قدس آنلاین: متخصصان پزشکی می‌گویند مرگ مغزی معمولاً پس از صدمه شدید به سر، خونریزی مغزی، سکته مغزی و یا نرسیدن طولانی مدت اکسیژن به مغز اتفاق می‌افتد که توقف پایدار و برگشت‌ناپذیر همه اعمال مغز را رقم می‌زند و به رغم پیشرفت علم پزشکی و تلاش تیم درمان، هیچ امیدی برای بازگشت فعالیت مغز آسیب دیده وجود ندارد و معاینات و آزمایش‌های متعدد پزشکی مرگ مغزی این بیماران را تأیید می‌کند و دستگاه‌ها خط پایان حیات مغز آن‌ها را به تصویر می‌کشند.

با این حال پیش از اعلام مرگ مغزی، معاینات متعدد پزشکی و اقدام‌های تشخیصی دقیق توسط پنج متخصص در دو مرحله مجزا انجام می‌شود و در نهایت با معاینه و تشخیص نماینده پزشکی قانونی، مرگ بیمار تأیید می‌شود.

•به خاک‌سپاری ۷ هزار عضو قابل اهدا

این لحظه برای مسئولان واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه‌ها لحظه بسیار دشواری است که بخواهند پیشنهاد اهدای عضو عزیز از دست رفته‌ای را به خانواده وی اعلام کنند تا به جای دفن اعضای قابل پیوند، او تولدی دوباره به آن‌ها ببخشند؛ با این حال با انگیزه نجات جان بیماران نیازمند پیوند، همه این سختی‌ها را به جان می‌خرند و هر روز با خانواده عزیزی که به دلیل مرگ مغزی ادامه حیات او غیرممکن است به گفت‌وگو می‌نشینند.

با این تلاش‌ها خانواده‌های بسیاری با ایثار و مهربانی به اهدای عضو عزیزانشان لبیک می‌گویند و علاوه بر نجات جان بیماران، به جای دفن اعضای قابل پیوند عزیز سفرکرده خود به آن‌ها حیاتی دوباره می‌بخشند و این‌گونه آیه ۳۲ سوره مائده را که می‌فرماید «آنکه نَفَسی را نجات دهد گویا همه بشریت را نجات داده است» در ذهن‌ها تداعی می‌کنند.

 با این حال هنوز هم خانواده‌هایی را می‌توان سراغ گرفت که به دلایل مختلف با اهدای عضو عزیزشان موافقت نمی‌کنند. چنان‌که بر اساس اظهارات مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت هم اکنون ۲۵ هزار بیمار نیازمند پیوند در فهرست انتظار دریافت عضو قرار دارند و این در حالی است که سال گذشته ۷هزار عضو قابل اهدا به خاک سپرده شده است.

مرگ روزانه ۱۰ بیمار در انتظار پیوند

دکتر فرحناز صادق بیگی، رئیس فراهم‌آوری اعضای پیوندی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری نیز با بیان اینکه در ایران سالانه بین ۶ تا ۸ هزار بیمار با تابلوی مرگ مغزی در بیمارستان‌ها فوت می‌شوند که ۵۰ درصد آن‌ها قابلیت اهدای عضو دارند، می‌گوید: فردی که دچار مرگ مغزی می‌شود، در صورت رضایت خانواده‌اش برای اهدای عضو، می‌تواند هشت عضو و ۵۳ بافت را اهدا کند و زندگی بیماران زیادی را نجات دهد.

وی می‌افزاید: روزانه ۱۰ نفر در کشور به دلیل انجام نشدن پیوند عضو از دنیا می‌روند، در حالی که اگر خانواده بیماران دچار مرگ مغزی به اهدای عضو رضایت دهند - با توجه به اینکه هر فرد مرگ مغزی می‌تواند تا هشت عضو به بیماران نیازمند پیوند اهدا کند- می‌توان آمار مرگ و میر روزانه بیماران نیازمند پیوند عضو را به دو نفر کاهش داد.

انتهای پیام/

تفاوت «کما» با مرگ مغزی

وی یکی از مهم‌ترین دلایل موافقت نکردن برخی از خانواده‌ها با اهدای عضو بیمار مرگ مغزیشان را ناآگاهی از تفاوت «کما» با «مرگ مغزی» عنوان می‌کند و می‌افزاید: در «کما» با اینکه ممکن است بیمار سال‌ها در همان حالت باقی بماند، به دلیل سالم بودن سلول‌ها و ساقه مغز احتمال بازگشت وی به زندگی وجود دارد، «مرگ مغزی» فقدان برگشت‌ناپذیر همه فعالیت‌های مغز است و هیچ شانسی برای بهبودی فرد و بازگشت مجدد او به زندگی وجود ندارد؛ زیرا سلول‌های مغز به دلیل صدمه شدید به سر، خونریزی مغزی، سکته مغزی و یا نرسیدن طولانی مدت اکسیژن به مغز مرده و بازگشت بیمار به زندگی غیرممکن است و تاکنون در هیچ کشوری، بیمار مرگ مغزی بازگشت مجدد به زندگی نداشته است.

