قدس آنلاین:  از جمله پیامدهای روانی و اجتماعی ابتلا به برخی بیماری‌ها به‌خصوص بیماری‌های واگیر در هر جامعه و به‌ویژه در این روزهای سخت شیوع ویروس کرونا، ترس و وحشت بیمار از واکنش‌های اجتماعی، اَنگ بیماری و عامل انتقال بودن است که به خاطر هجمه سنگین این بیماری بر ابعاد مختلف جامعه، به این مهم توجه نشده است.

بر اساس نظر کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، شیوع فعلی COVID19 موجب استیگما و رفتارهای تبعیض‌آمیز اجتماعی علیه افراد با قومیت‌های خاص و همچنین هر کسی که تصور می‌شود با ویروس در ارتباط بوده، شده است.

تصورهای اشتباه مردم، کاربرد کلمات با بارمعنایی منفی، انتشار اطلاعات غلط و تفسیر نادرست از بیماری از جمله علل و عوامل ایجادکننده استیگمای اجتماعی و ترس از استیگما در این بیماران و افراد مرتبط با آن‌هاست.

ترس از استیگمای اجتماعی و به تبع آن ترس از برچسب خوردن، مورد تبعیض قرارگرفتن، طرد شدن و مسائل دیگری از این قبیل ممکن است موجب پنهان کردن بیماری واجتناب از قرنطینه اصولی شود؛ غافل از اینکه این کار موجب افزایش شیوع و مانع جدی در توقف بیماری است.

استیگما یا اَنگ اجتماعی در زمینه سلامت

امیر محمود حریرچی، دکترای جامعه‌شناسی و متخصص همه‌گیرشناسی بیماری‌های واگیر در این خصوص می‌گوید: جامعه ما پیش از شیوع ویروس کرونا نیز به دلیل تغییر سبک زندگی به جامعه‌ای با مراودات فامیلی و حتی خانوادگی اندک تبدیل شده بود که شیوع کرونا و فاصله‌گذاری فیزیکی به دلیل اطلاع‌رسانی غلط از این بیماری این معضل فرهنگی را تشدید کرد، چرا که برخی از مردم تصور می‌کنند هر کس باید مراقب خود باشد و اگر بخواهد از دیگران مراقبت کند خودش در معرض خطر قرار می‌گیرد.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اهمیت مراقبت از سالمندان و سالخوردگان در شرایط فعلی می‌افزاید: ما می‌توانسیم با رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و رعایت اصول بهداشتی، از یکدیگر به‌ویژه سالمندان مراقبت کنیم و اجازه ندهیم ترس از ابتلا به کرونا این شرایط سخت را به‌ویژه برای سالمندان سخت‌تر کند.

به گفته حریرچی استیگما یا همان اَنگ اجتماعی در زمینه سلامت، یعنی ارتباط منفی افراد با یک شخص یا گروهی از مردم که در ویژگی‌های معین یک بیماری خاص شریک هستند و یا این بیماری را دارند. بنابراین، درجامعه نباید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که کرونا به یک تابو تبدیل شود و تا جایی پیش رود که یا مبتلایان به بیماری کرونا در مورد مشکلات خانواده و عزیزان خود احساس گناه کنند و یا تعداد زیادی از خانواده‌ها که عزیزانشان به این بیماری مبتلا شده و اکنون نیز مبتلا هستند این احساس را پیدا کنند. بنابراین اگر با ایجاد ترس از این بیماری، موجب طرد بیماران از سوی خانواده و فامیل آن‌ها شویم این رفتار غلط نه تنها موجب طولانی‌تر شدن بیماری خواهد شد، بلکه روحیه بیماران و روابط عاطفی آن‌ها دچار آسیب می‌شود که حتی پس از بهبود بیماری نیز تا مدت‌ها باقی خواهد ماند. به طور حتم سالم ماندن از نظر ذهنی، عاطفی و روان‌شناختی از عناصر اساسی در مدیریت بیماری کرونا هستند و ضرورت دارد همه ما اقدام‌های لازم را برای مراقبت از بهسازی عاطفی خود و اطرافیانمان را انجام دهیم و اهمیت آن‌ها را کمتر از اهمیت سلامت جسمی ندانیم.

