قدس آنلاین: جنبش‌های نوپدید دینی یا عرفان‌های نوظهور، گروه‌هایی هستند که پس از جنگ جهانی دوم، خصوصاً در دهه هفتاد و مابعد آن، در غرب و بویژه آمریکا ظهور یافته، آگاهانه و عامدانه یا به غفلت، متصدی ارائه پاسخ به برخی پرسش‌های غایی شده‌اند که ادیان اصلی پیش ‌تر بدان‌ها می‌پرداختند: آیا خدایی وجود دارد؟ خدا را باید کجا و چگونه یافت؟ هدف و معنای غایی زندگی چیست؟ پس از مرگ بر ما چه اتفاقی می‌افتد؟ چه مناسک و شعائری به ارضای وجودی انسان می‌انجامد؟ این شبه تعریف، حتی برخی «ادیان» و فلسفه‌های الحادی همچون برخی فرقه‌های بودیسم و جنبش پتانسیل انسانی که اعضایش را وا می ‌دارد تا به دنبال «خدای درونی» بگردند یا جنبش‌های مختلف اجتماعی (همچون برخی جنبش ‌های سبز) را نیز در بر می‌گیرد.

بسیاری از تحلیلگران علت پیوستن افراد خصوصاً جوانانی از قشر متوسط تحصیلکرده را در شستشوی مغزی جسته ‌اند. بمباران محبت از سوی فرقه‌ ها (همچون وعده شغل، مسکن، تسکین آلام روحی، بهبود امراض مزمن یا صعب العلاج جسمی، قرار گرفتن در محیطی کاملاً صمیمی، یافتن یاران شفیق و غیره.) توجیهی است که این تحلیل‌گران اجتماعی ارائه می‌دهند.

با توجه به برآورد موسسات نظر سنجی درغرب، گرایش به اسلام در غرب بسیار زیاد است، به گونه ‌ای که حتی گرویدن به اسلام و مسلمان ‌شدن، نوعی تشخص محسوب شده و مایه افتخار است؛ به همین دلیل فرقه‌های انحرافی تلاش می ‌کنند برای اسلام بدیل و جانشین درست کنند، به گونه‌ای که طبق آماری در ۴ـ۳ دهه اخیر بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ دین جدید ساخته شده است و حتی این تعداد را تا ۵ هزار دین نیز عنوان کرده ‌اند. سادگی در فهم عرفان‌ های کاذب، آموزه‌های آن مبنی بر آسان ‌گیری اخلاقی و ترویج فرهنگ تساهل و تسامح افراطی ممکن است جذب کننده برخی افراد راحت طلب باشد.

حجت الاسلام دکتر محمد ابراهیم سراج کارشناس مسائل دینی و مسؤول دفتر نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن در گفت‌وگو با خبرنگار قدس آنلاین در ارتباط با عرفان‌های نوظهور و تفاوت آن با عرفان های حقیقی و اسلامی گفت: همان طورکه مشخص است انسان فطرتا به خدا و معنویت گرایش دارد و از آنجا که معنویت گرایی از ویژگی‌های بنیادین انسان محسوب می‌شود همیشه در طول تاریخ افراد و گروه هایی بودند که از این گرایش در راستای منافع مادی و نفسانی خود سوء استفاده می کردند.

حجت الاسلام سراج افزود: در عصر ما نیز بازار این نوع معرفت گرایی‌های جعلی داغ است، البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که قدرت طلبان و استعمارگران برای تسلط بر انسان‌ها و دست یابی به منافع مادی خود به ابزارهایی متوسل می‌شوند که ترویج عرفان های نوظهور یکی از این موارد به شمار می رود .

