سرور هادیان/

سال‌ها از ثبت پرونده چشم‌انداز فرهنگی توس برای قرار گرفتن در فهرست موقت یونسکو می‌گذرد و این شاید در نگاه نخست بسیار اتفاق خوشایندی باشد اما در واقعیت تقریباً ۵۵ اثر دیگر نیز از سوی ایران در نوبت ثبت جهانی قرار گرفته‌اند. سال‌ها از این گام نخست برای ثبت جهانی توس می‌گذرد و این در حالی است که مدیران زیادی طی این سال‌ها برای ثبت این اثر گام‌هایی برداشته‌اند اما گویا بحث ثبت یک اثر در هر سال، توس را به دلیل مشکلات فراوانی که دارد کمتر در اولویت برنامه ثبت اثر تاریخی قرار داده و تا رفع همه مشکلات هنوز هم باید صبر کرد.

•       درباره توس

توس یکی از اماکنی است که دیرینه‌ترین بقایای حیات انسان را در خود جای داده و این شهر شاهد تمدن‌های متفاوتی بوده و زادگاه بسیاری از فرهیختگان ایرانی است.

لازم به یادآوری است یک اثر اگر در فهرست جهانی یونسکو ثبت شود همه اعضای کنوانسیون متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن مراقبت کنند.

این آثار در زمان جنگ به عنوان مکان‌های امن معرفی می‌شوند و همچنین‌ معرفی به زبان‌های مختلف از آن اثر انجام می‌شود و زمینه‌ساز مقصد گردشگری دنیا می‌شود و امکان دستیابی به صندوق میراث جهانی برای گرفتن اعتبار در صورت مواجه شدن با آسیب‌های انسانی یا طبیعی به محوطه برای کمک‌های فوری برای تعمیر این آسیب‌دیدگی‌ها در اختیار کشورهای عضو قرار می‌گیرد. همچنین متخصصان، آموزش‌های فنی لازم را به تیم‌های بومی مدیریت محوطه ارائه می‌دهند.

از طرفی تنها داشتن یکی از معیارهای ده‌گانه یونسکو کافی است تا نام یک اثر در فهرست جهانی یونسکو قرار گیرد که از این ۱۰ معیار ۶ مورد آن مربوط به آثار فرهنگی است و چهار مورد مربوط به آثار طبیعی است پس در یک نگاه کلی می‌توان دریافت توس بضاعت‌های لازم برای قرار گرفتن در فهرست آثار تاریخی جهانی را دارد.

•       شروع خوب و اتفاق‌های خوب‌تر

مدیر پایگاه توس در خصوص چشم‌انداز ثبت جهانی توس در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است و باید پرونده‌ای را تهیه کنیم اما مقدمات خوبی در حال فراهم ‌شدن است که یکی از اتفاق‌های خوب تصدیق و ابلاغ طرح راهبردی منطقه منفصل شهری توس است که ۳هزار و ۶۰۰ هکتار است و یک دهم آن یعنی ۳۶۰ هکتار آن عرصه تاریخی است که دو برابر آن نیز حریمش است که آن را نیز شامل می‌شود و طبیعتاً طرح راهبردی و تفصیلی ۳هزار و ۶۰۰ هکتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

احسان زهره‌وندی می‌افزاید: طرح تفصیلی و راهبردی که منجر به ساماندهی ساخت و سازهای بی‌رویه می‌شود و از طرفی روی عرصه تاریخی نیز در حال انجام است، می‌تواند تعیین تکلیف خوبی را برای این منطقه ایجاد کند. زیرا بخش زیادی از آن آزادسازی می‌شود و مقدمه خیلی خوبی خواهد شد که ما بتوانیم موضوع ثبت جهانی را پیش ببریم.

وی در ادامه خاطرنشان می‌سازد: امیدواریم به زودی این کار اجرایی شود و همچنین قرار است در این طرح بخش زیادی از عرصه تاریخی از محل درآمدزایی‌اش آزادسازی شود.