فاصله اجتماعی یا فاصله فیزیکی؟

این اِپیدمیولوژیست ادامه می‌دهد: متأسفانه مسئولان وزارت بهداشت و شخص رئیس جمهور در رسانه ملی بر ایجاد فاصله اجتماعی تأکید دارند، در حالی که این اصطلاح غلط است و ما باید در شرایط فعلی ارتباط اجتماعی خود را به طور آگاهانه با سایر افراد جامعه به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر اقتصادی، حفظ و با رعایت فاصله فیزیکی از انتشار ویروس کرونا پیشگیری کنیم.

دکتر حریرچی می‌افزاید: باید بکوشیم با کنار گذاشتن خودخواهی‌هایمان، به جای انگ زدن‌های ناپسند به افراد مبتلا به کرونا و خانواده آن‌ها به افرادی که وضعیت اقتصادی ضعیف‌تری دارند در حد توان کمک کنیم و با حفظ فاصله فیزیکی لازم، از حال و روز آن‌ها مطلع باشیم تا در این شرایط سخت، کمبودهای اقتصادی سختی زندگی آن‌ها را مضاعف نکند.

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه آماری که از سوی کشورهای مختلف جهان در خصوص بیماری کووید 19 ارائه می‌شود، آمار مبتلایان شناسایی شده است، می‌گوید: براساس علم اپیدمیولوژی ممکن است تعداد مبتلایان در جامعه پنج تا 10 برابر آمار اعلام شده باشد؛ در بسیاری از موارد ناقلان بدون علامت هستند که حضور این افراد در جامعه نه تنها ضرورت رعایت نکات بهداشت فردی، بلکه رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و استفاده از ماسک را افزایش می‌دهد.

حریرچی ادامه می‌دهد: نباید اجازه دهیم شیوع ویروس کرونا در جامعه بهانه‌ای برای بی‌خبری از حال و احوال نیازمندان جامعه به‌ویژه در ماه مبارک رمضان شود که اگر این اتفاق بیفتد به طور حتم روابط انسانی و عاطفی ما خدشه‌دار خواهد شد و ترمیم آن کار بسیار دشواری است. 

مبتلایان کووید 19 متهم نیستند

 اما سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این خصوص می‌گوید: بیماری کووید 19، بیماری نیست که به دلیل ابتلا به آن، به افراد اَنگ بزنند. این ویروس بحران جهانی است که ممکن است افراد زیادی از سراسر دنیا به آن مبتلا شوند و در این بین برخی بهبود می‌یابند و برخی نیز فوت می‌شوند.

وی می‌افزاید: با توجه به نوع بحران، برخورد مردم با افراد مبتلا و خانواده آن‌ها متفاوت است، اما این فاصله‌گذاری‌های فیزیکی و رعایت نکات بهداشتی به معنای اَنگ زدن و یا استیگمای اجتماعی به بیماران مبتلا به کرونا و یا خانواده‌هایی که عزیزانشان را به دلیل ابتلا به کرونا از دست داده‌اند نیست؛ چرا که بسیاری از مسئولان عالی‌رتبه کشورها به این بیماری مبتلا شده و پس از بهبودی و رعایت دوران قرنطینه با رعایت نکات بهداشتی و فاصله‌گذاری فیزیکی به فعالیت‌های اجتماعی خود پرداخته‌اند. در جامعه نیز شرایط همین گونه است و مبتلایان می‌توانند پس از بهبودی و رعایت دوران قرنطینه، مانند سایر افراد جامعه با رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و اصول بهداشتی در صورت ضرورت، فعالیت‌های اجتماعی خود را دنبال کنند.

به گفته وی در ابتدای کار مردم از روی ناآگاهی و ترس از انتقال ویروس، از این افراد و خانواده‌های آن‌ها فاصله می‌گرفتند که در این قبیل بحران‌ها ترس یک پدیده طبیعی و تا حدی مفید است، اما در همان شرایط هم کرونا اَنگ و یا استیگمای اجتماعی محسوب نمی‌شد و در هیچ جامعه‌ای مبتلایان به بیماری کووید 19 و یا خانواده‌های آن‌ها متهم محسوب نمی‌شوند و کسی به آن‌ها برچسب اجتماعی نامیمون نمی‌زند، چرا که هر یک از ما ممکن است به این بیماری مبتلا شویم و یا حتی بدون بروز علائم بالینی مبتلا شده باشیم.