با توجه به اقدام آمریکا در تحریم ۱۸ نهاد مالی که عمدتاً بانک‌ها بودند، برخی کارشناسان اعلام کردند این اقدام ممکن است کانال‌هایی که ایران از آن برای واردات اقلام بشردوستانه مانند غذا و دارو استفاده می‌کند را مسدود کند، اما باید گفت در واقع ما تحریم جدیدی نداریم و عملاً تحریم جدید معنا ندارد.

اتفاقی که رخ داد این است که بخش‌هایی از پازل قبلی تحریم‌ها در حال تکمیل شدن است که عمدتاً اثر روانی دارد.

اثرگذاری روانی این تحریم‌ها هم به این امر مربوط است که اقتصاد ما در سال‌های اخیر به علت روی‌آوری به غرب و بحث برجام به شدت تحت تأثیر روابط خارجی قرارگرفته است.

در واقع این تحریم‌ها همان تحریم‌های ثانویه بانکی هستند. بخشی از تحریم‌های ثانویه بانکی به این معناست که اصل خود بانک‌ها و هرگونه روابط بانکی آن‌ها تحریم هستند، مانند بانک‌هایی که در فهرست SDN قرار دارند.

اما یک بخش دیگر تحریم‌های ثانویه شامل تجارت‌های خاص مانند تجارت پتروشیمی، تجارت فولاد و تجارت نفت تحریم است و اگر بانکی برای این حوزه‌ها عملیات تسویه مالی انجام دهد، آن بانک تهدید به قطع دسترسی به‌نظام مالی بانکی آمریکا می‌شود.

در این میان تعداد ۱۷ یا ۱۸ بانک باقی می‌ماند که جزو فهرست SDN نبودند، البته به‌طور دقیق‌تر باید گفت که این بانک‌ها در SDN هستند، منتها با تگ ایران نه با تگ تروریست یا حقوق بشر. این‌ بانک‌ها هم برای تجارت‌های معدودی مجاز بودند. تجارت‌های مجاز ایران هم مانند غذا و دارو و امثالهم است.

بر اساس آنچه رئیس بانک مرکزی عنوان کرده است، عمده تجارت‌های غذایی و دارویی ایران با این بانک‌ها انجام نمی‌شده، بلکه از طرق دیگر مانند صرافی‌ها انجام می‌شود. علاوه بر این تجارت مجاز ایران ربطی به بانکی ندارد که آن را انجام می‌دهد؛ چراکه یک گواهی عمومی برای چنین کاری وجود دارد.

بنابراین به‌طورکلی همان‌طور که ابتدا اشاره شد، نمی‌توان گفت این تحریم‌ جدید است، بلکه همان تحریم‌های قبلی است که روی سایر بانک‌ها پیش‌ازاین اعمال می‌شد و بانک‌های جدید تحریمی اگر تبادل مالی داشتند، عمدتاً در حوزه تجارت‌های مجاز مورد اشاره مانند غذا و دارو بود و این تجارت هم یک گواهی عمومی ازنظر آمریکا دارد که فرقی نمی‌کند کدام بانک آن را انجام دهد.

بنابراین ما با تحریم جدیدی روبه‌رو نیستیم اما چرا هر تحریمی ولو تکراری یا نمایشی بر اقتصاد ما تأثیر می‌گذارد؟ پاسخ روشن است، ما خودمان را ذیل تحریم‌های آمریکا تعریف کردیم و حاضر نشده‌ایم برای مقابله با آن کاری انجام دهیم.

این‌ رفتار ایران با تحریم‌های آمریکا خود اثر روانی می‌گذارد و گاهی در بازار خود را نشان می‌دهد. این شرطی‌سازی اقتصاد به تحریم را در کنار نقدینگی زیاد در جامعه بگذارید، نتیجه وضعیت امروز بازار می‌شود.

در مقام راهکار باید به این نکته توجه کنیم که در داخل نقدینگی باید کنترل شود، در غیر این صورت هر اتفاقی غیراقتصادی، چه واقعی و چه روانی، در بازار تشنج ایجاد می‌کند و این تشنج روی اقتصاد اثر دارد.

بنابراین به‌عنوان جمع‌بندی باید بازهم اشاره کرد که تحریم‌های اخیر آمریکا چیز جدیدی نیست و ربطی هم به غذا و دارو ندارد.

تا زمانی هم که ما به‌طرف مقابل این را نشان ندهیم که می‌خواهیم با آن‌ها مقابله جدی کنیم، درواقع با دست خود تحریم را پذیرفته‌ایم. به‌طور طبیعی برای بانک‌های دنیا نیز این قصه وجود دارد و ریسک همکاری با ایران را نمی‌پذیرند (حالا آن‌ها چه در لیست تحریم باشند چه نباشند) و به علت مجازات آمریکا همکاری‌شان با ایران محدود است. از طرفی هم ما مشکل نقدینگی سرگردان زیاد داریم، این نقدینگی خود را در بازار به شکل آنچه امروز شاهد آن هستیم، نشان می‌دهد.