قدس آنلاین: حجت‌الاسلام عبدالعلی پاکزاد استاد دانشگاه و کارشناس امور مذهبی در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین در ارتباط با فضایل حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها تصریح کرد: با مراجعه به قرآن کریم این نکته آشکار می‌شود که ارزش انسان‌ها در پرتو داشتن برخی از نیکی‌هاست و اولین چیزی که سبب برتری یک انسان به انسان دیگر می‌شود علم است؛ خداوند در قرآن می‌فرماید: «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ ۗ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ» بگو ای پیامبر آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسان هستند؟ تنها خرمندان متذکر می‌شوند.

حجت الاسلام عبدالعلی پاکزاد ادامه داد: دومین ملاک برتری، داشتن ایمان است؛ خداوند در آیه 11 سوره مجادله می‌فرماید: «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ» خداوند کسانی را که ایمان آوردند و کسانی را که علم آموخته‌اند درجات عظیمی می‌بخشد و خداوند به آنچه می‌کنید آگاه است. سومین معیار برتری سبقت عمل به ارزش هاست که خداوند در این باب در آیه 10 سوره حدید می فرماید: «لَا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ ۚ أُولَٰئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَیٰ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ» آن مسلمانانی که پیش از فتح (مکه زمان ضعف اسلام) در راه دین انفاق و جهاد کردند با دیگران مساوی نیستند، آنها اجر و مقامشان بسیار عظیم‌تر از کسانی است که بعد از فتح (و قدرت اسلام) انفاق و جهاد کردند و لیکن خدا به همه وعده نیکوترین پاداش را (که بهشت ابد است) داده و خدا به هر چه کنید آگاه است.

استاد دانشگاه و کارشناس امور دینی در ادامه توضیح معیارهای برتری انسان ها بر یکدیگر با استناد به آیه 95 سوره نساء چهارمین معیار را جهاد در راه خدا عنوان کرد و افزود: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَیٰ ۚ وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا»خدا مجاهدان (فداکار) به مال و جان را بر بازنشستگان (از جهاد) بلندی و برتری بخشیده و همه (اهل ایمان) را وعده پاداش نیکو فرموده، و خداوند مجاهدان را بر بازنشستگان به اجر و ثوابی بزرگ برتری داده است. ملاک پنجم برای برتری انسان ها نسبت به یکدیگر در تقواست و خداوند در آیه 13 سوره حجرات اینگونه بیان می‌فرماید:«اِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» گرامی ترین شما  همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند، همانا خدا کاملا دانا و آگاه است.

فضائل حضرت خدیجه کبری(س)

حجت الاسلام پاکزاد تصریح کرد: اگر این معیارها و ملاک های برتری را بر حضرت خدیجه سلام الله علیها تطبیق دهیم، فضایل این بانوی مکرمه اسلام آشکار می شود؛ در باب علم و شناخت ایشان به خداوند امام صادق(ع  می فرماید: پیامبراکرم(ص) چند سال در مکه به صورت پنهانی می زیست که در این مدت حضرت علی(ع) و خدیجه(س) همراه ایشان بودند و اسلام خود را پنهان و تقیه کرده بودند. یعنی اولین زنی که به پیامبر ایمان آورد حضرت خدیجه بود که لازمه این ایمان علم و شناخت بود. در ارتباط با ایمان حضرت خدیجه نیز پیامبر اکر(ص) می فرماید سوگند به خدا که بهتر از ایشان به من نداده است، او اولین کسانی بود که ایمان آورد در حالی که مردم کافر بودند و مرا تکذیب می کردند و هنگامی که از فرزندان زنان دیگر محروم بودم خداوند مرا به فرزندانی از او روزی داد.

وی افزود: سومین معیار برتری که سبقت در عمل به ارزش‌هاست، حضرت خدیجه(س) از آن جهت که پیش از همه به اسلام ایمان آورد و در مکتب پیامبر پرورش یافت در عمل به دیگر ارزش ها نیز پیشی گرفت که امام علی(ع) در این باب می فرماید: من نخستین شخص بودم که اسلام را پذیرفتم و در سه سال آغازین نبوت پیامبر(ص) هیچکس جز من و خدیجه که رحمت خدا بر او باد، کس دیگری نبود که به پیامبر ایمان آورده باشد و نماز بخواند. بنابراین نماز که یکی از ارزش هاست حضرت خدیجه با ایمان خود در عمل به این ارش اسلامی گوی سبقت را از دیگران ربود.

