قدس آنلاین: از مرداد ۱۳۹۲ و پس از هشدار مقام معظم رهبری در خصوص موضوع کاهش جمعیت، نمایندگان مجلس نهم طرح «جمعیت و تعالی خانواده» را تهیه و تنظیم کردند، اما در عین حال باوجود ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت در اردیبهشت ۱۳۹۳ از سوی ایشان و همچنین الزام برنامه ششم توسعه به برنامه‌ریزی در راستای افزایش نرخ باروری کل به بیش از ۲.۵ فرزند، همچنان در سطوح قانون‌گذاری و اجرایی کشور فقدان برنامه‌ریزی عملیاتی و نظام‌مند برای حل این مسئله مهم و راهبردی مشهود است. نمایندگان مجلس یازدهم شورای اسلامی برای پیگیری این طرح، تشکیل کمیسیون ویژه به عنوان کمیسیون جمعیت را پیشنهاد دادند، اما پرسش اساسی در این خصوص این است که آیا با وجود کمیسیون فرهنگی، ایجاد کمیسیونی دیگر برای این مقوله ضرورت دارد و اصولاً آیا این کمیسیون قرار است در قامت کمیسیون‌های تخصصی پارلمان ایفای نقش کند؟
تشکیل کمیسیون ویژه برای بحران جمعیت
امیرحسین بانکی پور فرد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده در مجلس ضرورت امروز کشور است، می‌گوید: آنچه اکنون در مجلس شورای اسلامی طرح شده و در کمتر از یک ساعت مورد تأیید ۱۰۰ نفر از نمایندگان قرار گرفته است ایجاد کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده بوده و به هیچ عنوان پیشنهاد کمیسیون تخصصی و یا کمیسیون خاص جمعیت نشده است.
وی ادامه می‌دهد: اکنون با توجه به تعداد نمایندگان مجلس، تشکیل کمیسیون تخصصی ممکن نیست، ضمن آنکه تشکیل کمیسیون تخصصی نیازمند دو سوم آرای نمایندگان است؛ باید کمیسیون دائمی و برای همه دوره‌ها موضوعات متنوعی داشته باشد و نمی‌شود برای یک موضوع خاص حتی اگر مهم باشد کمیسیون تخصصی تشکیل داد.
پیشگیری از افتادن در چاله جمعیت
وی می‌افزاید: کمیسیون ویژه برای زمانی است که یک موضوع مانند جمعیت شرایط بحرانی پیدا می‌کند و در ماده ۴۰ آیین نامه داخلی مجلس تأکید شده در مسائل مهم و استثنایی که برای کشور پیش می آید مجلس می‌تواند کمیسیون ویژه‌ای برای رسیدگی و تهیه گزارش در موضوع تشکیل دهد. تفاوت کمیسیون ویژه با کمیسیون تخصصی در این است که در کمیسیون تخصصی اعضای سایر کمیسیون‌ها نمی‌توانند عضو شوند و هر نماینده می‌تواند فقط عضو یک کمیسیون تخصصی باشد، اما کمیسیون ویژه این محدودیت را ندارد و با توجه به اینکه موضوع جمعیت و خانواده حوزه‌های مختلف را دربرمی گیرد لازم است اعضای کمیسیون‌های مختلف از جمله فرهنگی، اجتماعی، بهداشت، اقتصادی و کمیسیون اصل ۹۰ در یک کمیسیون ویژه به صورت متمرکز درمورد مسئله جمعیت و خانواده کار کنند.
وی می‌افزاید: مسئله جمعیت و خانواده، امروز در جامعه ما شرایط خاصی دارد و لازم است با کاهش سن ازدواج، تسهیل شرایط ازدواج جوانان، کاهش آمار طلاق، کاهش سقط جنین و افزایش حمایت‌های درمان نازایی، زیرساخت‌های لازم را برای افزایش جمعیت فراهم کرد. با این حال امکان تشکیل کمیسیون خانواده هم وجود ندارد؛ زیرا موضوع خانواده مانند موضوع جمعیت، بحران لحظه‌ای محسوب نمی‌شود و مربوط به همه دوره‌هاست، موضوع جمعیت بحرانی اساسی محسوب می‌شود که اگر کشور در چاله جمعیت بیفتد به طور حتم تا ۷۰ یا ۸۰ سال نمیتواند از این بحران نجات یابد.
