به گزارش قدس آنلاین، این برنامه مجازی در قالب گفت‌وگو با مجید فدائیان هنرمند و پژوهشگر برجسته حوزه هنرهای اسلامی- ایرانی درباره هنر لاکی کشور و مجموعه آثار لاکی گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک بزرگترین موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران به صورت زنده ظهر امروز برای مخاطبان در صفحه اینستاگرام این مؤسسه پخش شد.

مجید فدائیان در برنامه مجازی هنر لاکی در تجربه ایرانی ابراز کرد: کلمه لاکی، غلطی مصطلح است که توسط شرق‌شناسان به این دسته از آثار اطلاق می‌شود در حالی که در بسیاری از متون به صراحت از کلمه روغن، ترکیبی از روغن سندروس، بزرک و... نام برده شده است.

این پژوهشگر هنرهای سنتی کشور به نقش این مواد روغنی به عنوان یک نوع پوشش حفاظتی اشاره و اضافه کرد: آنچه امروزه به عنوان هنرهای لاکی می‌شناسیم مبنی بر هم‌نشینی تزیین با کاربرد و تلفیق هنر و استحکام است.

وی با تأکید بر استفاده از صفت ایرانی برای این دسته از آثار روغنی لاکی گفت: این هنر در دنیا رواج بسیاری ندارد و می‌توان آثار آن را در ژاپن، چین، ایران و جنوب روسیه(منطقه قفقاز) دید.

فدائیان با اشاره به قدمت هزار ساله هنر لاکی روغنی ایران افزود: می‌توان این رشته هنری را پس از خوش‌نویسی، دومین هنر مطرح ملی ایران در دنیا دانست چرا که این هنر نیز با حال و هوای مردم ما ایرانیزه شده است.  

وی به گسترش کاربرد آثار لاکی روغنی مانند قلمدان‌ها، جعبه‌ها و قاب آینه‌ها از اواسط دوره صفویه در کشور اشاره و بیان کرد: اواخر دوره زندیه و دوره قاجار شغل‌های مختلفی پیرامون این هنر در ایران شکل می‌گیرد.

این هنرمند با تأکید بر اینکه بخشی از هنر لاکی روغنی به شدت تحت تأثیر شیوه فرنگی چاپ بوده است، ادامه داد: از سوی دیگر، گسترش این هنر مبتنی بر رواج دانش بوده به طور نمونه با افزایش نسخه‌های چاپی، استفاده از جلدهای روغنی نیز افزایش یافته است.

وی با بیان اینکه نقاشان ایرانی نگاهی صرف به طبیعت نداشته‌اند و شبیه‌سازی نکرده‌اند بلکه از آن الهام گرفته‌اند، افزود: گل‌هایی که در آثار لاکی روغنی نقاشی شده برگرفته از طبیعت ایران بوده است و می‌توان تصویر گل‌های لاله، محمدی، صدتومانی و زنبق درشت ایرانی را دید. این آثار علاوه بر طبیعت، نقوش و تزیینات رزمی، شکار، تک چهره و... نیز داشتند.

تنوع کاربرد آثار لاکی روغنی

فدائیان گفت: آثار لاکی را با توجه به کاربردشان می‌توان در گروه‌هایی مانند کتابت یا ابزارهای ویژه بانوان تقسیم‌بندی کرد. به طور مثال قلمدان‌های کشویی ویژه نقاشان و خوش‌نویسان در گروه کتابت و نوشتاری قرار می‌گیرد. قلمدان‌های جعبه‌ای نیز بیشتر توسط جواهرسازان، پزشکان و... استفاده شده است. حتی نمونه‌هایی از تیر و کمان لاکی نیز به دلیل نقش استحکام‌بخشی روغن دیده شده است.

وی ادامه داد: این آثار با توجه به میزان دارایی و توانمندی سفارش‌دهندگان آن‌ها و همچنین نوع کار استادان، تزیینات پرکار یا کم‌کاری داشتند و مدت زمان خلق آنها متفاوت بوده است.

این پژوهشگر هنرهای سنتی کشور به استفاده از خمیر کاغذ(پاپیه ماشه) در ساخت بدنه آثار لاکی روغنی اشاره و اضافه کرد: از آنجایی که بدنه پاپیه ماشه در محیط مرطوب جنوب و شمال ایران از بین می‌رود، اقلیم منطقه در ایجاد کارگاه‌های تولید آثار لاکی روغنی اثرگذار بوده و از اصفهان و شیراز به عنوان دو شهر عمده این کارگاه‌ها در کشور می‌توان نام برد.

فدائیان با تأکید بر اهمیت آشنایی با فرهنگ نگهداری آثار روغنی لاکی گفت: ایران یکی از قطب‌های اصلی آثار روغنی لاکی است و در مرمت این آثار باید از روش‌های خاص ایرانی استفاده کرد.

وی ضمن گرامی‌داشت یاد حاج حسین آقا ملک بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک افزود: این واقف هنرشناسی خوب و مسلط بر فضای هنری ایران بوده و آثار لاکی روغنی که برای این مجموعه خریده، نفیس بوده است چنانچه آنها با توجه به نفاست‌شان قابل بررسی است.

منتخبی از آثار لاکی گنجینه ملک در تالار دائمی هنرهای لاکی موزه ملی ملک نخستین موزه وقفی- خصوصی کشور در معرض نمایش قرار دارد.

خدمات کتابخانه و موزه ملی ملک در حال حاضر همچنان به‌ صورت غیرحضوری و مجازی ارائه می‌شود. دوستداران فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این خدمات می‌توانند به وب‌سایت این موقوفه به نشانی www.malekmuseum.org و همچنین حساب اینستاگرام آن به نشانی malek_museum_library مراجعه کنند.

منبع: آستان نیوز

انتهای پیام /