صبا کریمی/

شاید کمتر کسی باشد که با شنیدن نام داعش و اقدام‌های دهشتناک آن‌ها در منطقه و جنایت‌های غیرقابل تصورشان، احساس تنفر و اشمئزاز نکرده باشد و حتی ممکن است بسیاری از وجود آن‌ها و پیشروی‌شان در منطقه احساس خطر و نگرانی هم کرده باشند، اما این کابوس وحشتناک به مدد پایمردی جبهه مقاومت و دلیری سربازان رشید اسلام از ظهور تا زوال آن‌ها را به خوابی کوتاه مبدل کرد و رشته حیات آن‌ها را از هم گسیخت.

اما در این میان افرادی از اقصی نقاط دنیا هم بودند که بی‌خبر از همه جا فریب تبلیغات داعش را خوردند و به آن‌ها پیوستند. شاید برای بسیاری جالب باشد بدانند چطور برخی افراد حاضر شدند به عضویت این گروه جنایتکار درآیند و چه چیزی در آن دیدند که تن به این زندگی هولناک دادند، اما در این بین کم هم نبودند سربازانی که با دیدن وحشی‌گری‌های غیرقابل تصور داعش و ظلم‌هایی که بر زنان و کودکان و مردان روا می‌داشتند دریافتند که راه به خطا آمدند و از آن بازگشتند.

«آخرین سرباز» روایت یکی از همین جداشدگان از داعش است که مشاهدات عینی خود را از اقدام‌ها و اتفاقات صورت‌ گرفته توسط این گروه تروریستی بیان می‌کند.

در این مستند طی همراهی با این عضو فراری داعشی، داستان مسلمان شدن، گرویدن به وهابیت و عزیمت وی از اروپا به سوریه برای پیوستن به گروه تروریستی داعش به تصویر کشیده شده است. این عضو سابق داعش همکاری خود را به عنوان تصویربردار با این گروه تروریستی آغاز می‌کند و همه وقایع و رویدادهای صورت ‌گرفته توسط این گروه تروریستی تکفیری را ثبت و ضبط می‌کند، اما در ادامه و پس از مواجهه با تناقض‌های موجود در رفتار و عملکرد داعش با دین اسلام، تصمیم به جدایی از این گروه می‌گیرد. او طی فرار از دست داعش تصمیم می‌گیرد این اسناد و تصاویر را هم از دسترس داعش دور کرده و فیلمی مستند براساس آن‌ها بسازد.

مستند روایی «آخرین‌سرباز» در ۱۰۰ دقیقه، ضمن بیان توضیحات راوی درباره تصاویر ضبط ‌شده توسط وی، به ارائه تجربیاتش از آشنایی با دین اسلام و تعالیم این دین آسمانی و تناقض‌های موجود میان اسلام و تفکرات وهابیت و داعش می‌پردازد.

«آخرین سرباز» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی ایمان گودرزی ساخته شده که از هفته گذشته در چهار قسمت ۲۵ دقیقه‌ای از شبکه پرس تی‌وی روی آنتن رفته است و حامد قریشی و فاطمه مقدم (نویسندگان)، مهدیه فردی (تدوینگر)، سهیل درویشی (آهنگساز) و امین گودرزی (مدیرتولید) از جمله عوامل تهیه این مستند هستند.

گفت‌وگو با کارگردان این مستند را در ادامه می‌خوانید.

به دنبال کلیشه نبودیم

گودرزی در ابتدای سخنان خود با اشاره به چگونگی ساخت این مستند، اظهار کرد: سال گذشته تصمیم گرفتیم درباره حوادث منطقه مستندی تولید کنیم و در سفری که به سوریه داشتم و از آنجا فیلم می‌گرفتم به چشم دیدم که جبهه مقاومت بسیار مظلوم است. آنجا سربازان تیپ فاطمیون در خط مقدم می‌جنگیدند و از مرزها دفاع می‌کردند و در اوج مظلومیت و با کمترین میزان امکانات خطوط را حفظ می‌کردند. اتفاقاتی که آنجا رخ می‌داد بسیار پیچیده و عجیب بود و من را بر آن داشت تا مستندی از این وقایع بسازم.

گودرزی یادآور شد: ما دنبال این بودیم که کاری متفاوت تولید کنیم که کلیشه نباشد و با آثاری که تا به حال تولید شده، متفاوت باشد. خاطرم هست در یک مقطعی با گروه تولید به شهرستان رفتیم و تصمیم گرفتیم درباره ایرانی‌هایی که به داعش پیوستند فیلم بسازیم. متأسفانه در تعدادی از استان‌های مرزی برخی افراد گرایشات مذهبی پیدا کرده بودند و تعدادشان هم اصلاً کم نبود و به جریان داعش پیوسته بودند و درصدد بودیم تا از آن‌ها فیلم تهیه کنیم. زمانی که این فیلم ساخته شد از آن رضایت نداشتم، زیرا حالتی شبیه به بازجویی پیدا کرده بود و به دلیل اینکه این افراد در ایران بودند و دستگیر شدند طبیعتاً زمانی که صحبت می‌کردند به گونه‌ای بود که گویی این اظهارات را در شرایط بازداشت مطرح می‌کنند.

