قدس آنلاین: ضرب‌المثلی هست که می‌گوید: سنگ بزرگ نشانه نزدن است و بسیاری از ما مصادیق فراوانی از این موضوع را دیده‌ایم اما بسته به مسئله‌ای که مطرح می‌شود نمی‌توان از کنار برخی از موارد به سادگی گذشت و تنها به گفتن این ضرب‌المثل بسنده کرد.

پس با همین مقدمه کوتاه در ادامه می‌خواهیم به واکاوی موضوعی بپردازیم که به نظر می‌رسد سنگ بزرگ مدیریت شهری مشهد بوده و به همین دلیل تاکنون محقق نشده است.

•         گذری در کوچه‌های تاریخ

موضوع مربوط به طرح نوسازی بافت فرسوده قلعه آبکوه مشهد است اما برای آنکه آشنایی اجمالی با این منطقه داشته باشید در ادامه به تاریخچه‌ای اشاره می‌کنیم که درباره این محدوده نوشته شده است.

قلعه آبکوه در گذشته روستایی در حاشیه شهر مشهد بوده است و منشأ شکل‌گیری هسته اولیه آن، احتمالاً به حدود سال ۱۱۰۰ هجری شمسی بازمی‌گردد که در حال حاضر روستاهای متصل به هم سعدآباد و آبکوه مجموعه سکونتگاهی یکپارچه معروف به محله قلعه آبکوه را شکل داده‌اند.

با انجام مطالعات طرح جامع شهر(خازنی) در سال‌های ۴۹-۱۳۴۶ و تصویب آن در سال ۱۳۵۱ در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، اراضی بایر پیرامون قلعه در مسیر توسعه قرار گرفت. در سال ۶۲-۱۳۶۱ با اجرای طرح تفصیلی(خازنی) به منظور پیوند قلعه به عنوان محله جدید شهر با محدوده مرکزی شهر مشهد، بافت قدیمی آن به وسیله ساخت یک محور ارتباطی (بولوار دستغیب) از هم گسیخته و بافت به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد. به این ترتیب، تحولی عمده در حاشیه این مسیر اتفاق افتاد و این محور در گذر زمان به یک محور ارتباطی – اقتصادی عمده تبدیل شد اما به دلیل عدم اجرای سایر پیشنهادهای طرح تفصیلی، دیگر بخش‌های بافت در شرایط سنتی خود باقی ماند.

امروزه بافت آبکوه با مساحت حدود ۳۰ هکتار در مجاورت پهنه‌های برخوردار و توسعه‌یافته کلانشهر مشهد (منطقه یک شهرداری) قرار گرفته است که به دلیل فرسودگی کالبدی در بافت، کمبود خدمات رفاهی- اجتماعی (مانند خدمات آموزشی، فضای سبز، ورزشی، فرهنگی و...)، فقدان عرصه‌های همگانی تجهیز شده و تبدیل گشایش‌های محله به محل پارکینگ خودرو، نفوذناپذیری کالبدی و بصری و فقدان مبلمان شهری مناسب برای حرکت و توقف پیاده به عنوان پهنه‌ای آسیب‌یافته از نظر کیفیت‌های زندگی شهری در روند توسعه شهر و تعارض با حوزه‌های همجوار نمود یافته است.

•         نسخه‌های بی‌اثر

بنابراین با توجه به تمام مشکلات این محله شهرداری مشهد سال ۸۸ مأموریت یافت تا طرحی برای بهسازی این بافت تهیه و اجرا کند که دو سال بعد نخستین طرح با عنوان «اعتلای کیفیت حیات شهری آبکوه» در تاریخ ۱۹/۰۵/۱۳۹۰ به تصویب کمیسیون ماده ۵ رسید.

اما نکته قابل تأمل در این طرح این بود که طرح مورد نظر دفترچه ضوابط مصوب همراه خود نداشت که در عمل به نوعی طرح را عقیم گذاشت. پس از گذشت چند سال با توجه به درخواست‌های مردمی و شناسایی کاستی‌های موجود، ضرورت اصلاح و بازنگری طرح در دستور کار شهرداری قرار گرفت.

در سال ۹۵ دومین طرح با نام «طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده آبکوه» به همراه دفترچه ضوابط به تأیید کمیسیون ماده ۵ رسید که پس از آن شاهد اتفاق‌های متنوعی در این محله بودیم که مهم‌ترین آن‌ها به تملک و تخریب منازل بخش‌هایی از این محله قدیمی بود اما باز هم طرح مورد نظر به سرانجامی نرسید و عملاً به حالت نیمه‌تعطیل درآمد.

•         نسخه مشارکتی

با شروع به کار شورای پنجم و تغییر مدیریت شهری متولیان جدید به این نتیجه رسیدند که طرح اجرا شده در گذشته موجب خروج اهالی از منطقه می‌شده و به دلیل آنکه مردم در این طرح مشارکت داده نشده‌اند طرح پیشرفت لازم را نداشته است.