حجت الاسلام پاکزاد با اشاره به ملاک چهارم برتری انسان ها گفت: جهاد هم جهاد مالی را شامل می شود هم جهاد جانی و هم جهاد با نفس را. مطالعه زندگی حضرت خدیجه گواهی می دهد که آن بانوی بزرگ برای پیشرفت کلمه توحید تمام ثروت خویش را انفاق کرد در حالی که قریش برای ضربه زدن به اسلام از همه توان اقتصادی خود استفاده می کرد. پیامبر در این خصوص می‌فرماید: هیچ مالی برای من به اندازه ثروت خدیجه سودمند نبود. مورد پنجم ملاک برتری تقواست که حضرت خدیجه در این فضیلت هم نسبت بر دیگران برتر بود؛ ایشان براساس آیاتی که پیامبر برایشان می‌خواند تقوا را سرلوحه زندگی خود قرار داد، امر خدا را اجابت نمود و از نهی خدا اجتناب کرد. این موارد گوشه ای از فضایل حضرت خدیجه سلام الله علیها بود.

 نقش حضرت خدیجه(س) در گسترش اسلام

استاد دانشگاه و کارشناس امور دینی در باب نقش حضرت خدیجه(س) دو نکته را یادآور شد؛ نخست: صبر و استقامت حضر ت خدیجه (س) است. انسان در انجام هر کاری و برای رسیدن به هر مقصودی نیازمند صبر و استقامت است. به همین جهت قرآن در سوره بقره آورده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاة» ای کسانی که ایمان آورده‌اید به صبر و نماز استمداد جویید و یا خداوند کریم به پیغمبر اکرم می فرماید: «واصبر کما صبر اولو العزم من الرسل: صبر پیشه کن چنانچه پیامبران گذشته نیز صبر و استقامت را پیشه خود کردند». خدا پیامبر را برای آنکه در راه تبلیغ دین به هدف خود رسد، به صبر توصیه می‌کند.

عبدالعلی پاکزاد ادامه داد: صبر و استقامت حضرت خدیجه نقش مهمی در گسترش دین اسلام داشت. «بنت شاطی» در این باره سخنی می گوید که نشان دهنده صبر و استقامت آن حضرت است: « خدیجه در سنی نبود که تحمل آن همه رنج برایش آسان باشد و از کسانی نیز نبود که با تنگدستی در معیشت زندگی کرده باشد. او در رفاه بود اما در عین حال و با وجود کهولت سن سختی هایی را که در محاصره شعب ابی طالب وارد آمده بود، تا سر حد مرگ تحمل کرد. این صبر حضرت خدیجه بود که توانست اسلام را گسترش دهد. امام «ره» هم رمز موفقیت هر مردی را صبر و استقامت همسرش می داند و لذا می فرماید از دامن زن مرد به معراج می رود. ایشان تحمل سختی های زندگی خود از سوی همسرش را نیز بازگو کردند.

وی با تاکید بر اینکه پیشرفت اسلام در گرو صبر خدیجه (س) حاصل شد اضافه کرد: اگر خدیجه سلام الله علیها در این سختی هایی که بر پیامبر وارد آمده بود، تحمل نداشت و بی تابی می‌کرد، اسلام گسترش نمی‌یافت. این ادعا را به سخنی از امام صادق (ع) درباره صبر خدیجه مستند می‌کنیم که فرمودند:  چون خدیجه به ازدواج رسول خدا درآمد زنان مکه رابطه خود را با خدیجه قطع کردند و دیگر به خانه او نمی‌آمدند و هنگام ملاقات به او سلام نمی کردند اما در عین حال این برخورد ناشایست زنان مکه خللی در هدف حضرت خدیجه به وجود نیاورد و او با صبر و استقامت پیغمبر اکرم (ص) را همراهی کرد.  این حدیث را شیخ صدوق در کتاب «امالی» ذکر کرده است و روایات دیگری نیز در این باره وجود دارد که دال بر نقش بسزای حضرت خدیجه در گسترش اسلام است.

حجت الاسلام پاکزاد در ادامه توضیح نقش حضرت خدیجه در گسترش اسلام گفت: نکته دوم که سبب گسترش اسلام شد، اموال خدیجه است. اموال خدیجه، خوش اخلاقی پیغمبر که خداوند در قرآن این مدال را به ایشان داده که «انک لعلی خلق عظیم: اخلاق پیغمبر اکرم و نیز شجاعت امیرمؤمنان سه عامل مهم  گسترش اسلام بوده اند. حضرت خدیجه با اموال خود پیامبر اکرم را همراهی کرد و این در تاریخ و در سخن برخی معصومین ذکر شده است از جمله سخن رسول اکرم است که مرحوم علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار می نویسد: «پیامبر اکرم از اهدای ثروت خدیجه سلام الله علیها برای پیشرفت اسلام پرده برداشته و فرمود که هیچ ثروتی به اندازه ثروت حضرت خدیجه برای من سودمند نبوده است. یعنی با وجود این ثروت بوده است که من توانسته‌ام در هدف خود یعنی تبلیغ دین اسلام به نتیجه برسم.

