قدس آنلاین:امروز مجلس یازدهم کار خود را به طور رسمی آغاز خواهد کرد، شفافیت یکی از چالش‌های جدی برای بهارستان نشینان  است که از مجلس دهم آغاز شد، اما این شفافیت چه ابعادی دارد و چه نوع شفافیتی مشکلات حکمرانی در کشور را حل خواهد کرد و به قول معروف درد مردم را دوا خواهد کرد. محمدرضا علیزاده، کارشناس مسائل حوزه قانون‌گذاری در گفت‌وگو با قدس درباره ضرورت شفاف‌سازی نهادهای حاکمیتی همانند مجلس شورای اسلامی و اولویت‌های شفافیت در حوزه مجلس یازدهم، اظهار کرد: نهادهای حاکمیتی مانند قوه مجریه، نهادهای قضایی و قانون‌گذاری، برای انجام وظایف و اختیاراتشان پول و قدرت زیادی دارند. این نهادها ممکن است در مسیر انجام وظایف خود دچار انحراف شوند و به سمت فساد، کم‌کاری یا ناکارآمدی پیش بروند، به همین دلیل است که تعدادی از مردم به نمایندگی از عامه جامعه انتخاب می‌شوند تا بر این نهادهای اجرایی نظارت کنند و ببینند که آن‌ها در راستای شعارها و وظایف تعریف‌شده عمل می‌کنند یا نه.

ضرورت نظارت بر نمایندگان

محمدرضا علیزاده ادامه داد: علاوه بر آن، این نهادهای نظارتی موظف‌اند که انجام و توجه به همان اهدافی که مردم دارند را برای نهادهای اجرایی تثبیت کنند و به نمایندگی از مردم به قانون‌گذاری بپردازند. طبیعی است نمایندگانی که چنین وظایفی را بر عهده دارند، برای انجام آن از اختیارات گسترده‌ای هم برخوردارند؛ بنابراین ضرورت بحث شفافیت این است که با توجه به اینکه نمایندگان اختیارات فراوانی دارند و قرار است اقدام‌هایی را در حیطه اختیاراتشان انجام دهند، از کجا مشخص است که خودشان دچار فساد و ناکارآمدی نشوند و یا با دولت زد و بند نداشته باشند؟ به‌طورکلی، طرح شفافیت درصدد آگاه‌سازی است که نمایندگان چه اقدام‌هایی را انجام می‌دهند.

ضرورت انتشار اظهارات نمایندگان

کارشناس مسائل حوزه قانون‌گذاری تصریح کرد: البته اولویت‌بندی در شفافیت، موضوع مهمی است. هیچ شخصی نمی‌گوید شفافیت اقدامی عوام‌فریبانه است، اما آن‌هایی که به طرح‌هایی همچون طرح شفافیت آرای نمایندگان نقد دارند، انتقادشان بیشتر به نحوه اولویت‌بندی آن است. این افراد بر این باورند که در حال حاضر به‌جای اینکه روی شفاف‌سازی آرای نمایندگان تمرکز شود، بهتر است که بر اظهارنظرهای آنان توجه کرد. به‌طور مثال، این سؤال همواره به‌عنوان یک معضل مطرح است که چرا یک طرحی که در مرکز پژوهش‌های مجلس بر روی آن ساعت‌ها کار کارشناسی و تخصصی صورت گرفته است، زمانی که به کمیسیون مربوط می‌رود، محتوای آن تغییر می‌کند و به‌کلی طرح دیگری از آب درمی‌آید؛ بنابراین از همین جهت شفاف‌سازی و انتشار اظهارات و موضع‌گیری‌های نمایندگان در کمیسیون‌ها مهم است.

چرا نمایندگان در کمیسیون‌های تخصصی شرکت نمی‌کنند؟

وی همچنین افزود: مسئله دیگر در حوزه شفافیت مجلس، شرکت اعضای کمیسیون‌ها در جلسات است. شاهد هستید که بسیاری از جلسات کمیسیون‌ها به حدنصاب لازم نمی‌رسد یا حتی پس از رسیدن به حدنصاب هم در بیشتر اوقات می‌بینیم که نماینده‌ها اطلاع و دانش چندانی درباره آن موضوع ندارند.

