با وجود وضعیت بهتر بارش‌های ابتدای امسال نسبت به سال‌های گذشته که سطح آب ذخیره‌ شده در سدها را تا 77 درصد حجم مخازن افزایش داد، اما با گرم شدن هوا، امسال هم شاهد کمبود آب شرب سالم در بسیاری از روستاهای خراسان هستیم. به‌ طوری ‌که در خطه پهناور خراسان سایه کم‌آبی بر صدها روستا از شمالی‌ترین روستاهای خراسان شمالی گرفته تا جنوبی‌ترین روستای خراسان جنوبی سنگینی می‌کند.

این روزها همچون روال روزهای گرم سال‌های گذشته، صدها هزار نفر از ساکنان روستاهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، نه ‌تنها آبی برای رفع نیازهای روزانه خود ندارند که دام‌هایشان نیز تشنه‌اند؛ درختان و باغچه‌هایی که روزگاری موجب زیبایی و نشاط بافت‌های روستایی بودند، هر روز تکیده و پژمرده‌تر از روز قبل می‌شوند.

بنا بر آمار رسمی، در حال حاضر دست‌کم 300 روستای خراسان رضوی با کمبود آب دست ‌و پنجه نرم می‌کنند که این رقم در استان‌های خراسان شمالی و جنوبی به ترتیب نزدیک به 300 و 500 روستاست. این بدان معناست که اهالی نزدیک به هزار روستای خراسان در اوج کار و مشغله زراعی، هر روز زمان قابل توجهی از وقت و انرژی خود را برای تهیه آب شرب اختصاص می‌دهند؛ دوش گرفتن و استحمام برای بسیاری از آنان مستلزم رفتن به شهر و صرف وقت و هزینه بسیار است؛ رعایت مسائل بهداشتی در این روستاها به ناچار به پایین‌ترین حد رسیده و علاوه بر تشدید خطر ابتلا به کرونا و شیوع انواع بیماری‌ها، ترس از ناتوانی در مهار آتش‌سوزی‌های احتمالی همانند اتفاقی که پارسال در روستای یوسف‌آباد قوچان به خاطر نبود آب رخ داد، نیز بر دغدغه روستاییان افزوده است.

چندی پیش یکی از مسئولان خراسانی، جمعیت سیال برخی روستاها و بازگشت شهروندان به روستاها را از عوامل بروز تنش آبی در این روستاها عنوان کرده و گفته بود که چون حجم مخازن و قطر لوله‌های انتقال آب را متناسب با جمعیت ثابت روستاها در نظر گرفته‌اند، این جمعیت شهری موجب بروز کم‌آبی شده‌اند. مسئول دیگری هم به فرسودگی شبکه انتقال آب روستایی اشاره کرده و مسئولی نیز با اشاره به افزایش تمایل روستاییان به دامداری، پیشنهاد ایجاد شهرک‌های دامی و به میدان آمدن جهاد کشاورزی برای جداسازی آب مورد استفاده دام از شرب را برای جلوگیری از کمبود آب در تابستان ارائه داده است.

در حالی‌ که مسئولان مدعی هستند دلیل اصلی تنش آبی در روستاها، نبود مدیریت مصرف و استفاده از آب شرب برای سیراب کردن دام و طیور و آبیاری باغچه منازل روستاییان است. روستاییان اما نظر دیگری دارند و سوءمدیریت مسئولان، وجود برخی تخلفات و سوءاستفاده‌ها و نبود نظارت و کنترل بر نحوه توزیع و تقسیم عادلانه آب بین روستاها را از دلایل اصلی پدیدآورنده این وضعیت اعلام می‌کنند.

البته برخی بررسی‌ها و تحقیقات میدانی ما هم بر این ادعای روستاییان صحه می‌گذارد که به‌زودی نتایج این بررسی‌ها را نیز منتشر خواهیم کرد. در عین‌ حال نمی‌توان منکر این واقعیت شد که افزایش میزان بارش‌ها تأثیر چندانی در بهبود بهره‌مندی روستاییان از آب شرب سالم نداشته است؛ چراکه بخش عمده آب شرب مصرفی مشترکان خراسانی، از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و آب باران تأثیر زیادی در جبران فقر این منابع ندارد. اما به همین دلیل، مسئولان و متولیان حوزه آبرسانی می‌بایست تلاش و درایت بسیار بیشتری را به‌ منظور رفع نیازهای آبی مشترکان روستایی به خرج دهند. اینکه با گرم شدن هوا میزان مصرف آب شرب روستایی افزایش می‌یابد، امری طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است؛ درست مثل وجود دام و طیور و باغ و باغچه در منازل روستاییان؛ نمی‌شود یک روستایی را بدون دام و طیور و خانه او را خالی از درخت و باغچه تصور کرد.

حالا اگر آب شرب خانگی از آب مورد استفاده دام و طیور جدا نشده، روستاییان نباید مؤاخذه شوند و به خاطرش مورد بی‌مهری و کم‌توجهی قرار بگیرند؛ این مشکل دستگاه‌های متولی آب است و تا زمانی که اقدامی برای جداسازی آب شرب خانگی و دام انجام نداده‌اند، موظف به تأمین آب مورد نیاز روستاییان و همچنین پاسخگویی به مردم به این خاطر هستند.

در عین ‌حال به ‌تازگی طرح یکپارچه‌سازی شرکت‌های آبفای‌ شهری و روستایی، آن چنانکه مسئولان می‌گویند، با هدف هم‌افزایی در منابع آبی و افزایش بهره‌وری به اجرا گذاشته‌ شده است؛ امیدواریم تحقق مدیریت واحد در این حوزه سبب شکل‌گیری اتفاقات مثبت و تأمین آب شرب سالم برای روستاییان شود.