این کارشناس امور دینی ادامه داد: برخی از مفسرین مانند علامه طباطبائی در ذیل آیه هشتم سوره ضحی چنین می‌نویسد: «این آیه بر اساس برخی روایات مربوط به اموال حضرت خدیجه است».  مرحوم علامه مجلسی بیان می کند که پیامبر هنگام رفتن به غار طور به علی (ع) فرمود: از آخرین اموال باقی مانده خدیجه(س) برای خود و فاطمه(س) و هر کس از بنی هاشم که قصد همراهی با شما را دارد، شتر و  زاد و توشه بخر و پس از رد امانت ها دیگر درنگ نکن.

این موارد بیانگر نقش ثروت خدیجه در اسلام است. اگر این ثروت نبود قطعا پیامبر اکرم به این اندازه در پیشرفت اسلام موفق نبوده است. بنا بر این حضرت خدیجه فرهنگ صبر و استقامت و و فرهنگ بخشش را در مکتب پیامبر (ص) به خوبی آموخن و درس آن را نیز به خوبی پس داده است. این رفتار حضرت خدیجه مستند به آیات شرفه است. قرآن می فرماید: بخل بد است و خداوند در برخی آیات کریمه افرادی را که بخل می ورزند، مذمت می کند که کسانی که بخل می ورزند و مردم را به بخل دعوت می¬کنند، برا یآنها عذابی دردناک فراهم شده است. «الذین یبخلون و یامرون الناس بالبخل و ...»

بنابراین خدیجه آموخته که این رفتار بد است و به همین جهت از بخل و خسااست خارج می شود و در مقابل، بخشش دارد، زیرا در مکتب پیامبر آموخته است که بخشش و انفاق هم سبب تطهیر جان انسان و هم پاکسازی مال او می شود. قرآن می فرماید: «خذ من اموالهم صدقه و تزکیهم بها ».

بنابراین دو نکته درباره ویژگی های حضرت خدیجه (س) که نقش مهمی در توسعه و گسترش اسلام داشت صبر و استقامت و اموال آن حضرت بود.

درس هایی از زندگی حضرت خدیجه(س) برای جامعه امروز ما

حجت الاسلام عبدالعلی پاکزاد در پاسخ به این سؤال که زندگی حضرت خدیجه سلام الله علیها برای جامعه امروز ما چه درس‌هایی دارد توضیح داد: اولین درسی که زندگی حضرت خدیجه برای ما دارد، مسئله ایثار و فداکاری است؛ ایشان در حالی که در تمام زندگی خویش رفاه و آسایش داشت، از اموال خود برای پیشرفت اسلام چشم پوشی و ایثار کرد. خداوند در قرآن کریم انباشت اموال را مذمت می کند و در مقابل ایثار را ستایش می کند. دومین درسی که حضرت خدیجه به ما می دهد کمک به پیشرفت و گسترش اسلام است؛  قرآن می فرماید: «وَتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی»  باید با یکدیگر در نیکوکاری و تقوا کمک کنید. درس سومی که می توانیم از ایشان بیاموزیم درس صبر و استقامت است تا در سختی های زندگی درجا نزنیم بلکه با صبر از آنها برای تکامل خود به ویژه در شرایط دشوار امروز ویروس منحوس کرونا استفاده کنیم. چهارمین درسی که زندگی حضر خدیجه(س) به ما می دهد درستی و راستی در گفتار و کردار است؛ در زیارت نامه ای که در مورد پیامبر اکرم(ص) است از حضرت خدیجه به عنوان صدیقه یاد می شود. در آنجا اینگونه می فرماید: السلام علی ازواجک الطاهرات الخیرات، امهات المومنین، خصوصا الصدیقة الطاهرة، الزکیة الراضیه المرضیة، خدیجة الکبری ام المومنین. سلام بر همسران پاک و نیک تو، مادران مومنان به خصوص سلام بر بانوی راستین و پاک و پاکیزه، خشنود و پسندیده، خدیجه بانوی بزرگ، مادر مومنان. آری، اینها حداقل درس هایی است که از زندگی این بانوی مکرمه اسلام می توانیم بگیریم و جامعه امروز ما به شدت نیازمند آن است.

انتهای پیام/