شاخصه های عرفان های کاذب  و جعلی:

این استاد دانشگاه و کارشناس مسائل دینی در ادامه به تشریح شاخص های عرفان های کاذب پرداخت و گفت: بنابراین لازم است که مردم به ویژه اقشار جوان نسبت به شاخص های حقیقی عرفان و معنویت و انواع کاذب آن آگاهی و اطلاع کسب کنند که در اینجا به اختصار به این شاخص ها پرداخته می شود:

1- یکی از مهم ترین شاخص‌های عرفان کاذب نادیده گرفتن خدا به عنوان هدف نهایی آفرینش است .برای مثال مکتب عرفان "اوشو" از مخرب‌ترین آیین‌های عرفانی نوظهور در مسئله خداوند است. این مکتب تصویر نادرستی از خداوند ارائه می کند و مدعی است که واژه خدا صرف یک بهانه است، اصل خدا را یا به طور کامل رد می‌کند و یا چندان اصالتی قائل نیست.

عرفان "اکنکار" نیز همین طور است در بحث خود شاید خدا را مطرح کنند اما خدای مورد نظر آنها با خدایی که در ادیان الهی معرفی شده تفاوت های بسیار جدی دارد که این نشان می دهد؛ مدعیان این مکتب در برداشت از خداوند مرتکب اشتباهات فلسفی بسیار جدی شده اند.

عرفان "سای بابا" نیز دچار اشتباهات فلسفی بسیار جدی شده است. این عرفان تعابیر غیر علمی بسیار فراوان دارد برای مثال طرفداران آن معتقدند شما همه، او هستید و او شماست و نهایت، خوش بینانه ترین تصور از چنین عقیده‌ای این است که ما وحدت وجود را بپذیریم که وحدت وجود از نظر فلاسفه اسلامی شرک است و ما نمی‌توانیم آن را بپذیریم .

پس یکی از شاخصه‌های عرفان‌های کاذب نادیده گرفتن خدا و یا تلقی‌های نادرست از خداوند است .

2- دومین شاخص این عرفان‌ها این است که شادمانی و لذت نفسانی را نوعی هدف اصلی در نظر می گیرند؛ آنها به صراحت می‌گویند که خدا ما را برای لذت بردن از دنیا خلق کرده است

3- سومین شاخصه این عرفان‌ها، خرد ستیزی و منطق گریزی این افراد است که به موضوعات خیالی و توهمات شخصی روی می آورند و مردم را بر اساس آنها فریب می‌دهند .

4- شریعت ستیزی یکی دیگر از وجوه این عرفان هاست. معمولا این نوع مکاتب عرفان های مطرح در ادیان آسمانی را نمی پذیرند و اصرار دارند عرفان های من درآوردی خود را به خورد افکار عمومی دهند.

5- شاخص دیگر نگرش تک بعدی به انسان است و این گونه وانمود می کنند که تنها راه تقویت روح بی توجهی کامل به بدن است. گاهی فقط به بدن و گاهی فقط به روح توجه می‌کنند. این نوع افراط و تفریط‌ها در این عرفان ها بسیار مشاهده می‌شود.

6- انکار معاد و طرح مسئله تناسخ یکی دیگر از وجوه عرفان‌های کاذب و نو ظهور است.

ویژگی های عارفان دروغین

حجت الاسلام ابراهیم سراج در ادامه تصریح کرد: عارفان دروغین نیز ویژگی هایی دارند برای مثال به جای دعوت به خدا دعوت به خود را خیلی بزرگ نشان می دهند . مثلا در آیین "فالون دافا" معتقد هستند که ریشه «من» در جهان است اما نمی‌توانم درباره چیزهایی که بیش از حد بالا هستند و در سطح فهم شما نیستند صحبت کنم بنا بر این در حال حاضر باید به من روی آورید و به من توجه کنید . و از این قبیل موارد.

مبهم و راز آلود حرف زدن مبارزه با ادیان الهی، تبلیغ کثرت گرایی عرفانی، انکار واقع نمایی ارزش های دینی و دامن زدن به مسائل جنسی از دیگر ویژگی های عرفای دروغین است.

بیشتر این عرفا از جمله اوشو روی مسئله جنسی بسیار مانور می‌دهند و می گویند شما زمانی کامل می‌شوید که به مسئله جنسی بسیار توجه کنید و از آن لذت بیشتری ببرید.

