محمدزاده/

 کمتر از یک سال مانده به انتخابات ریاست جمهوری رزم حسینی به عنوان استاندار و در واقع عالی‌ترین مقام دولتی خراسان رضوی از این سمت خداحافظی کرد و راهی وزارتخانه صمت شد تا در جو بحران‌زده استان که البته ناشی از مباحث کلان اقتصاد کشور و کرونا و موضوعاتی از این قبیل است مشکل دیگری به نام نبود استاندار هم به مشکلات این استان اضافه شود.

اینکه سامان دادن اوضاع اقتصادی کشور بی‌تردید اولویت بیشتری دارد قابل قبول است اما اینکه دولت بخواهد با برداشتن استاندار استانی چون خراسان رضوی خلأ مدیریتی خود در وزارتخانه‌ای را جبران کند جای تأمل دارد، شاید ارزش‌گذاری استان‌ها امر متداول یا معمولی نباشد ولی اگر بخواهیم با هر فرمول و مقیاسی چه به لحاظ اقتصادی از جنبه تعداد واحدهای صنعتی و تولیدی و چه به لحاظ جمعیتی و مهم‌تر از همه از بعد معنوی و فرهنگی به مقایسه استان‌های کشور بپردازیم بی‌تردید خراسان رضوی به جز حوزه اقتصاد که پس از تهران در رده دوم قرار دارد در مابقی حوزه‌ها در رتبه اول کشور قرار می‌گیرد.

استانی با حدود 8 میلیون جمعیت و شهر مشهد با 3 میلیون جمعیت پس از تهران پرجمعیت‌ترین کانون انسانی کشور است و شهر مشهد به سبب وجود بارگاه منور رضوی شهر زائر و مسافرپذیری است که شاید در دنیا نمونه اندکی داشته باشد، وجود هزاران واحد تولیدی، صنعتی، مراکز تاریخی و فرهنگی و هم‌مرز بودن با چند کشور که مهم‌ترین آن‌ها همجواری با کشور بحران‌زده افغانستان است که همواره مستعد شکل‌گیری کانون‌های تهدیدآمیز است جایگاه خراسان رضوی را خاص کرده است پس می‌توان گفت اگر معیار ذخایر نفتی و نقش آن در تأمین منابع مالی دولت را در نظر نگیریم و بخواهیم با هر معیاری ارزش‌گذاری کنیم خراسان رضوی مهم‌ترین استان کشور است.

حال با این مقدمه کلی تصور کنید چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری دولت تصمیم می‌گیرد استاندار این استان را در جای دیگری به کار بگیرد که از چند جنبه قابل تجزیه و تحلیل و البته نقد است؛ از بعد سیاسی چنانچه بنا به هر دلیلی از قبیل فشار کانون‌های قدرت و یا دست‌های پشت پرده گزینه مناسبی را جایگزین وی نکند تبعات مختلفی به دنبال خواهد داشت که هزینه آن را نه تنها مردم خراسان رضوی که شاید کل کشور باید بپردازند.

•       چالش‌های سیاسی

به بیان ساده اصلی‌ترین نیاز برگزاری انتخابات آرام و بدون حاشیه ایجاد همگرایی بین گروه‌های مختلف با گرایش‌های سیاسی متفاوت است؛ چراکه اگر شرایط مناسبی حاکم نباشد عده‌ای از تفاوت سلیقه عادی و منطقی در حوزه سیاسی سوءاستفاده خواهند کرد و شاید زمینه‌ساز فتنه‌ای دیگر باشد و در این میان اهمیت وجود استانداری که بتواند نقش واسط تعدیل هیجان‌های سیاسی را به خوبی ایفا کند دوچندان می‌شود پس شاید بتوان گفت مهم‌ترین ویژگی استاندار بعدی خراسان رضوی در کنار تمام شرایط لازم برای تصدی این پست شناخت کامل داشتن از جریان‌های سیاسی استان و به ویژه شهر مشهد است.

با نگاهی به انتخابات سال‌های گذشته به خوبی می‌توان نقش تأثیرگذار اتفاق‌های سیاسی رخ داده در شهر مشهد را بر کل کشور مشاهده کرد؛ چراکه همان گونه که گفته شد دومین کانون جمعیتی کشور پس از تهران است و هر لرزه کوچکی در این شهر می‌تواند زمینه‌ساز پس لرزه‌های بیشتر در سایر نقاط باشد، بر همین اساس به طور قطع می‌توان به این نتیجه رسید که اگر هر گزینه غیربومی در مقطع کنونی وارد این استان شود فرصت شناخت کافی ابعاد مختلف سیاسی این استان و شهر مشهد را نخواهد داشت و تردیدی نیست که فرصت‌طلبان از معرفی یک استاندار غیربومی بسیار خشنود خواهند شد و از هم اکنون برنامه ریزی‌های لازم برای حاشیه‌سازی در انتخابات بعدی را آغاز خواهند کرد.

