قدس آنلاین: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در دی‌ ماه ۱۳۴۴ با مدیریت لیلی امیرارجمند فعالیت خود را آغاز کرد. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از برجسته‌ترین تولیدکنندگان و ناشران کتاب‌های این کودکان و نوجوانان در ایران به‌ شمار می‌رود. نکته مهم و در خور تعمق این است که کانون در سال‌ها فقط برای کتاب‌های خود گونه‌بندی کرد، اما جایگاه و اعتبار کانون در این حوزه به حدی بود که گونه‌بندی خصوصی کانون به همه‌جا تعمیم داده شد. هم‌اکنون این تغییر دسته‌بندی همه گیر خواهد شد و اتفاق بزرگی رقم خورده است.

قابل ذکر است، ملاک گونه‌بندی سنی کودک و نوجوان صرفاً به منظور جداسازی آثار گوناگون کانون بوده و آثاری که برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌شد، به گفته خود کانون  براساس حجم کتاب، تعداد صفحات، میزان نقاشی‌ها و نوع مطلب، به 6 دسته مختلف تفکیک می‌شدند: گروه الف: سال‌های پیش از دبستان، گروه ب: سال‌های آغاز دبستان (کلاس‌های اول، دوم و سوم)، گروه ج: سال‌های پایان دبستان (کلاس‌های چهارم، پنجم و ششم)، گروه د: دوره اول متوسطه (کلاس‌های هفتم، هشتم و نهم) و گروه هـ: دوره دوم متوسطه (کلاس‌های دهم، یازدهم و دوازدهم).

پیش از این مسئولان کانون مدعی بودند این گونه‌بندی براساس اصول روان‌شناسی کودکان صورت گرفته‌است، اما هیچ‌گاه دلیل علمی و تخصصی که طبقه‌بندی را از جنبه روان‌شناختی توضیح بدهد مطرح نکردند و کسی هم پیگیر نشد چرا و براساس چه قصدی چنین طراحی اجرا شد. هم‌اکنون با خبر شدیم کانون گونه‌بندی جدیدی را براساس اصول  مناسبات حاکم بر تحولات جهانی ارائه کرده است، اما باز هم توضیح کامل و جامعی در خصوص تحولات بزرگ اجتماعی و فرهنگی و بازتاب آن در گونه‌بندی مطرح شده، ارائه نشده است. انگار فرهنگ اعمال تغییرات بدون پشتوانه پژوهش و تحقیق در ایران نهادینه شده و به مخیله متولیان امور فرهنگی هم نمی‌رسد که در دنیای پر زرق و برق غرب کاملاً مسائل مطرح شده واکاوی  و مطرح می‌شود.صرفاً بیان این مسئله که تغییرات شکل گرفته براساس درخواست بسیاری از کارشناسان حوزه ادبیات و تعلیم و تربیت کودک و نوجوان با توجه به تغییر نظام آموزشی و در عین حال تغییرات نسلی و دانشی مخاطبان، بر ضرورت ارائه دسته‌بندی جدید سنی روی کتاب‌های کانون و دیگر ناشران این حوزه کافی نیست و می‌طلبد در این راستا مسئله کاملاً تبیین شود. همان‌طور که گفته شد دیگر ناشران و حتی کارشناسان مربوط طبقه‌بندی پیشین را مورد استفاده قرار دادند. حال که گونه‌بندی دچار تغییر شده دلیل علمی آن با ذکر سیر تحولات بنیادین جهانی مطرح شود.

در دسته‌بندی جدید، گروه‌های سنی همچون ۰+ «نوزاد»، ۲+ «نوگام»، ۴+ «نوباوه»، ۷+ «نوخوان»، ۹ +«نونهال»، ۱۲+ «نونگاه»، ۱۵+ «نوجوان» و «اولیای تربیتی، مربیان و پژوهشگران» نام‌گذاری شده است.در ساختار جدید، کمترین سن لازم برای مطالعه، پشت جلد کتاب‌ها درج شده و سقفی برای هر گروه سنی تعیین نشده بلکه فقط ابتدای آن اعلام شده است. پرسش اینجاست وقتی سقفی اعلام نشود لاجرم میان گروه‌ها تداخل و سردرگمی ایجاد می‌شود. در واقع با برداشتن سقف سنی گونه‌ها، خط مرزی میان گونه اول و دوم نادیده گرفته می‌شود و آثار در هم تلفیق می‌شوند.

سال‌های درازی است کانون دیگر فاقد آن جریان تأثیرگذار و بنیادین است و به نوعی در حال در جا زدن است. می‌طلبد مسئولان کانون فقط به اقدام‌هایی چون تغییر رده‌بندی بسنده نکنند و تحولات بنیادینی را در ساختار سازمان ایجاد کنند. آنچنان که در غرب سازمان‌های فرهنگی و ادبی کار نوشتن داستان را بر عهده خود نوجوانان قرار داده‌اند، کاری که در ایران رسم نشده که نویسندگان نوجوان این فرصت را بیابند که آثارشان را منتشر کنند. ایجاد فرایند تولید اثر توسط نوجوانان می‌تواند در دستور کار کانون قرار بگیرد.

انتهای پیام/