قدس آنلاین: با تکثیر دیوانه‌وارش می‌تواند دروازه حنجره‌ای طلایی را مسدود ‌کند که خاطرات نسلی از عاشقان سینمای جهان به آن گره خورده است. کرونا، چنگیز جلیلوندی که یکی از مشهورترین دوبلورهای کشورمان بود و در گویندگی‌هایش قابلیت تیپ‌سازی را داشت، با همه خاطرات ماندگاری که از خودش به جا گذاشت، از جامعه هنری ایران گرفت.

بهروز رضوی، صداپیشه و گوینده پیشکسوت رادیو و تلویزیون با اظهار تأسف از فقدان زنده‌یاد چنگیز جلیلوند به خبرنگار ما می‌گوید: آقای جلیلوند از خواص این عرصه بود، هم از جهت کیفیت صدا و هم از جهت اجرا، او از بزرگان عالم صداپیشگی بود و حق زیادی به گردن دوبله ایران داشت.

وی ادامه می‌دهد: زنده‌یاد جلیلوند، صداپیشگی اکثر شخصیت‌های شاخص و بزرگ سینمای ایران و جهان را بر عهده داشت و جالب اینکه تغییر شخصیت‌ها، تغییرات منحصربه‌فردی را در صدای او به وجود می‌آورد که شنیدنی بود. این همه مهارت، دقت و ظرافت در کار این دوبلور فقید، بهت‌آور بود. مرحوم جلیلوند، انسان شریف و خودساخته‌ای بود و جای تأسف دارد که چنین شخصیت ارزشمندی را از دست دادیم.

رضوی با بیان اینکه حرفه صداپیشگی، بازنشستگی ندارد، عنوان می‌کند: تا زمانی که صدا از حنجره ما بیرون می‌آید باید کار کنیم. واقعیت این است که دوبله ایران هم مانند بسیاری از شقوق هنری دیگر در دوره کرونا، آسیب‌های جدی دیده است، ولی به مدد گویندگانی همچون مرحوم جلیلوند و دیگر دوستان فعال در این عرصه، حرفه دوبله هم سعی خودش را می‌کند تا نقشی در ارتقای هنر کشورمان داشته باشد. مرحوم جلیلوند، مهره ارزشمندی بود که دیگر نظیر او نیست، مانند هنرمندان دیگری که وقتی از دنیا رفتند، مانند آن‌ها تکرار نشد.

صبر تازه‌واردها کم است

وی با اشاره به ضعف تربیت نیرو در عرصه صداپیشگی و گویندگی خاطرنشان می‌کند: تلاش مدیران سازمان صدا و سیما بر این بوده که نیروهایی در این عرصه تربیت شوند. کسانی که در گذشته برای تست دوبله می‌آمدند، میزان صبوری‌شان سنجیده می‌شد که چقدر برای یادگیری، صبر و قرار دارند. عده‌ای همان ابتدای راه پا پس می‌کشیدند و می‌رفتند، ولی برخی که می‌ماندند، رشد کردند و دیده شدند. زمینه برای آموزش و یادگیری در این حرفه فراهم است، ولی به صورت آموزش‌های کلاسیک انجام نمی‌شود. یعنی نیروهای تازه‌وارد ضمن کارشان آموزش می‌بینند، چون متأسفانه آمادگی و صبوری برای آموزش در این حوزه کم است. اگرچه در شرایط فعلی شیوع کرونا، زمینه گویندگی و صداپیشگی هم بسیار کم‌رونق شده است.

رضوی که سال‌ها تجربه اجرا و گویندگی در تلویزیون را داشته، درباره اینکه چقدر تلویزیون به مهارت‌های کنترل صدا در اجرای مجریان اهمیت می‌دهد، می‌گوید: معمولاً مجریان قدیمی این نکات را رعایت می‌کنند، ولی چهره‌های جدیدی که وارد تلویزیون شده‌اند باید آموزش ببینند، اما ضمن کار دارند آموزش می‌بینند. این‌طور نیست که پیش از اجرا، آموزش ببینند، در حالی که بخش آموزشی سازمان صدا و سیما فعال است، اما این حوزه در رادیو پررنگ‌تر است تا تلویزیون.

