته است. اگر چنین استنباطی درست باشد می‌توان گفت در شرایط آشفتگی اوضاع در کابل، کاخ سفید نیز در بلاتکلیفی به سر می‌برد و مقامات آن هنوز به نتیجه‌گیری واحدی در برابر اقدامات اشرف غنی نرسیده‌اند.