مدیر پایگاه توس تصریح می‌کند: صحبت‌هایی با شهرداری و استانداری انجام شده است که امیدوارم این مباحث به زودی اجرایی شود و اگر بتوانیم بخشی از آن را آزادسازی کنیم، بخش زیادی از مردم را که در روی عرصه تثبیت می‌شوند را می‌توانیم به محله‌هایی نظام یافته‌تر که معمولاً نماها و کف‌سازی‌های آن طراحی شده باشد، منتقل کنیم.

•       طرحی برای مردم و جمعیت

وی همچنین تأکید می‌کند: اگر این آزادسازی انجام ‌شود بیشتر مردم و جمعیت آن منطقه تثبیت می‌شوند و نیازی به جابه‌جایی ندارند مگر آنکه خودشان داوطلب باشند زیرا ما در طرح آن‌ها را تثبیت کرده‌ایم و فقط قسمت‌هایی که تراکم جمعیتی پایین است و ساخت و سازهای غیرمجازی شکل گرفته است، روند آزادسازی‌اش را طی می‌کند و آن هم که طبیعتاً راهکارهای قانونی خودش را دارد و تا هنگامی که جلب رضایت نباشد اتفاقی نخواهد افتاد.

•       نزدیک شدن به ثبت جهانی

زهره‌وندی با تأکید بر اینکه طرح راهبردی حرکت بسیار خوبی است، اظهار می‌دارد: امیدوارم این طرح خوب به زودی اجرایی شود و به نتیجه دلخواه برسد و این کمک بزرگی به ما می‌کند تا به ثبت جهانی توس نزدیک شویم.

وی بیان می‌دارد: خوشبختانه شهرداری و شورای شهر همکاری خوبی تاکنون در این طرح راهبردی با ما داشته‌اند و اگر طبق توافقاتی که انجام داده‌ایم پیش برود و همچنین مقداری از آزادسازی عرصه هم انجام شود در واقع اتفاق بزرگی افتاده است چون مدیریتی برای آن تعریف می‌شود و ساماندهی آن نیز نظام‌مند می‌شود و این کار را خیلی جلو می‌برد.

احسان زهره‌وندی اجرای این طرح راهبردی را منوط به تصمیم‌گیری کمیسیون عمران می‌داند و می‌افزاید: خوشبختانه دکتر ریاضی خیلی پیگیر اجرای این طرح است و امیدواریم همه متولیان امر کمک کنند و بحث اجرایی شدن آن زودتر شکل بگیرد.

•       معادن منطقه

وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت معادن شن در آن منطقه چگونه است، بیان می‌دارد: درباره معادن نیز مشکل خاصی وجود ندارد، غیر از آنکه احتمالاً یک یا دو مورد از این معادن گویا راه‌اندازی شده‌اند که مکاتبات لازم را با دادیار پیشگیری از وقوع جرم انجام داده‌ایم که بخشی از معادن ممکن است دوباره راه افتاده باشند که در حال حاضر شاهد ترددهای کامیون‌هایی هستیم که اگرچه در سال ۸۶ با حکم قضایی این معادن تعطیل شده‌اند و خوشبختانه فعلاً وضعیتشان کنترل شده است.

•       همگرایی و اعتبارات

وی چشم‌انداز خوبی را برای ثبت جهانی توس اعلام می‌کند و می‌گوید: امیدوارم نتیجه خوبی بگیریم و این همگرایی که بین میراث فرهنگی، شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی که متولی طرح تفصیلی ایجاد شده است، به زودی توس را به یک محوطه به سامان رسیده مبدل خواهد کرد. البته اعتبارات شرط است اگر اعتبارات عمرانی وجود داشته باشد و به اندازه کافی حمایت شود این مهم به نتیجه خواهد رسید.

وی در ادامه خاطرنشان می‌سازد: طرح راهبردی ابلاغ شده است و طرح تفصیلی باید طی ۶ ماه آینده تعیین تکلیف شود و همه به آن پایبند باشند و پس از آن کارها روال طبیعی و منطقی خویش را طی خواهد کرد.