•       فرجام مثلث اقتصادی

از سوی دیگر و از آنجایی که مسئله معیشت مردم ارتباط مستقیمی با حضور آن‌ها در صحنه‌هایی چون انتخابات دارد شناخت مشکلات و معضلات اقتصادی استان و در صدر آن شهرستان مشهد نقش حیاتی دارد؛ چراکه با رفتن رزم‌حسینی برنامه بزرگ اقتصادی او تحت عنوان «مثلث اقتصادی» هم به پایان خواهد رسید و تردیدی نیست استاندار بعدی با مدل اقتصادی خود به سراغ ساماندهی این حوزه خواهد رفت پس اگر تصور کنیم در بهترین حالت ممکن تا یک ماه دیگر یک استاندار با تفکرات اقتصادی ناب راهی خراسان رضوی شود کمترین زمانی که لازم است تا او در جریان کامل مباحث اقتصادی استان قرار بگیرد چهار تا پنج ماه خواهد بود که به معنای از دست رفتن 6ماه از 10 ماه مانده به انتخابات سال 1400 است و آنچه مسلم است نمی‌توان توقع داشت در چهار ماه مانده به انتخابات سال آینده اقتصاد خراسان رضوی متحول و مشکلات یک دهه‌ای بنگاه‌های اقتصادی این استان حل و فصل شود بنابراین اگر بنا به هر دلیلی مانند تعلل استانداری در رفع مشکلات حوزه صنعت و تولید بر تعداد بیکارن افزوده شود و بر مشکلات واحدهای تولیدی بحرانی افزوده شود نمی‌توان انتظار نتیجه مثبت از شرایط منفی داشت.

نکته قابل تأمل دیگر اینکه رزم‌حسینی با مثلث اقتصادی خود هر چند در بخش‌هایی عملکرد مثبت داشته ولی در بخش عمده‌ای از سرمایه گذاری‌های این حوزه مطالباتی ایجاد کرده که شاید با رفتن او عده‌ای از بازیگران مثلث اقتصادی هم پا پس بکشند که در آن صورت مثلث اقتصادی به دامی سه ضلعی تبدیل خواهد شد که هر مدیری را با چالش روبه‌رو می‌کند و اگر این مدیر هیچ پیش‌زمینه و شناختی از این حوزه نداشته باشد با مشکلات بیشتری باید روبه‌رو شود پس اگر مدیری بومی که در جریان تعاملات صورت گرفته قرار دارد جایگزین استاندار شود خواهد توانست با اصلاحات اندکی در این حوزه حداقل بهره‌برداری را از اقدام‌های انجام شده داشته باشد و ‌زمینه‌ساز بر هم خوردن تمام معادلات نشود.

•       امتیازات استاندار بومی

مسئله قابل توجه دیگر اینکه با نگاهی به عملکرد استانداران گذشته خراسان رضوی به خوبی می‌بینیم مثلاً در دوره فردی مانند رشیدیان که استانداری بومی بود تعاملات بین‌بخشی دستگاه‌های مختلف و مهم‌تر از همه کانون‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بیشتر از هر زمان دیگری بود و زمان بیشتری در این پست بود و در مقابل استانداران تحمیلی غیربومی را هم داشتیم که اندکی بیشتر از یک سال در این سمت بودند و بدون هیچ دستاوردی استان را ترک کردند.

با تمام این اوصاف امیدواریم این بار هیئت دولت و به طور خاص شخص وزیر کشور اولاً‌ در زمان کوتاه‌تری استاندار جایگزین رزم‌حسینی را معرفی کند و در کنار شرایط عمومی لازم برای تصدی این پست، بومی بودن و داشتن شناخت کافی همراه با عملکرد و سابقه قابل قبول را نیز لحاظ نماید؛ چرا که با گماردن یک مدیر پایتخت‌نشین و یا مدیر غیربومی در پست استانداری خراسان رضوی در یک سال باقیمانده از عمر دولت یازدهم تمام توجهات دستگاه‌ها و نهادهای دولتی این استان معطوف اما و اگرهای رفتن یا ماندن مدیران عالی این مجموعه‌ها خواهد شد که بسیاری از ما تجربه چنین دوره‌هایی را در دولت‌های قبلی داشته‌ایم و اگر این تصمیم گرفته شود یک سال آینده صرف شناخت مشکلات و تغییر مدیران خواهد شد و خدمت‌رسانی و آماده‌سازی جامعه برای برگزاری انتخاباتی بدون حاشیه فراموش می‌شود.

نتیجه اینکه در برهه کنونی مدیری بومی که بتواند نقش همگرایی مدیر عالی دولت در استان را خوب بازی کند اصلح‌ترین گزینه خواهد بود در غیر این صورت و انتخاب فردی که در این بخش ضعف داشته باشد می‌تواند خراسان رضوی را در یک سال آینده به صحنه مطرح شدن مباحثی تبدیل کند که حاشیه‌های آن به مرزهای این استان هم کشیده می‌شود.