به گزارش قدس آنلاین، آغاز و پایان زندگی این عالم بزرگ شیعه در مجاورت با مرقد مطهر علی بن موسی الرضا(ع) رقم خورد. او به سال ۴۶۸ ه. ق دیده به جهان گشود و دوران کودکی و تحصیل خود را در جوار بارگاه ملکوتی امام هشتم گذراند و در فراگیری علومی چون ادبیات عرب، قرائت، تفسیر، حدیث، فقه، اصول و کلام فوق‌العاده تلاش کرد، بدان حد که در هر یک از آن رشته‌ها صاحب نظر شد. با وجودی که در مدارس آن عصر، علومی چون حساب، جبر و مقابله رایج نبود و کسی برای فراگیری آن رغبت نمی‌ورزید، او به سوی آن علوم شتافت و از صاحبنظران آن فن به شمار می‌آمد.
میراث ماندگار
اندیشه خدمت به قرآن از اوان جوانی در ذهن علامه جای داشت و احیای معارف قرآنی و نوشتن تفسیر آیات از آرزوهای اصلی او به شمار می‌رفت و در تحقق این خواسته میراثی ماندگار از خود به جای گذاشت.
سن علاّمه از شصت تجاوز کرده بود که سه کتاب تفسیر قرآن را به سبک‌های مختلف به رشته تحریر درآورد. او چنان ابتکاری را در تفسیر قرآن به کار بست که تا قرن حاضر، مفسران دیگر از علم علامه که نشات گرفته از مکتب اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام بود استفاده می کردند.
نذر زندگی
زمانی سکته‌ای بر علامه عارض می‌شود و خاندانش به این گمان که او به رحمت ایزدی پیوسته است وی را به خاک می‌سپارند. او پس از مدتی به هوش آمده، خود را درون قبر می‌بیند و هیچ راهی را برای خارج شدن و رهایی از آن نمی‌یابد. در آن حال نذر می‌کند که اگر خداوند او را از درون قبر نجات دهد کتابی را در تفسیر قرآن بنویسد.
دعای شیخ مستجاب شد و در آن شب کفن دزدی به نیت دزدین کفن شیخ قبر وی را شکافت و بدین طریق وی از قبر خلاصی پیدا کرد و پس از آن به نذر خود وفا کرده، کتاب مجمع البیان را می‌نویسد.
شیخ طبرسی تفسیر خود را در مدت هفت سال و با اقتباس از تفسیر «التبیان» اثر شیخ طوسی، تدوین کرد و هر یک از فنون مختلف قرآنی را به صورت جدا از هم و در قالبی منظم و مرتب بیان نمود.
این نظم خاص سبب شد که دانشمندان شیعه و سنی، آن تفسیر را بر بسیاری از تفاسیر دیگر برتری داده، آن را مورد ستایش قرار دهند. او در پایه‌ای از موارد به دنبال معنی آیات و به منظور توضیح بیشتر، به مطلبی اشاره و آن موضوع را با عنوان «فصل» مشخص می‌کند.
عناوینی چون تقوا، خصوصیت هدایت و هدی، توبه و شرایط آن، اخلاص، نام محمد(ص) و بالاخره چکیده‌ای از پندها و حکمت های لقمان حکیم نمونه‌هایی از این فصل ها است. همچنین احادیث و روایات بسیاری در این تفسیر وجود دارد که تعداد آن بیش از هزار و سیصد حدیث است.
خفته در مجاورت حرم
امام مفسران، امین الاسلام طبرسی پس از هفتاد و نه سال زندگی با برکت و سراسر خدمت به اسلام و مردم، شبانگاه روز نهم ذی الحجه سال ۵۴۸ ق. به دست قوم ترکمانِ غُز در خراسان کشته شد.
بدین سبب در بعضی منابع از وی با عنوان شهید هم یاد شده است. گویا جسد شیخ را در زمان درگذشت به مشهد منتقل کرده و در یکی از گورستان های محترم مجاور حرم حضرت رضا(ع)، مشهور به «قتلگاه» و «مغتسل الرضا» یا «غسلگاه» دفن کرده اند.
این محل در قرون بعد تنها به قتلگاه شهرت یافته و پس از احداث فلکه پیرامون حرم (۱۳۰۸ ـ ۱۳۱۲ ه. ش) و خیابان طبرسی، قبرستان مزبور تسطیح شده و بعداً در بخشی از آن صحنی به نام رضوان احداث شد که در مشهد به باغ رضوان شهرت یافته است.
با توجه به وجود مدفن شیخ در قبرستان قتلگاه، پس از احداث خیابان شمالی حرم مطهر به نام «طبرسی» نامگذاری شده که یکی از خیابان های مهم و مرکز شهر مشهد است. گرچه باغ رضوان ضمن توسعه حریم حرم در سال ۱۳۷۰ تخریب شده اما گور شیخ با تزریق بتن بر اطراف آن جا به جا و بنای جدیدی برای آن ساخته شده است. اینک مقبره شیخ طبرسی در فضای شمالی حرم واقع در ابتدای خیابان طبرسی بر جا و محترم است.
آثار شیخ طبرسی در گنجینه رضوی
هم اکنون مجموعه ای از اسناد نفیس مکتوب و غیرمکتوب آثار شیخ طبرسی در آرشیو مرکز اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می شود که این مجموعه شامل بیش از ۴۵۰ نسخه خطی و نفیس تالیف شده توسط استاد شیخ طبرسی است که قدمت برخی از آن‌ها به قرن هفتم می‌رسد.
«مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، «جوامع الجامع» که خلاصه ای از مجمع البیان است، «نثر اللئالی»، «کلمات قصار مولا علی(ع)»، «صحیفه الرضا»، «مکارم الأخلاق»، «لوامع الإشراق فی مکارم الأخلاق»، «تاج الموالید»، «جواهر النحو و آداب الدینیه» از برجسته ترین آثار این مولف است که در این مجموعه موجود است.
بزرگترین و مهم‌ترین کتاب شیخ طبرسی با عنوان «مجمع البیان فی تفسیر القرآن» است که این اثر چند جلدی، از تفاسیر مهم قرآن در قرن ششم به زبان عربی است و از لحاظ سبک و شیوه تدوین در میان همه تفسیرهای اهل سنت و شیعه، چه فارسی و چه عربی کم‌نظیر است و نسخه‌های موجود از این اثر در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، به کتابت قرن هشتم موجود است.
نسخه‌های ارزشمندی از «جوامع الجامع» که خلاصه‌ای از مجمع‌البیان همراه با افزودن نکات ادبی آیات قرآنی است و توسط خود شیخ به زبان عربی تلخیص شده است نیز یکی از نفیس‌ترین آثار شیخ مربوط به قرن هفتم است.
«نثر اللئالی» نیز از دیگر آثار حدیثی ممتاز در قرن ششم هجری و از آثار علامه است و نسخه‌های بسیاری از آن به قلم خوشنویسان برجسته همچون یاقوت مستعصمی و احمد نیریزی کتابت شده است. این اثر از معروف‌ترین رساله‌های شیخ طبرسی است که در آن، کلمات قصار مولا علی علیه‌السلام با گزینشی زیبا به ترتیب حروف الفبا در ۲۹ باب گرد آمده و نسخه آستان قدس به کتابت قرن هشتم است
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
نظر شما