بنابراین در آخرین نسخه نوشته شده به ادعای مجریان طرح مقرر شد تا دفاتر تسهیلگری در این مناطق و از جمله آبکوه ایجاد شوند و مأموریت‌های متعدد برای این دفاتر تعریف شد که حساس‌سازی و اطلاع‌رسانی جامعه محلی، تدوین شناخت‌نامه محلی، تدوین چشم‌انداز آغازین محله، تعامل با مدیریت شهری و سایر دستگاه‌های دولتی، تشکیل نهادهای محلی و احیای هویت محلی، تدوین سند راهبردی بازآفرینی محله (سند مشارکتی) و در نهایت اجرای سند راهبردی بازآفرینی محله مهم‌ترین این مأموریت‌هاست.

از سوی دیگر برای تأمین منابع مالی مورد نیاز هم مدیریت شهری اقدام به انتشار اوراق مشارکت برای این موضوع کرد.

•         تذکر به مدیریت شهری برای سرعت بخشیدن به امور

هر چند دفتر توسعه یا همان دفتر تسهیلگری آبکوه تشکیل شده و در گزارشی که مدتی پیش منتشر کردیم مجریان طرح گزارشی از روند اجرایی کارها ارائه دادند که به گفته خودشان اعتمادسازی مهم‌ترین مأموریت آن‌ها در مرحله اول بوده و تا اواسط تابستان امسال سند راهبردی محله آبکوه آماده خواهد شد.

•         تذکر عضو شورای شهر به شهردار

بنابراین در حالی که به نوعی هیچ خبری از این حوزه منتشر نمی‌شد بتول گندمی به عنوان عضو شورای شهر در یکی از جلسات اخیر شورای شهر در تذکری به شهردار مشهد گفت: برای پروژه بافت فرسوده آبکوه اوراق مشارکت منتشر شده اما عمده این اوراق در حساب است.

از آنجا که مشارکت مردم و ساکنان بافت‌ها اصلی‌ترین سیاست در نوسازی بافت‌های فرسوده است در خصوص ارائه مشوق‌های لازم برای جلب مشارکت مردم در نوسازی این بافت اقدامی صورت نگرفته ‌است بنابراین به شهردار در این مورد نیز تذکر می‌دهم.

بر همین اساس و برای بررسی بیشتر موضوع ابتدا با گندمی تماس گرفته و خواهان ارائه جزئیات بیشتری شدیم که وی گفت: نگاه مدیریت شهری به مسئله بافت‌های فرسوده و از جمله بافت آبکوه نگاه تملکی نیست و قرار است تمام اقدام‌ها با مشارکت اهالی منطقه انجام شود.

وی افزود: تذکر بنده به شهردار از این جهت بود که بر اساس تصمیم‌های گرفته شده شهرداری باید برای آنکه بتواند در اهالی ایجاد انگیزه نماید پروژه‌هایی را تحت عنوان پروژه‌های پیشران تعریف و جانمایی کند و نکته دیگر اینکه ۱۰۰ میلیارد پول حاصل از فروش اوراق مشارکتی می‌باید در راستای اجرای همین سیاست‌های اصلی مورد مصرف قرار می‌گرفت ولی تاکنون در حسابی راکد مانده است.

گندمی اظهار کرد: از سوی دیگر بسته‌های حمایتی نیز در شورا در حال بررسی و تصویب است تا به اشکال مختلف بتوانیم از خروج سکنه از محله جلوگیری کنیم و نوسازی بافت باید با مشارکت اهالی صورت بگیرد تا طرح مورد نظر به سرانجام طرح‌های قبلی دچار نشود.

•         پیگیری بی‌سرانجام پول‌ها

در ادامه با روابط عمومی معاونت اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری مشهد تماس گرفته و با طرح یک پرسش ساده که پول‌های حاصل از فروش اوراق کجاست؟ خواهان توضیحاتی شدیم که متأسفانه پس از چند روز انتظار پاسخی که دادند بیشتر به پاسکاری شبیه بود؛ چراکه مدعی شدند پول‌ها در اختیار سازمان بازآفرینی فضاهای شهری است و متولی مدیریت هزینه‌کرد آن است.

مدیر روابط عمومی سازمان بازآفرینی هم در پاسخ به این پرسش گفت: معاونت اقتصادی متولی امور است و شناسایی سرمایه‌گذار و یا انتشار اوراق مشارکت برای طرح‌های کلانی چون بهسازی بافت فرسوده با نظارت خود آن‌ها صورت می‌گیرد و بر همین اساس هیچ پولی در اختیار این سازمان نیست.

بنابراین با کنار هم قرار دادن تمام این موارد این احتمال در ذهنمان بیشتر قوت گرفت که مدیریت شهری باز هم سنگ بزرگی برداشته و با روند فعلی که رئیس کمیسیون برنامه‌ریزی و توسعه شورای شهر نسبت به کم کاری‌های صورت گرفته در این حوزه تذکر می‌دهد و هنوز تکلیف همان مقدار کمی پول هم که از اوراق مشارکت به دست آمده مشخص نیست نباید امیدوار بود در دوره شورای پنجم اتفاقی چشمگیر در بهبود اوضاع بافت فرسوده آبکوه رخ بدهد که البته امیدواریم پیش‌بینی‌های ما اشتباه باشد و با جلب اعتماد اهالی مشارکت‌ها به حداکثر برسد و با جذب سرمایه‌گذارهای قدرتمند در مدت یک سال آینده چند پروژه پیشران کلان در این منطقه اجرا شود.

انتهای پیام/