زهرا طوسی/

 در حالی که کارشناسان خبره بورس از مردم می‌خواهند از صف حراج سهام‌عدالت خارج شوند، با تعیین و تمدید مکرر مهلت فروش مستقیم سهام‌عدالت توسط بانک‌ها، مردم به فروش هیجانی و زیان‌بار سهام تشویق می‌شوند.

سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده پس از آزادسازی سهام عدالت ۶/۱۳میلیون نفر از مجموع ۴۹ میلیون سهامدار کنترل سهام‌عدالت خود را برعهده گرفتند. این افراد که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، در ۳۶ شرکت بورسی سهامدار می‌شوند و مسئولیت سود و زیان آن‌ها در بورس به‌عهده خود آن‌هاست.

این در حالی است که سهام عدالت از ابتدا برای نگه داشتن طراحی شده است. ترکیب آن یکی از بهترین ترکیب‌هاست و برای همین خیلی از کارشناسان توصیه می‌کنند اگر نیازی به پول ندارید، سهام‌عدالتتان را نفروشید. حداقل اگر مجبور به فروش آن هستید، خودتان برای فروش دست به کار شوید، چراکه سپردن این کار به بانک‌ها چندان توصیه نمی‌شود. اگر فروش سهام عدالت را به بانک‌ها بسپارید، آن‌ها به انتخاب خودشان ۳۰درصد از ترکیب دارایی‌ها را می‌فروشند و شما نمی‌توانید درباره قیمت و زمان فروش سهام تصمیم بگیرید.

توجه کنید ترکیب دارایی سهامداران عدالت با توجه به ارزش آن‌ها در زمان واگذاری متفاوت است. در این بین کسانی که سهام‌عدالت ۴۹۲هزار تومانی داشتند، بخش بزرگ‌تری از مشمولان سهام عدالت را تشکیل می‌دهند. بررسی سبد سهام عدالت نشان می‌دهد این سبد در نوع خودش یکی از بهترین‌هاست و مجموعه‌ای از شرکت‌های بزرگ بورس در آن حضور دارند.

۳/۱۹درصد از ارزش کل سهام‌ عدالت، مربوط به سهام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس است. هر کدام از مشمولان سهام‌عدالت ۴۹۲هزار تومانی، اکنون یک‌هزار و ۶۰سهام فارس دارند که ارزش آن یک‌میلیون و ۴۸۵هزار تومان است. فولاد مبارکه اصفهان با نماد فولاد ۱/۱۳درصد ترکیب دارایی‌ها را تشکیل داده است. هر مشمول صاحب یک‌هزار و ۱۶۵سهام این شرکت به ارزش یک میلیون تومان است. وملی نماد متعلق به شرکت ملی صنایع مس ایران ۹/۸ درصد سبد سهام عدالت را تشکیل می‌دهد.

هر کدام از مشمولان ۴۹۲هزار تومانی، حالا ۵۳۲ سهام وملی دارند که ارزش آن به ۶۸۵هزار تومان می‌رسد.   ۵۶۸ سهم پالایش نفت تهران با نماد شتران به ارزش ۶۷۴هزار تومان، ۲۷۷سهم بانک ملت با نماد وبملت به ارزش ۴۷۴هزار تومان و ۲۲۱سهم شرکت مخابرات ایران با نماد اخابر به ارزش ۳۱۶هزار تومان، دیگر شرکت‌های شاخص حاضر در ترکیب دارایی مشمولان سهام عدالت را تشکیل می‌دهند.

ارزش روز هر سهم کامل سهام عدالت

آن‌طور که رئیس کمیته تخصصی واگذاری سهام عدالت نیز درباره این موضوع گفته است، ارزش سبد دارایی‌های سهام عدالت بیشتر از ارزش روز و مبلغ اعلام شده است و اگر مردم مبادرت به فروش آن کنند، سرمایه گرانبهایی را از دست داده‌اند. «سهام عدالت» برخلاف فضای ایجاد شده، ارزش اقتصادی بالایی برای مردم دارد تا آنجا که می‌توانند با آن به عنوان وثیقه وام بگیرند، اما بی‌اطلاعی مردم از این موضوع موجب شده  بانک‌هایی که امروز بیشتر بنگاه‌داری می‌کنند، مردم را به سمت فروش سهام عدالتشان سوق دهند.

در سال ۸۵ که سیاست‌های اصل ۴۴ خصوصی‌سازی ابلاغ شد، درصدی از دارایی دولت در قالب ۴۹ شرکت و در قالب سهام عدالت به ‌صورت مجانی به متقاضیان واگذار شد. بورسی‌ها می‌گویند به‌ طور میانگین ارزش ابتدایی مجموع سهام عدالت حدود ۲۶هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده که اکنون به تبع روند صعودی بورس، ارزش مجموع سهام عدالت به ۴۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. بنابراین اطلاعات ارزش روز هر سهام یک‌میلیون‌ تومانی، سهام عدالت بیش از ۱۶میلیون تومان است.

افرادی که ارزش اسمی سهام عدالت آن‌ها نصف این مبلغ یعنی حدود ۵۰۰ هزار تومان است نیز ارزش واقعی سهام عدالت آن‌ها بالای ۸ میلیون تومان تخمین زده می‌شود. البته به ‌دلیل اینکه ممکن است افرادی با همین میزان ارزش اسمی سهام عدالت، سهم‌های متفاوتی از شرکت‌های دیگر بورسی را داشته باشند، جمع ارزش واقعی سهام عدالت آن‌ها رقم دیگری باشد.

