قدس آنلاین: در پی شکست ایالات‌متحده در پیشبرد سیاست‌های ضد ایرانی‌اش، روز جمعه بود که ولادیمیر پوتین از طرح خود برای کاهش تنش در مورد موضوع ایران رونمایی کرد. به نظر می‌رسد ابتکار جدید روس‌ها را باید تلاش مسکو برای میدان‌داری بیشتر در این بحران و حتی در سطحی فراتر برای نقش‌آفرینی در تحولات خاورمیانه دانست.
پیشنهاد پوتین چه بود؟
رئیس‌جمهور روسیه روز جمعه خواستار برگزاری یک نشست آنلاین با حضور پنج عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه) و همچنین آلمان و ایران به‌منظور بحث و تبادل‌نظر درباره مسئله تحریم‌های تسلیحاتی ایران شده است. پوتین هدف از درخواست خود را مشخص کردن و تشریح گام‌ها و اقدام‌ها در راستای جلوگیری از تقابل و وخیم شدن اوضاع در شورای امنیت سازمان ملل خواند و اضافه کرد: حمایت جمعی از اجرای بی‌وقفه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که پایه حقوقی بین‌المللی برای تحقق برجام بود، بسیار مهم است. ولادیمیر پوتین همچنین در تشریح این طرح افزوده است: خلیج‌فارس نباید محلی برای شانتاژ و دیکته کردن باشد.
این در حالی است که «استفان دوجاریک» سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد روز یکشنبه اعلام کرد از این نشست که به‌منظور کاهش اختلاف‌ها بر سر مسئله تحریم تسلیحاتی علیه ایران است، استقبال می‌کند. پیشتر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و مقامات چین حمایت خود را از پیشنهاد پوتین اعلام کرده بودند. طرح روس‌ها در حالی ارائه‌شده که آمریکا تلاش می‌کند لغو پایان تحریم تسلیحاتی ایران را به هر وسیله ممکن در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب برساند، گرچه در این روند با مشکلات زیادی روبه‌رو است. روسیه و چین هشدار داده‌اند هر قطعنامه‌ای در این زمینه را وتو خواهند کرد.
هدف «خرس‌ها» جلوگیری از رسیدن به نقطه غیرقابل‌بازگشت
اما در میانه دست‌وپنجه نرم کردن آمریکای به‌شدت قطبی شده با انواع بحران‌های داخلی و خارجی بعد روی کار آمدن دونالد ترامپ، رو کردن کرملین از ایده جدید در راستای حل بحران‌های منطقه‌ای، نشان‌دهنده عزم جزم مسکو برای بهره‌برداری از این ضعف و بی‌عملی واشنگتن و بر عهده گرفتن نقش بیشتر در تحولات جهانی است. روسیه ولادیمیر پوتین در سودای بازگشت به شکوه گذشته، امروز و به‌ویژه بعد از حضور قدرتمند در سوریه به بازیگری مهم در تحولات خاورمیانه تبدیل‌شده است. کرملین از سوی دیگر با ورود جدی‌تر به بحران لیبی به دنبال پیدا کردن جای پا در قاره سیاه نیز هست. این همان چیزی است که کاخ سفید را به شدت نگران کرده، طوری که برخی مقامات این کشور در پی ایده و تصمیم ترامپ برای خروج بخشی از نظامیان آمریکایی از سوریه، عراق و افغانستان در مورد احیای روسیه بزرگ و سهم خواهی بیشتر این کشور در تحولات جهانی هشدار داده‌اند؛ اما یک تحلیلگر ارشد حوزه سیاست خارجی هم با اشاره به تلاش روس‌ها برای بازیابی نقش ازدست‌رفته گذشته‌شان معتقد است پوتین با مطرح کردن ایده جدید خود برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن چند هدف را دنبال می‌کند. دکتر محمود شوری دراین‌باره می‌گوید: به نظر می‌رسد نخستین هدف روس‌ها از این اقدام حفظ هرچند ظاهری برجام است. به باور وی اگر آمریکا در تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران موفق می‌شد و یا اینکه در اجرای مکانیسم ماشه و برگرداندن تحریم‌های ضد ایرانی موفق شود، عملاً برجام نابودشده و این چیزی نیست که روس‌ها به دنبال آن باشند. مدیر سابق گروه روسیه و آسیای مرکزی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است در شرایطی که برخی بازیگران منطقه‌ای و بسیاری در درون دولت ترامپ تلاش دارند در ماه‌های واپسین حکمرانی او حتی همین بخش ناچیز باقیمانده از برجام را نابود کنند، ولی روس‌ها تلاش دارند شرایطی ایجاد نشود که امکان بازگشت به این توافق را به صفر برساند. به‌عبارت‌دیگر پوتین با ارائه این طرح می‌خواهد اجازه ندهد تنش‌ها بین تهران و واشنگتن به نقطه غیرقابل‌بازگشت رسیده و اوضاع قابل‌تغییر و اصلاح نباشد.
هماهنگی روس‌ها و آلمانی‌ها
محمود شوری اما هدف دوم روسیه از ارائه طرح را تأثیرگذاری بیشتر در تحولات منطقه دانسته و تصریح کرد: روسیه به‌عنوان قدرتی جهانی عضو شورای امنیت از تحولات خاورمیانه بیشترین تأثیر را می‌پذیرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد روس‌ها در این مقطع تصمیم دارند با بر عهده گرفتن نقش فعالانه‌تر در تحولات خاورمیانه، خود روندها را تعیین کنند نه اینکه روندها به سیاست آن‌ها تحمیل‌شده و جهت بدهد.
اما نکته جالب آنجاست که طرح پوتین برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن پس‌ازآن ارائه شد که هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان چندی پیش در سفر به مسکو با مقامات کرملین درباره پرونده هسته‌ای ایران گفت‌وگو داشت. شوری این تحولات را هم‌راستا با هم دانسته و عنوان می‌کند: هم روسیه و هم آلمان از اینکه برجام از بین برود، متضرر می‌شوند و معتقد هستند این توافق که حاصل اجماع بین‌المللی است باید حفظ شود. پس این نقطه‌نظر مشترک میان مسکو و برلین وجود دارد. آن‌ها در نهایت به دنبال آن هستند ازیک‌طرف جلو فروپاشی نهایی برجام را بگیرند و از طرف دیگر با ارائه راهکارهای جدید ترامپ را راضی نگه‌داشته و بخشی از فشارهای آمریکا علیه ایران را بکاهند؛ اما در شرایطی که لابی سعودی – صهیونیستی و برخی گروه‌های افراطی در درون دولت آمریکا در راستای تداوم فشار بر ایران هم‌قسم شده‌اند، در میان سردرگمی ترامپ، رویکرد روسیه با متحدان اروپایی‌شان به عنوان راهی میانه می‌تواند مؤثر بوده و چاره‌ساز باشد؛ البته باید کمی صبر کرد و دید آینده تحولات به کجا ختم خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما