قدس آنلاین:چالش نظم نوین جهانی از دیگر روز فروپاشی دیوار برلین و پایان نظام دوقطبی آغاز شد. کاخ سفید که مدعی پیروزی در جنگ سرد بود با از میدان به در کردن رقیب، مدعی رهبری بلامنازع جهان شد و آینده جهان را تحت سلطه نظام تک‌قطبی به رهبری آمریکا ترسیم کرد و همه توان خود را برای تسلط هژمونی آمریکا بر جهان به کار گرفت.

 تئوریسین‌های کاخ سفید دیکتاتوری جهانی را تئوریزه کردند؛ مک لوهان با دکترین «دهکده جهانی» بسترهای مناسب را برای حاکمیت کدخدای این دهکده فراهم کرد و هانتینگتون در انگاره «برخورد تمدن‌ها» سیطره تمدن آمریکایی بر تمدن‌های جهان را به رخ کشید.

بسیاری از تحلیلگران رخدادهای پس از حمله به برج‌های دوقلوی تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱ را در راستای نهادینه کردن نظام تک‌قطبی ارزیابی می‌کنند. تجاوز نظامی به افغانستان و عراق با همیاری ائتلاف به اصطلاح مبارزه با تروریسم به رهبری آمریکا از مهم‌ترین اقدام‌های کاخ سفید برای تحمیل هژمونی آمریکا بر جهان و نهادینه کردن نظام تک قطبی به‌شمار می‌رود.

از سوی دیگر چین، روسیه و اروپا به عنوان مدعیان نظام چند قطبی، بر ایجاد چالش در نظم آمریکایی متمرکز شدند. چین با راهبرد اقتصادی، روسیه با راهبرد نظامی و اروپا با راهبرد سیاسی و تلاش در جهت تحکیم انسجام اروپایی در اتحادیه اروپا به میدان مقابله با نظام تک‌قطبی آمدند.

 در این میان پیروزی انقلاب اسلامی با شعار «نه شرقی نه غربی» را باید نخستین گام ایدئولوژیک در برابر نظام دوقطبی و پس از آن در مقابله با نظام تک‌قطبی دانست که در «راهبرد مقاومت» تبلور یافت و سیاست‌های منطقه‌ای کاخ‌سفید به‌ویژه در فلسطین، لبنان، سوریه و یمن را با مانع جدی مواجه کرد و علاوه بر ایحاد چالش در نظم جهانی آمریکایی، تزلزل زودهنگام پایه‌های نظم آمریکایی در منطقه را رقم زد و به‌تازگی نیز با پیروزی در دوئل اقتدار و دیپلماسی در آب‌های آزاد، بر حاکمیت بلامنازع آمریکا بر اقیانوس‌ها نقطه پایان گذاشت.

اگرچه در بین کشورهای مقابله‌کننده با نظام تک‌قطبی شاید بتوان چین را موفق‌تر از دیگران ارزیابی کرد، اما بی‌تردید اتحادیه اروپا با سیاست‌های ضعیف، شاگرد تنبل این کلاس به شمار می‌آید. برخورد انفعالی اروپا با سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا به‌ویژه پس از روی کار آمدن ترامپ، این اتحادیه را در موقعیتی شکننده قرار داده است. تلاش آمریکا برای بر هم زدن انسجام اروپایی با حمایت از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و نیز واکنش‌های ضعیف اروپا در برابر خروج کاخ سفید از پیمان‌های بین‌المللی و به‌ویژه نقض عهد آمریکا در برجام نشان داد اروپا از صف مقابله‌کنندگان با یکجانبه‌گرایی کاخ سفید عقب مانده است. اظهارات اخیر جوزف بورل درباره پایان رهبری آمریکا بیانگر تأخیر اروپا در درک واقعیت‌های جهانی است. مسئول دستگاه دیپلماسی اتحادیه اروپا گفته است: مدت‌هاست که تحلیلگران درباره پایان سیستم تحت رهبری آمریکا و ورود به عصر آسیا صحبت می‌کنند و این مسئله اکنون در مقابل چشمان ما در حال روی دادن است.

پس از آنکه سیستم انتخاباتی آمریکا -باوجود بالاتر بودن رأی رقیب ترامپ- سرنوشت این کشور را به کلینیک «ترامپوتراپی» سپرد، دوران انزوای آمریکا شتاب بیشتری گرفت و پیدایش کرونا و عملکرد ضعیف کاخ سفید در این زمینه را می‌توان آخرین میخ‌ها بر تابوت نظام تک‌قطبی آمریکایی دانست.

اکنون فرصت آن است که قدرت‌های جهان برای تقویت سازوکارهای بین‌المللی در نظام چندقطبی تلاش‌های خود را مضاعف کرده و دوران دیکتاتوری جهانی کاخ سفید را پایان یافته تلقی کنند.