وی درباره ورود بازیگران به عرصه اجرا خاطرنشان می‌کند: به هرحال تهیه‌کننده‌های تلویزیون سعی می‌کنند به برنامه‌هایشان جذابیت بدهند تا بیننده بیشتری داشته باشند. یکی از عناصر جذابیت، حضور بازیگران برای اجرا در برنامه‌های تلویزیونی است. اگر بازیگری ذوق و انگیزه برای یادگیری در عرصه اجرا را داشته باشد که چه بهتر، اگر هم نداشته باشد که چهره‌فروشی می‌کند و پولش را می‌گیرد.

این گوینده رادیو با بیان اینکه برخی بازیگرانی که در تلویزیون اجرا می‌کنند پایبند به قواعد اجرا نیستند، می‌گوید: این موضوع موجب آسیب به حوزه اجراهای تلویزیونی می‌شود، چون توقع بیننده را از مجریان تلویزیونی پایین می‌آورد و سلیقه مخاطب را تنزل می‌دهد. سطح اجرای تلویزیونی باید از استانداردی برخوردار باشد، ولی معمولاً درباره اجرای بازیگرها این اتفاق نمی‌افتد.

صدا در رادیو اصالت بیشتری دارد

رضوی با تأکید بر اینکه اولویتش کار در رادیو است تا تلویزیون، اظهار می‌کند: من از رادیو شروع کردم و رادیو را در گویندگی از سایر عرصه‌ها، اصیل‌تر می‌دانم، چون در رادیو، شنونده با صدای گوینده مواجه است. در رادیو، صدای گوینده اهمیت و اولویت دارد، اگرچه عناصر کمکی همچون موسیقی متن و صداگذاری هم می‌توانند کمک کنند، اما عنصر اصلی یک برنامه رادیویی، گوینده آن است.

وی با بیان اینکه دوبله، دغدغه اصلی‌اش نبوده و در حد ضرورت در این حوزه فعالیت کرده است، می‌گوید: گاهی که در فیلم‌های سینمایی بازی می‌کردم، صدای نقش خودم را دوبله می‌کردم. با اینکه حرفه من صداپیشگی است، اما حضور جدی در عرصه دوبله نداشتم. همان‌طور که بازیگری را نیز تجربه کردم، ولی دغدغه اصلی من گویندگی در رادیو بوده است.

راوی مجموعه مستند تلویزیونی «ایران» ادامه می‌دهد: اینکه دوبله از دغدغه‌های اصلی‌ام نبوده شاید از خودخواهی من نشأت می‌گیرد که نمی‌خواستم صدایم را با چهره بازیگر دیگری تقسیم کنم، به همین دلیل گویندگی در رادیو را ترجیح دادم، چون بار اصلی برنامه بر دوش گوینده است و صدا در رادیو، اصالت بیشتری پیدا می‌کند.

وی این روزها که مشغول تولید برنامه‌های رادیویی است، یادآور می‌شود: این شب‌ها ساعت 23:30 برنامه «کتاب شب» را در رادیو تهران دارم که شنوندگان، یک رمان را هر شب می‌شنوند و با شخصیت‌ها و قصه‌های آن همراه می‌شوند.

رضوی با اشاره به رونق پادکست‌ها در سال‌های اخیر می‌گوید: تأثیر صدا بسیار بالاست، وقتی کتابی به درستی خوانده می‌شود به دلیل اینکه قدرت تخیل را در شنونده تقویت می‌کند، علاقه‌مندان بیشتری پیدا می‌کند. یکی از دلایل رونق پادکست‌ها، توجه به توانمندی‌های صداست. گاهی گوینده آن‌قدر درگیر صدایش می‌شود که آن را مخملین کند از درک محتوا و اهمیت انتقال مفهوم بازمی‌ماند، در حالی که آنچه در صداپیشگی اهمیت دارد، قدرت انتقال محتواست.   

این پیشکسوت عرصه صداپیشگی در پایان یادآور می‌شود: رادیو و تلویزیون در شرایط کرونایی هم نمی‌توانند تولید را تعطیل کنند و باید پای کار باشیم. مخاطب رادیو و تلویزیون نیاز به برنامه‌های جدید دارد و سلیقه و خواست مخاطب ما را به سمت تولید برنامه‌های جدید رهنمون می‌کند، به همین دلیل باید سنگر تولید را با همه سختی‌هایش حفظ کنیم.