علیزاده گفت: برخی دیگر معتقدند که ممکن است نماینده‌ای در حین انجام وظایف دچار فساد مالی شود؛ بنابراین باید اولویت بر شفاف‌سازی جریان مالی نماینده باشد تا وی را از برخی سوء استفاده‌های مالی از موقعیت خویش برحذر دارد. حتی دعوت برخی میهمان‌ها و افراد به کمیسیون‌ها نیز موجب فساد است، بدین معنی که ممکن است نماینده با برخی زد و بندها برخی میهمان‌ها را به کمیسیون دعوت کند و سرانجام این دعوت به دریافت پول از این افراد منتهی شود. موضوع شفافیت ثروت نماینده و افراد نزدیک به وی گرچه اهمیت دارد، اما جریان مالی نماینده‌ها معمولاً نزدیک انتخابات به‌صورت جدی مطرح می‌شود و در این شرایط شاهد بده و بستان‌های مالی نمایندگان هستیم؛ بنابراین تا وقتی‌که جریان مالی نمایندگان و محتوای جلسات کمیسیون‌ها را شفاف نکرده باشیم، نمایندگان در بررسی موضوعات صرفاً بر اساس آن چیزی که مردم دوست دارند، تصمیم می‌گیرند و نه چیزی که کارشناسی شده است.

شفافیت کمیسیون مهم‌تر از شفافیت آرا

این کارشناس حوزه تقنین معتقد است: وقتی پای شفافیت آرا به میان می‌آید، تنها این بحث مطرح می‌شود که آیا نماینده به آن موضوع مطروح‌ شده رأی مثبت داده است یا منفی و عملاً نمی‌توان روی محتوا بحث کرد، این در حالی است که حتی ممکن است نماینده از محتوا خبر نداشته باشد و صرفاً بر اساس نظر اطرافیان به آن رأی داده باشد. اگر کارآمدی نماینده و محتوای دستور جلسات کمیسیون‌ها در اولویت باشد، باید به اظهارنظر نماینده‌ها توجه کرد و فهمید که آیا اعضا اطلاعات لازم و دیدگاه‌های کارشناسی دارند یا نه. گرچه رأی دادن نیز یک نوع اظهارنظر صفر و یکی است، اما تا وقتی‌  در کمیسیون‌ها به روی ملت بسته باشد و مردم ندانند درون آن‌ها چه می‌گذرد، شفاف شدن آرای نمایندگان لزوماً اتفاق ایده آلی نیست.

حقوق از وزارتخانه‌ها و حریت نمایندگان

وی اظهار کرد: آقای لاریجانی سال ۹۸ در نشست با خبرنگاران عنوان کرد شفافیت آرا به‌نوعی حریت نماینده را از بین می‌برد، درحالی‌که نمی‌توان این اظهارنظر را ۱۰۰ درصد قبول دانست؛ زیرا در قضیه سی اف تی، پالرمو و برجام تقریباً مشخص بود افراد چه رأیی خواهند داد، زیرا اظهارات موافقان و مخالفان به‌نوعی آرای آنان را مشخص می‌کرد. نکته دیگر آنکه، متأسفانه اتفاقاتی که در به تازگی در حال وقوع است، بیشتر از شفافیت آرا حریت مجلس را زیر سؤال می‌برد. به‌طور مثال، اکنون نماینده‌هایی عضو کمیسیون انرژی هستند که از وزارت نفت حقوق می‌گیرند، درحالی‌که کمیسیون انرژی و اعضای آن قرار است بر عملکرد وزیر نفت نظارت داشته باشند؛ بنابراین چنین مسائلی حریت نماینده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و باید راه بروز آن را سد کنیم.

محمدرضا علیزاده بیان کرد: همچنین عضویت نمایندگان در کمیسیون‌های تخصصی که به‌نوعی با حوزه کاری و تحصیلی آن‌ها مرتبط است، بدیهی است که حریت و استقلال رأی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است بررسی طرح‌ها و لوایح را با برخی ملاحظه‌کاری‌ها انجام دهند و به دلیل تعارض منافعی که دارند به سمت فساد یا ارائه نظرات غیر کارشناسی پیش بروند.

انتهای پیام/