قدس آنلاین: انفاق به فقرا و نیازمندان از سنت‌های مردم ما به‌ویژه در ماه مبارک رمضان است. سنتی که هر ساله و به صورت معمول در قالب‌های مشخصی چون صدقه دادن، اطعام و افطاری انجام می‌شود، اما امسال با اپیدمی شدن ویروس کرونا در کشور و در پی آن تعطیلی کسب و کارها و آسیب‌هایی که به بخشی از جامعه وارد آمده است، ضرورت توجه بیشتر به این سنت نیک نیز بیش از هر زمان دیگری باید مورد توجه قرار گیرد.
نیازها را بررسی کنیم
دکتر عباس نصیری‌فرد، استاد دانشگاه و رئیس مجمع بین‌المللی تبیین و ترویج تمدن نوین‌اسلامی در گفت‌وگو با ما ضمن اشاره به اینکه کمک به همنوع به منظور برقراری مساوات و همدلی در هر مقطع زمانی صورت خاص خودش را پیدا می‌کند، می‌گوید: گاهی کمک‌هایی که به فقرا و نیازمندان می‌شود هدفمند و متناسب با نیاز آن‌ها و شرایط فعلی جامعه نیست. در حال حاضر شاید نوع نیاز بعضی از افراد که به دنبال شیوع کرونا دچار مشکل شده‌اند با نیاز فقرا و کسانی که پیش از بحران یاد شده هم دچار مشکلاتی بوده‌اند، متفاوت باشد. در شرایطی که فردی نمی‌تواند اجاره منزلش را بپردازد، هر چه بسته‌های خوراکی دریافت کند باز هم نمی‌تواند مشکلش را حل کند. بنابراین به نظر می‌رسد ابتدا باید نیازمندی‌های افراد را در هر محله و منطقه احصا کرد و سپس به تناسب نیازها کمک‌رسانی نمود.
وی با اشاره به اینکه باید بین فقیر و نیازمند در وضعیت موجود تفاوت قائل شد، می‌گوید: فقیر کسی است که نمی‌تواند کار و کسب درآمد کند. این گونه افراد همواره در جامعه بوده و تحت پوشش نهادهای حمایتی مثل بهزیستی و کمیته‌امداد قرار داشته‌اند، اما فرد آبرومندی که تا دو سه ماه پیش صاحب شغل و درآمد بوده و زندگی‌اش هم به خوبی اداره می‌شده، در حال حاضر به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی نمی‌تواند فعالیت کند و از لحاظ مالی نیازمند کمک شده است. نیاز این افراد را نمی‌توان با تحویل بسته خوراکی ۲۰۰ هزار تومانی برطرف کرد، چون شاید در این حد نیاز نداشته باشند، بنابراین باید کمک‌ها براساس نیازهای افراد ارائه شود.
وی با مهم خواندن شیوه کمک‌ها به نیازمندان و مستمندان، تصریح می‌کند: همواره کمک به شیوه صدقه دادن و نقدی در جامعه ترویج می‌شود، اما این موضوع بعضی مواقع حتی با کرامت انسانی نیز ناسازگار است. ضمن اینکه همواره امکان کمک کردن به صورت نقدی برای خیلی‌ها وجود ندارد، اما همین عده گاهی مایلند با ارائه خدمات علمی و یا مشاوره‌ای و... به دیگران کمک کنند. بنابراین می‌توان با تغییر شیوه کمک‌ها از نقدی و خوراکی به سمت خدماتی و حرفه‌ای، انفاق و اکرام نمود. در روایات نیز آمده است چنانچه در انجام کاری به کسی مشاوره بدهی، این کار صدقه محسوب می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این تغییر شیوه در جامعه شروع شده، اما متأسفانه همچنان رسانه‌ها و به‌ویژه صدا و سیما تنها یک نوع از کمک‌ها را ترویج می‌کنند. یعنی بارها در بخش‌های مختلف خبری گزارش‌های مختلفی از تحویل بسته‌های خوراکی به نیازمندان از شبکه‌های مختلف پخش می‌شود، در حالی که همه کمک‌هایی که مردم به نیازمندان می‌کنند به وجه‌نقد و بسته‌های خوراکی منحصر نمی‌شود. در همین روزهای سخت بسیاری از مردم از طریق شغل و حرفه خود خدماتی ارائه می‌دهند، اما آن گونه که لازم است مورد توجه رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد. بنابراین نباید فضای نوع خدمت را محدود کرد تا عده‌ای تصور کنند اگر پولی برای کمک به دیگران ندارند نمی‌توانند به نیازمندان کمک کنند.