وی ادامه می‌دهد: مغز در حالت «کما» یا «اغما» مانند پایی است که «فلج» می‌شود و امکان خون‌رسانی به بافت‌های آن وجود دارد، اما در «مرگ مغزی» مانند همان پایی است که دچار «قانقاریا» شده و خون‌رسانی به آن مختل می‌شود و چاره‌ای جز قطع عضو نیست.

مراحل تشخیصی مرگ مغزی

وی با اشاره به مراحل تشخیصی مرگ مغزی می‌افزاید: وقتی بیماری مشکوک به مرگ مغزی اعلام می‌شود، تیم پزشکی بر بالین بیمار حاضر می‌شوند و با انجام معاینه‌های تخصصی مغز و اعصاب اگر مشخص شود سلول‌های مغز بیمار مرده است این تشخیص به کمک نوار مغز، سونوگرافی و همچنین آنژیوگرافی عروق مغز بررسی می‌شود؛ اگر در این تست‌ها تأیید شود بیمار دچار مرگ مغزی شده پیشنهاد اهدای عضو با خانواده وی مطرح می‌شود. در صورت رضایت خانواده، فرد به مرکز اهدای عضو اعزام می‌شود و پس از آن نیز دوباره همه آزمایش‌ها از سوی پنج متخصص - متخصص بیهوشی، داخلی، مغز و اعصاب، جراحی مغز و اعصاب و متخصص پزشکی قانونی- تکرار می‌شود و در صورت تأیید نهایی، اهدای عضو انجام خواهد شد.

زمان طلایی اهدای عضو

دکتر صادق بیگی با بیان اینکه حیات انسان منوط به کارکرد توأم مغز و قلب است، می‌گوید: در «مرگ مغزی» ادامه حیات قلب به کمک دستگاه بین ۴۸ ساعت تا حداکثر یک هفته وجود دارد و همین مدت زمان طلایی اهدای عضو محسوب می‌شود. بنابراین اگر در ۴۸ ساعت اولیه مرگ مغزی رضایت برای اهدای عضو داده شود، امکان اهدای تعداد بیشتری از اعضا وجود دارد؛ چرا که هر بافتی یک زمان طلایی دارد. هرچه زمان بگذرد عضوهای کمتری قابلیت اهدا پیدا می‌کنند - به طوری که ابتدا ریه از بین می‌رود، پس از آن کلیه‌ها، بعد کبد و در نهایت ایست کامل قلبی ایجاد می‌شود - و در کمتر از یک هفته همه اعضای بدن دچار فساد می‌شوند. مانند همان پایی که دچار «قانقاریا» شده و اگر قطع نشود عفونت به همه اعضای بدن سرایت می‌کند و در نهایت فرد را می‌کُشد.

تصمیم‌گیری برای عزیزانمان را آسان کنیم

وی با ابراز تأسف از اینکه برخی از خانواده‌ها پس از گذشت زمان طلایی اهدای عضو، یعنی وقتی بیمارشان دچار ایست قلبی می‌شود ابراز پشیمانی می‌کنند، می‌افزاید: تیم فراهم‌آوری اعضا در چند مرحله به خانواده همه بیماران مرگ مغزی پیشنهاد اهدای عضو می‌دهند تا اهمیت و ارزش زمان به آن‌ها منتقل شود، اما متأسفانه ۵۰ درصد خانواده‌ها موافقت نمی‌کنند و یا زمانی با اهدای عضو عزیزشان موافقت می‌کنند که اعضای او از بین رفته و قابلیت پیوند ندارد. بنابراین شایسته است همه ما با تکمیل فرم اهدای عضو نسبت به این عمل خداپسندانه اقدام کنیم تا اگر تقدیرمان در چنین مسیری رقم خورد تصمیم‌گیری برای عزیزانمان آسان باشد.

فقط رضایت خدا

به گفته وی، دو راه برای دریافت کارت اهدای عضو وجود دارد. افراد می‌توانند برای دریافت کارت اهدای عضو شماره ملی خود را به شماره ۳۴۳۲ پیامک کنند و یا با مراجعه به سایت ehdacenter.ir می‌توانند فرم را پر و برای روز مبادا اعلام آمادگی کنند.

گفتنی است تیم پیوند، عمل پیوند اعضا را به صورت افتخاری (رایگان) در هر ساعت از شبانه روز که لازم باشد انجام می‌دهند، ضمن آنکه هیچ گونه وجهی از خانواده بیمار (گیرندگان عضو) دریافت نمی‌شود و خانواده اهداکننده نیز هیچ وجهی دریافت نمی‌کند و در فرهنگ ایثارگرانه اهدای عضو فقط جلب رضایت خداوند مطرح است.