علل گرایش به عرفان های نوظهور:

وی ریشه اصلی گرایش افراد به عرفان های نوظهور را در جهل و ناآگاهی آنها نسبت به واقعیت عنوان کرد و در توضیح علل گرایش به این عرفان ها گفت:

1­- جهل و نااگاهی. افراد ناآگاه پیش از آنکه با عرفان ها و ادیان آسمانی به ویژه عرفان اسلامی آشنا شوند، سراغ این عرفان‌های کاذب می‌روند و بالاخره جلوه سازی های زیبای این نوع عرفان ها آنها را جذب می کند.

2- وجود کشش های غریزی موجود در عرفان های کاذب. عرفان اوشو و یا عرفان منتسب به پائولو که به مسائل جنسی اهمیت ویژه می‌دهند و این خود می‌تواند برای مخاطبان جذابیت داشته باشد.

3- ادعای به حقیقت رساندن پیروان این عرفان ها با همین تعالیم ساده.

مشخصه های عرفان های حقیقی:

وی در ادامه به معرفی عرفان حقیقی و مشخصه‌های آن پرداخت و افزود:

1- محور اصلی عرفان حقیقی خداوند است. در وهله نخست یاد و توجه خدا و کسب رضایت خداوند قرار دارد.

2- صراحت بیان و اجتناب از مبهم گوئی یکی دیگر از شاخصه های عرفان های حقیقی است.

3- تأکید بر ریاضت‌های شرعی که حد و حدود آن در دین مشخص است نه مانند ریاضت‌های غیر شرعی که مرتاضان هندی و یا برخی عرفای دروغین انجام می دهند. ماه مبارک رمضان که پیش رو داریم یکی از ریاضت های شرعی معقول است

4- توجه به نیازمندان و فقرا یکی دیگر از ویژگی‌های بارز عرفای حقیقی و عرفان‌های خدامحور است.

5- از دیگر مشخصه های عارفان حقیقی این است که تلاش می کنند گمنام بمانند و در واقع گاهی این مردم هستند که آنها را کشف و شناسایی می‌کنند. آنها آنگونه که عرفای "سای بابا" عمل می‌کنند، خود را تبلیغ نمی‌کنند.

6- ترویج انسان دوستی . در عرفان اسلامی این موضوع به خوبی روشن است حتی می‌توان گفت که این نوع عرفان به موضوع محبت به همه آفریده‌ها اهمیت می‌دهد. حضرت علی (ع) در وصیت به امام حسن (ع) می فرماید: فرزندم همه مردم را دوست بدار زیرا یا هم دین تو هستند و یا هم نوع تو هستند.

7- نگرش زیبا به کل هستی نیز یکی از مشخصه‌های اصلی عرفان حقیقی است.

8- مرگ اندیشی و یا به یاد داشتن موضوع مرگ و معاد نیز یکی از موضوعات اصلی مورد اهتمام در عرفان حقیقی است که مجموع این مشخصه ها باعث خود کنترلی انسان و پیشگیری از ارتکاب گناه می شود.

راهکارهای مقابله با عرفان های نوظهور و جعلی:

حجت الاسلام محمد ابراهیم سراج در پایان با اشاره به اینکه راهکارهای مقابله با عرفان های کاذب دارای ابعاد علمی و عملی است گفت:

ابعاد علمی: 

1- بعد علمی یعنی اینکه ما تلاش کنیم عرفان حقیقی را به شکل‌های مختلف از عرفان کاذب تشخیص دهیم. طراحی مهندسی اخلاقی و تربیتی  در سطح کلان.

2- تاکید بر عقلانیت و پرهیز از امور خرافی

3-¬ احیا و گسترش ابعاد عرفان اسلامی (سیره پیامبران و امامان سرشار از زیبایی‌های اخلاقی و حقایقی است که به علت عدم مطلعه مغفول مانده و مردم از آنها ناآگاه هستند) که باید در این زمینه اطلاع رسانی شود.

ابعاد عملی:

1-¬ ماهیت غیر علمی عرفان های کاذب را به شکل های مختلف روشن کنیم.

2- در رفتار خود عرفان اسلامی را به نمایش گذاریم.

3- اخلاق اسلامی را رعایت و ترویج کنیم.

این راهکارهای علمی و عملی مقابله با عرفان های کاذب است.

انتهای پیام/