ضرورت ساماندهی و یکپارچه‌سازی کمک‌ها
نصیری‌فرد با اشاره به ضرورت ساماندهی و یکپارچه‌سازی کمک‌ها در شهرستان‌ها در قالب یک قرارگاه مردمی، می‌گوید: یکی از مشکلات در زمینه کمک‌رسانی به نیازمندان، عدم‌تمرکز خیریه‌ها و مجموعه‌هایی است که در این حوزه فعالیت می‌کنند.
گاهی ۲۰ پیامک برای کاربران ارسال می‌شود که در آن شماره‌حساب بانکی برای کمک به نیازمندان قید شده است. خب این‌ها چه کسانی هستند، از کجا آمدند؟ گاهی همین تعدد پیام ممکن است اعتماد و یا میل به کمک را کاهش دهد. بنابراین بهتر است در هر شهرستان یک قرارگاه مردمی – نه دولتی- تشکیل شود تا همه مردم ذیل آن در امور خیرخواهانه فعالیت کنند. با تشکیل چنین مجموعه‌ای علاوه بر آنکه اعتماد مردم بیشتر جلب می‌شود، کمک‌ها نیز به دست همه نیازمندان خواهد رسید.
وی در همین زمینه می‌افزاید: آنچه در این میان اهمیت دارد این است که ارائه این کمک‌ها نباید به گونه‌ای باشد که عده‌ای گمان کنند همواره می‌توانند این کمک‌ها را دریافت کنند و پس از مدتی این موضوع برای آن‌ها به یک روال معمول و دائمی تبدیل شود و احیاناً افرادی که کسب‌وکاری نیز داشته‌اند به امید ادامه این کمک‌ها حرفه خود را رها کنند.
رئیس مجمع بین‌المللی تبیین و ترویج تمدن نوین اسلامی تأکید می‌کند: از سوی دیگر کمک‌های مردم نباید موجب غفلت دولت‌ها و نهادهای حاکمیتی به نیازمندان شود. نوعدوستی، انفاق و اکرام مردم نباید موجب شود نهادهای حاکمیتی و دولتی از زیربار مسئولیت خود در قبال فقرا و نیازمندان شانه خالی کنند و تمام بار را بر دوش مردم و خیران بگذارند.
وی با اشاره به اینکه از امام حسن مجتبی(ع) به عنوان کریم اهل‌البیت یاد می‌شود، می‌افزاید: کریم کسی است که بخشندگی می‌کند، اما این بخشندگی ریشه نیازمندی کمک‌گیرنده را از بین می‌برد. یعنی هر کس به امام حسن(ع) مراجعه می‌کرد امام به گونه‌ای کمکش می‌کرد که نیازش برطرف شود و این نشان می‌دهد یکی از ویژگی کمک‌ها باید رفع نیازمندی افراد باشد، به گونه‌ای که طرف دیگر محتاج نباشد. به عبارت دیگر زنجیره نیاز و احتیاج باید در جایی قطع شود. برای مثال با شیوع کرونا برخی از صاحبان کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی نیروهای خود را به دلیل آنکه سرمایه لازم برای تأمین مواداولیه تولید یا پرداخت حقوق و بیمه کارگران را ندارند، تعدیل می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهیم زنجیره نیاز را از بین ببریم باید به صاحب کارگاه در حد نیازش کمک مالی کنیم تا بتواند کارگرانش را حفظ کند و چند نفر بر تعداد نیازمندان به حمایت مالی در جامعه اضافه نشود.
وی سپس به موضوع آثار روانی و اجتماعی اکرام و انفاق در وضعیت اقتصادی امروز جامعه می‌پردازد و می‌گوید: اکرام هم برای کمک‌کننده و هم کمک‌گیرنده آثار روحی به دنبال دارد. فردی که گره‌ای از مشکلات نیازمندی باز می‌کند در وجود خود احساس آرامش می‌کند، چون براساس فطرت انسانی، حسنات و انجام کارهای خیر به انسان آرامش می‌دهند. از سوی دیگر نیازمند نیز به آرامش می‌رسد، چون حداقل بخشی از دغدغه‌هایش حل می‌شود. می‌داند اگر دچار مشکلات اقتصادی شود مردم او را فراموش نمی‌کنند و احساس تنهایی نمی‌کند. از این رو می‌توان گفت اکرام و انفاق به مردم نیازمند موجب گشایش‌های اقتصادی، همدلی، مواسات و وحدت روحی و روانی در جامعه می‌شود.
انتهای پیام/
نظر شما