حالا با توجه به فراهم آمدن شرایط فروش ۳۰ درصدی سهام عدالت به صورت وکالتی از طریق بانک‌ها، سهامدارانی که ارزش اسمی سهام عدالت آن‌ها یک میلیون تومان است، حدود ۵ میلیون و ۲۲۰هزار تومان و مشمولانی که ارزش اسمی سهام عدالت آن‌ها ۵۰۰ هزار تومان است، مبلغ ۲میلیون و ۶۱۰ هزار تومان از طریق بانک‌ها دریافت خواهند کرد.

در این روش شما با امضای یک توافق‌نامه هفت بندی به بانک وکالت می‌دهید تا سهام عدالت شما را بفروشد. مهلت انتخاب این روش تا سه‌شنبه ۱۳خرداد ماه وجود دارد. پس از امضای توافق‌نامه، بانک موظف است به انتخاب خودش به سبد سهام شما دست ببرد و ۳۰درصد از آن را به هر قیمتی که توانست در بورس بفروشد. این یعنی شما نمی‌توانید انتخاب کنید کدام سهامتان را بفروشید. همچنین این فرایند ممکن است چند روزی طول بکشد.

روش دوم، فروش سهام عدالت از طریق کارگزاری‌هاست. در این روش شما خودتان تعیین می‌کنید کی، کدام سهام و به چه قیمتی بفروشید. دست شما در این روش بازتر است، اما احتمالاً انتخاب چنین روشی برای خیلی‌ها امکان‌پذیر نباشد. منظورمان کسانی است که آشنایی چندانی با بورس و شیوه معامله در آن ندارند. چنین افرادی احتمالاً چاره‌ای جز انتخاب روش اول یعنی فروش از طریق بانک‌ها نداشته‌ باشند.

نگهداری کل سهام، فروش کل سهام یا نگهداری بخشی از سهام و فروش بخشی دیگر برای افرادی که روش دوم یعنی مدیریت غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، منوط به پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بازار سهام است. پس از ورود این شرکت‌ها به بورس، سهامداران عدالت می‌توانند سهامشان را به طور کامل به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بفروشند یا اینکه با نگاه کردن به آن به چشم یک سرمایه‌گذاری بلندمدت از سود  آن در آتیه منتفع شوند.

سهام عدالت وثیقه تسهیلات کارت اعتباری

آن ‌طور که حسین فهیمی، سخنگوی ستاد راهبری آزادسازی سهام‌عدالت می‌گوید: تاکنون نیمی از دارندگان سهام عدالت که  روش مستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کردند، کد بورسی فعال گرفته‌اند که بدین ترتیب امکان خرید سهام عدالت را پیدا می‌کنند. اما با توجه به اینکه هدف از تخصیص سهام عدالت، اشاعه فرهنگ سهامداری و تقسیم دارایی و ثروت دولت در بین اقشار جامعه با اولویت اقشار ضعیف و کم‌درآمد بوده است، پیشنهاداتی در راستای حفظ و نگهداری از سهام اقشار کم‌برخوردار ارائه شده که از جمله آن به ایجاد کردن وثیقه سهام عدالت نزد بانک‌ها و تخصیص تسهیلات دو الی سه ساله با نرخ مناسب و تا ۹۰درصد ارزش روز سهام، می‌توان اشاره کرد.

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک‌مرکزی از امکان تبدیل شدن سهام بورسی و سهام عدالت به وثیقه تسهیلات کارت اعتباری خبر داده و گفته است بانک‌ها می‌توانند سهام بورسی، به‌ویژه سهام عدالت را به عنوان وثیقه برای صدور کارت اعتباری قرار دهند، به این شکل که با توجه به ارزنده بودن بخش عمده‌ای از سهم‌های موجود در سبد سهام عدالت، به بانک‌ها توصیه کرده در قبال وثیقه گرفتن سهام آزاد شده، در چارچوب ضوابط خود، معادل درصدی از ارزش آن، به دارندگان سهام که نیاز به منابع مالی دارند، ولی قصد فروش سهام خود را ندارند، کارت اعتباری برای خرید بدهند. در حال حاضر به حوزه فناوری اطلاعات بانک‌مرکزی گفته شده تا هر چه سریع‌تر برای ساده‌سازی فرایند صدور کارت اعتباری اقدام کند.

تدوین طرح دو فوریتی برای تعیین تکلیف جاماندگان

جاماندگان سهام‌عدالت  نگران نباشند. محمدرضا پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان در مجلس یازدهم از تدوین پیش‌نویس طرحی دوفوریتی برای تعیین تکلیف جاماندگان سهام‌عدالت خبر داده است. وی گفته است: برای واگذاری سهام‌عدالت به جاماندگان، دو اقدام در دستور کار است؛ نخست آنکه دولت با استفاده از ظرفیت قانونی و در چارچوب اختیارات فعلی خود، به واجدان شرایطی که تاکنون سهام عدالت دریافت نکردند، سهام عدالت واگذار کند. اگرچه دولت معتقد است براساس قانون نمی‌توان چنین اقدامی انجام داد، اما ما به دنبال اجرایی کردن آن هستیم. در واقع می‌خواهیم با دولت توافق کرده تا از موجودی خودش استفاده و در قالب مکانیزمی که در اختیار دارد، این مشکل را حل کند.

وی با بیان اینکه ممکن است عده‌ای در سال ۸۵ از توان مالی خوبی برخوردار بودند، اما در حال حاضر جزو اقشار آسیب‌پذیر باشند که باید زمینه واگذاری سهام‌عدالت به آن‌ها فراهم شود، تأکید کرده است: در صورتی که نتوان دولت را مکلف به واگذاری سهام عدالت به جاماندگان کرد، پیش‌نویس طرحی دوفوریتی در حال آماده شدن است تا در مجلس یازدهم بررسی و تصویب شود و دولت براساس مر قانون سهام عدالت را به جاماندگان واگذار کند.