درگیری کمیسیون‌های مختلف با موضوع جمعیت
به گفته وی، موضوع خانواده و جمعیت باید از ابعاد مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، به این موضوع نمی‌توان فقط از دید یک کمیسیون نگاه کرد، اگرچه در کمیسیون تخصصی فرهنگی، تحلیل‌ها و اقدامات خوبی در خصوص خانواده و جمعیت صورت گرفته، اما برای تهیه یک گزارش کامل و ویژه نیازمند نگاه دیگر حوزه‌ها نیز هستیم. به عنوان نمونه بخشی از مشکلات جمعیتی به دلیل اجرای پروتکل‌های بهداشتی و مسائل وزارت بهداشت و درمان در خصوص کنترل جمعیت ایجاد شده است، بنابراین اگر قرار باشد اقدامی فراگیر حول محور جمعیت و خانواده صورت گیرد باید کمیسیون‌های مختلف را درگیر کرد و کمیسیون ویژه بستر مناسبی است تا تمام فعالان حوزه خانواده و جمعیت از کمیسیون‌های مختلف در آن حضور یابند و با تهیه گزارش نظارتی، ریشه مشکلات مربوط به سیاست‌های جمعیت و خانواده را بررسی کنند تا مشخص شود چرا این سیاست‌ها در سال‌های اخیر نتیجه عکس داشته و پس از آن با تدوین نقشه راه، طرح‌ها و لوایح، برنامه‌های پنج ساله هفتم و بودجه‌های سالیانه مجلس را در راستای تقویت خانواده و افزایش جمعیت متمرکز کنند.
بانکی پور فرد با اشاره به اینکه یکی از کارهای اساسی کمیسیون ویژه، اجرای اصل ۱۰ قانون اساسی است که مورد بی‌توجهی قرار گرفته، می‌گوید: براساس اصل ۱۰ قانون اساسی، همه قوانین کشور باید در راستای تحکیم خانواده اجرا شود، این درحالی است که خانواده محوری مورد توجه دولت نیست؛ به عنوان نمونه وقتی قرار است مالیات تصویب شود، از یک فرد مجرد همان مالیاتی دریافت می‌شود که از فردی با چند سرعائله گرفته می‌شود. امید می‌رود با تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده بتوان این اصل را احیا کرد تا شاهد اجرای صحیح قوانین مرتبط با خانواده و افزایش جمعیت باشیم.
احیای قوانین مرتبط با جمعیت و خانواده
محمدرضا مبلغی، دیگر عضو کمیسیون فرهنگی نیز می‌گوید: با توجه به اهمیت موضوع جمعیت و خانواده، برخی نمایندگان اذعان دارند باید کمیسیون ویژه تشکیل شود تا بتوان با استفاده از نظرهای کارشناسان این حوزه، موضوعات مربوط به جمعیت، زنان و خانواده را به صورت تخصصی پیگیری کرد.
حجت‌الاسلام مبلغی می‌افزاید: تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده پیشنهاد خوبی است که می‌توان با تمرکز بر طرح‌ها و لوایح مربوط به جمعیت، زنان و خانواده، قوانین مربوط به این حوزه را احیا کرد و طرح‌هایی نظیر «طرح تعالی جمعیت و خانواده» را که طی دو دوره قبلی مجلس بی‌نتیجه مانده است به سرانجام رساند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به گستردگی موضوعات فرهنگی در دستور کار کمیسیون فرهنگی و وجود هشت مصوبه و سیاست بر زمین مانده در حوزه جمعیت، منطقی‌ترین و سریع‌ترین راه برای رفع معضلات مربوط به بحران جمعیت و خانواده، تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده است.
افزایش موازی‌کاری در کشور
با این حال برخی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس معتقدند با وجود کمیسیون فرهنگی نیازی به کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده نداریم. به طوری که جواد نیک بین در گفت و گو با ما می‌گوید: با وجود کمیسیون فرهنگی، تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده ضرورت ندارد و می‌توان با تشکیل کمیته ویژه در همین کمیسیون فرهنگی موضوعات مرتبط با جمعیت و خانواده را پیگیری کرد.
حجت‌الاسلام نیک‌بین معتقد است: با افزایش تعداد کمیسیون‌های مجلس، موازی‌کاری در کشور افزایش می‌یابد و نیازی به تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده نیست که بخواهد در عرض کمیسیون فرهنگی فعالیت کند. با این حال برخی نمایندگان در تلاش هستند با تشکیل کمیسیون ویژه جمعیت و خانواده اهمیت موضوع جمعیت را عنوان کنند. ما نیز بر اهمیت موضوع اشراف داریم اما ضرورتی برای تشکیل دو کمیسیون موازی با هم نمی‌بینیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا باوجود تلاش‌های کمیسیون فرهنگی در دو دوره گذشته مجلس شورای اسلامی، طرح تعالی جمعیت و خانواده به تصویب نرسیده است، می‌گوید: این پرسش را باید نمایندگان دوره‌های پیش پاسخ دهند، اما طی این دوره مجلس، کمیسیون فرهنگی سه اولویت مهم خانواده، جمعیت و فضای مجازی را در دستور کار قرار داده است و تلاش می‌شود طرح تعالی جمعیت و خانواده نیز در آینده نزدیک به تصویب برسد.
نظر شما