کارگردان «یوما» ادامه داد: همین مسئله موجب شد که ما باز هم پیگیر باشیم که کار را متفاوت‌تر تولید و یک اتفاق جدیدی را روایت کنیم. در همین میان متوجه شدیم برخی افراد داعشی هستند که از این گروه تروریستی جدا شده و بریدند. این افراد در کشورهای اروپایی مسلمان و توسط جریان‌های وهابی که به ویژه در اروپا در حال فعالیت هستند، جذب داعش شدند. یکی از این افراد انگلیسی با داعش آشنا شده بود و تصور می‌کرد که داعش نهایت مسلمانی و جهاد است و در همین حین توسط مفتی‌ها و وهابی‌هایی که در اروپا حضور داشتند تشویق می‌شود تا به داعش بپیوندد. او تحت تأثیر القائات فکری به سوریه سفر می‌کند  و به داعش می‌پیوندد. از طرفی دیگر به دلیل اینکه فعالیت‌هایی در حوزه تصویربرداری و مستند انجام می‌داده به همین کار در جریان فعالیت و همکاریش با داعش ادامه می‌دهد، اما مدتی که از حضورش در این گروه تروریستی می‌گذرد متوجه می‌شود آنچه می‌بیند و آنجا در حال رخ دادن است با تمام چیزهایی که در ابتدا شنیده و از اسلام می‌دانسته و اینک در سوریه می‌بیند متضاد و در تناقض است و این گفته‌هایش در فیلم هم وجود دارد که می‌گوید آنچه من از حضرت محمد(ص) شنیده بودم پیامبر مهربانی بود، اما چیزی که اینجا داعش از پیامبر می‌گفت در واقع پیامبری بود که تنها خود داعش او را می‌شناخت.

فیلمی از اتفاقات منطقه و جریان وحشیگری های داعش

گودرزی افزود: در نهایت او به تناقض می‌رسد و در همین احوالات تصمیم به فرار و جدا شدن از داعش می‌گیرد و پس از مدت‌ها در اتفاقی هوشمندانه از دست داعش فرار می‌کند. او بعدها خاطرات خود را به دنیا مخابره می‌کند و درباره آن فیلم هم ساخته و ما نیز این اتفاق را به مستند تبدیل کردیم. من هم در سفرهایی که به سوریه داشتم بسیار اتفاقی از طریق یکی از دوستان با او آشنا شدم و در واقع پس از فرارش از داعش او را پیدا کردیم.

وی درباره ساختار این مستند اظهار کرد: کل این فیلم تصاویر آرشیوی است که از داعش موجود است و برخی هم مجموعه تصاویری است که این عضو جدا شده از داعش آن‌ها را ضبط کرده است. اما مستند، روایتی است که فرد خودش دیده و براساس آن مشاهدات ما از فیلم‌ها استفاده کردیم. در واقع این یک مستند چهار قسمتی از روایت خاطرات و مشاهدات این فرد از داعش است.

وی درباره هدف خود از ساخت این مستند گفت: من به دنبال این بودم که فیلمی از اتفاقات منطقه و جریان وحشی‌گری به نام داعش تولید کنم که یک فریم از مدافعان حرم یا حاج قاسم در آن وجود نداشته باشد و در واقع فیلمی باشد که داعشی‌ها در حال روایت آن هستند و خوشبختانه این اتفاق افتاد.

این مستندساز اظهار کرد: نکته‌ای که برای من خیلی مهم است این است که در این مستند حتی یک فریم از مدافعان حرم وجود ندارد، اما هر کسی که این مستند را می‌بیند در ذهن و دلش مدافعان حرم را تحسین می‌کند که جلو چنین جریان پلیدی را گرفتند و آن‌ها چه قهرمانان بزرگی هستند.

گودرزی تأکید کرد: شاید فیلم پر از صحنه‌های خشن و تلخ باشد، اما حسی که در ذهن مخاطب به وجود می‌آورد تحسین و تمجید از سربازان مقاومت و مدافعان حرم است که رفتند و مردانه با این‌ها جنگیدند و چنین تصوری در ضمیر ناخودآگاه مخاطب به وجود می‌آید. من بارها در جلسات خصوصی که این فیلم در آن اکران شده، متوجه این مسئله شدم و عموماً همه به این مسئله اذعان داشتند. همچنین «آخرین سرباز» برای تعدادی از بهترین مستندسازان کشور اکران خصوصی شده است و بازخوردهای بسیار خوبی هم داشت و خوشبختانه با توجه به بازتابی که این فیلم داشت، متوجه شدم به چیزی که در ذهنم بود رسیده‌ام و فیلم تأثیر مورد نظر من را داشته است.

در حال تولید مستندی درباره زندگی و شخصیت حاج قاسم سلیمانی هستم

وی درباره چرایی عدم پخش این مستند از شبکه‌های داخلی همچون شبکه مستند عنوان کرد: این فیلم برای مخاطب بین‌المللی است و ما بیشتر دنبال این بودیم که داعش را به جامعه بین‌المللی معرفی کنیم، همان اروپایی‌هایی که جذب داعش شدند و ما به مردم پیام دادیم که مراقب باشید این‌ها جریانات اسلامی نیستند و تروریست هستند، ما بیشتر دنبال آن مخاطب بودیم. مخاطب ما در داخل می‌داند داعش چیست. البته این مستند یک تدوین مجدد هم خواهد داشت که قرار است آن را برای مخاطب داخلی استفاده کنیم. همچنین قرار است در مرحله بعدی تعدادی صحنه‌ها کم و زیاد شود که برای مخاطب داخلی بهتر باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: در تولید این مستند هر چقدر درباره داعش تحقیق و پژوهش می‌کردیم و با این جریان بیشتر آشنا می‌شدیم نقش حاج قاسم در سرکوب و انهدام داعش برایمان پررنگ‌تر و ملموس‌تر می‌شد و اینکه سردار شهید چگونه و با چه تبحری مردم ایران را از جریان پلید و وحشتناک داعش دور نگه داشته و اتمام فیلم ما نیز همزمان با شهادت ایشان شد.

گودرزی در پایان درباره آثار در دست تولیدش گفت: این روزها در حال تولید مستندی به نام «راهی» درباره زندگی و شخصیت حاج قاسم سلیمانی هستم و در مراحل پایانی پیش‌تولید است.