قدس آنلاین: گروه استانها- سمانه محمدزاده ثانی: عید قربان علی‌الخصوص در بین اقوام ترکمن این استان با آداب‌ورسوم خاصی برگزار می‌شود، رسومی که ریشه در فلسفه دینی عید قربان و طینت پاک این مردمان نیک‌اندیش دارد.
یک پژوهشگر فرهنگ‌عامه ترکمن خراسان شمالی در خصوص عید سعید قربان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: دو اصطلاح قربان بایرامی و قربان لق در میان اقوام ترکمن وجود دارد که قربان بایرامی از هشتم ذی‌الحجه تا ۱۲ ذی‌الحجه و قربان لق نیز از ۱۰ ذی‌الحجه تا ۱۲ ذی‌الحجه است.
ناصر رهنما اظهار داشت: خانواده‌ها چند روز قبل از فرارسیدن عید قربان به نظافت و غبارروبی منازل و محیط اطراف خود پرداخته و خود را برای به‌جا آوردن مراسم عید بزرگ اسلامی آماده می‌کنند.
وی ادامه داد: در هشتم ذی‌حجه ترکمن‌ها در مراسم "ایس" که به معنای بو و رایحه است، اعتقاد به ایجاد بو روغن در منزل و پخت نان‌روغنی دارند، که این امر را انجام می‌دهند.
وی اظهار داشت: تمامی خانواده‌های ترکمن در مراسمی بانام "چپاتی "در نهم ذی‌حجه که هم‌زمان با روز عرفه است به پخت نان سنتی و روغنی پرداخته و در بین همسایه‌ها توزیع می‌کنند.
رهنما گفت: در روز عید قربان زنان ترکمن سعی می‌کنند از لباس‌های سنتی که از پارچه ابریشمی و دست‌بافت دوخته‌شده، استفاده کنند؛ زیرا ازنظر مردمان ترکمن این عید بزرگ‌ترین عید ملی و مذهبی آنان به شمار می‌آید و بزرگ‌ترها سعی می‌کنند در این روزها به کوچک‌ترها عیدی بدهند.
تاب‌سواری
به گفته وی تاب‌سواری رسمی که اکنون نیز در میان ترکمن‌های خراسان شمالی کمرنگ شده ، یک روز مانده به عید قربان تاب برپا می‌کنند و در سه روز عید قربان این تاب همچنان برپا است و مردم اعم از کودک و بزرگ‌سال با سوارشدن بر آن، اوقات خود را به خوشی می‌گذرانند.
این پژوهشگر فرهنگ‌عامه ترکمن گفت: مردم ترکمن اعتقاددارند که تاب خوردن گناهان را از بین می‌برد.
رهنما افزود: دختران و پسران نوجوانان و جوان علاقه زیادی به تاب خوردن دارند و در این آیین با تاب خوردن دختر و یا پسر، یکی از دخترها چوبی را برمی‌دارد و دخترانی که در حال تاب خوردن هستند را تهدید می‌کند که اسم پسری را که دوست دارند نام ببرند و بعدازاین ماجرا قضیه را به خانواده‌ها اطلاع می‌دهند تا زمینه ازدواج آنان فراهم شود.
مراسم قربان شور
وی افزود: در شب روز نهم ذی‌الحجه از کودکان تا پیرترین عضو خانواده باید استحمام و غسل کنند که این روزبه "قربان شور" معروف است و همراه با آن اشعاری به زبان ترکمنی مانند "سنم شور"، "سنم شور"، می‌خوانند و هدفشان این است تا عید قربان سال آینده نظر بد و چشم‌شور از اعضای خانواده‌شان دور باشد.
این پژوهشگر فرهنگ‌عامه ترکمن ادامه داد: در روز عید قربان اقوام ترکمن پس از خواندن دو رکعت نماز عید با خواندن دعایی الله واکبر، الله واکبر، لا اله الا الله واالله واکبر قربانی خود را انجام می‌دهند.
رهنما اضافه کرد: ترکمن‌ها روز عید قربان را روزه می‌گیرند تا با گوشت قربانی روزه خود را افطار کنند.
وی گفت: اقوام ترکمن، قربانی کردن را بر خانواده‌هایی که دارای وضع مالی خوبی هستند و پس‌اندازی تقریباً به ارزش ۱۰۰ گرم طلا با بین دو تا سه میلیون تومان پس‌انداز داشته باشند، واجب می‌دانند و بر این اساس گاهی در بعضی از خانواده‌ها قربانی بر زن و مرد به‌طور جداگانه واجب می‌شود.
انتخاب سالم‌ترین دام برای قربانی
وی گفت: ترکمن پروارترین و سالم‌ترین دام را نیز برای عید قربان انتخاب می‌کنند و حیوانی که لاغر باشد، بلنگد، کمی از گوش آن بریده‌شده باشد و... برای قربانی انتخاب نمی‌کنند و این دام باید سن و سال خاصی هم داشته باشد و بره باید شش ماه را تمام کرده، بز یک سال، گاو دو سال را کامل کرده و شتر نیز پنج سال تمام داشته باشد.
وی گفت: همچنین در میان قوم ترکمن برای پدر و مادرانی که از دنیا رفته‌اند باید به اسم آنان نیز تا سه سال قربانی صورت گیرد.
وی گفت: گوشت قربانی به سه قسمت تقسیم می‌شود که قسمتی برای نیازمندان، قسمتی برای میهمانان و قسمتی نیز برای خانواده است.
رهنما افزود: ترکمن‌ها همچنین در روز عید قربان قورمه شوری از گوشت قربانی تهیه می‌کنند که با آن مهمانان عیدی خود را پذیرایی می‌کنند.
این پژوهشگر فرهنگ‌عامه ترکمن به بازی‌های محلی که در عید قربان انجام می‌شده و اکنون به فراموشی سپرده‌شده اشاره کرد و گفت: بازی‌های محلی ازجمله برای پسران 'آل قاشلی'، 'چوریک دپتدی'، 'کیملرده کیمینگ'، 'اشک میندی' و برای دختران نیز ' آییم ترک' به معنی 'ماه من نقص دارد'، 'گونیم ترک' به معنی 'خورشید من نقص دارد'، و 'پس پسه' است که طریقه بازی کردن پس پسه به این شکل است که توپی پارچه ای از جنس چیت درست کرده و آتش می زدند و به طرف هم پرتاب می کردند که این بازی تا خسته شدن نوجوانان و جوانان ادامه می یافت.
وی یادآور شد: ترکمن های خراسان شمالی در این روز با رعایت پروتکل های بهداشتی مراسم های عید قربان را برگزار خواهند کرد.
نظر شما