قدس آنلاین: فهم و معرفت، نقش به سزایی در کیفیت ایمان انسان دارد چنان که قرآن کریم در آیه 9 سوره زمر می‌فرماید: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْباب‏؛ آیا کسانی که می‏‌دانند و کسانی که نمی‏‌دانند یکسانند؟ تنها خردمندانند که پندپذیرند.» درجه و رتبه مؤمنان رابطه مستقیمی با گستره و کیفیت معرفتشان نسبت به ابعاد گوناگون شریعت دارد. بر این اساس، دین اسلام را از یک نظر می توان مجموعه ای از حقوق مختلف مربوط به خدا، مردم و خود انسان دانست که شناسایی حقیقی آن ها موجب کمال روز افزون انسان خواهد شد.

اهمیت معرفت به اهل بیت(ع)

سلسله راهنمایان الهی اعم از پیامبران، اوصیاء و اولیای الهی اگر چه در انجام رسالت های خویش خالصانه عمل کرده و اجر و مزد خود را تنها از خدای متعال خواسته اند اما به معنی آن نیست که حقی بر عهده مردم ندارند بلکه بر مردم لازم است حقوق ایشان را بدانند، بپذیرند و اداء نمایند. متون دینی نیز بر همین مسأله تأکید دارند مثل این که  در مورد اهمیت معرفت نسبت به امام معصوم هر زمان، از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمودند: «مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة؛ که هر شخصی بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلی مرده است.»

روایاتی از این قبیل، اهمیت فوق العاده شناخت و معرفت نسبت به امام معصوم را یادآور می شود و به همان نسبت، جایگاه امام و امامت را نیز بیان می کنند. البته نباید از نظر دورداشت که شناخت و معرفت امام نیز مراتبی دارد که حداقل آن، شناخت شناسنامه ای و اعتقاد به امامت ایشان است.

پس از معصومین، محبت و مودت به امامزادگان نیز متناسب با مقام هر امامزاده، دارای اثرات دنیوی و اخروی است. در این میان، جایگاه حضرت معصومه(س) پس ازحضرت زهرا(س) به عنوان تنها دو بانویی که زیارتنامه مأثور از سوی امام معصوم دارند تابنده و درخشان است.

جایگاه معرفت و زیارت حضرت معصومه(س)

زیارت اهمیت معرفت و زیارت افراد تنها مخصوص معصومین(ع) نیست بلکه برای همه افراد و متناسب با شأن و جایگاهی که در نزد خدای متعال دارند قرار داده می شود؛ چنان که در زیارتنامه حضرت معصومه(س) که از حضرت امام رضا(ع) به دست ما رسیده می خوانیم: «یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَک عِنْدَاللَّهِ شَأْناً مِنَ الشأْنِ؛ ای فاطمه (معصومه(س))! شفیع من در بهشت باش که تو را در پیشگاه خداوند منزلت بزرگی است.» بنابراین، مقام شفاعتی که به حضرت معصومه(س) رسیده در اثر شأن و جایگاهی است که در نزد خدای متعال دارند.

گستره شفاعت حضرت معصومه(س)

اجازه یافتن حضرت معصومه برای شفاعت تمامی شیعیان، نکته بسیار مهمی است که حاکی از اوج مقام ایشان نزد خدای متعال است چرا که شاید هیچ غیر معصومی به این اندازه قدرت و اذن شفاعت دریافت نکرده است. امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ‏ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ یعنی آگاه باشید که بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوی قم است. در شهر قم زنی از فرزندان من رحلت می‌کند که اسمش فاطمه دختر موسی(ع) است و با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می‌شوند!»

اهمیت شناسایی شدن برای شفاعت در قیامت

وارد شدن به بهشت به وسیله شفاعت شفیعان در روز قیامت می‌تواند منوط به شناسایی از طریق شفیع مورد نظر باشد. به عبارت دیگر، برای این که مثلاً از شفاعت حضرت معصومه سلام الله علیها برخوردار شویم باید به عنوان زائر آن حضرت شناخته شویم؛ چنان که در زیارتنامه آن حضرت ضمن سلام به ایشان، همین مطلب را درخواست می کنیم و می گوییم: «السَّلامُ عَلَیْکِ عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی الْجَنَّةِ وَ حَشَرَنَا فِی زُمْرَتِکُمْ وَ أَوْرَدَنَا حَوْضَ نَبِیِّکُمْ وَ سَقَانَا بِکَأْسِ جَدِّکُمْ مِنْ یَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ؛ ای دختر موسی بن جعفر! سلام بر تو، خدا بین ما و شما در بهشت شناسایی برقرار کند و در گروهتان محشور دارد، و بر حوض پیامبرتان واردمان نماید و به ما با جام جدّتان، از دست علی بن ابی طالب بنوشاند؛ درودهای خدا بر شما باد.»

از عبارات فوق می‌توان چنین احتمال داد که شناخته شدن، مقدمه بهره مندی از شفاعت و مواهب پس از آن باشد. حال، سؤال این است که راه این که به عنوان یک زائر حضرت معصومه سلام الله علیها شناخته شویم چیست؟

زیارت با معرفت؛ شناسنامه زائران حضرت معصومه(س)

زائران کریمه اهل بیت شایسته ورود به بهشتند بلکه بهشت بر آن ها واجب است. چنان که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة؛ پس هر کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» اما سؤال این است که آیا هر زیارتی می تواند موجب برخورداری از این تضمین شود؟ و به عبارت دیگر، چه زیارتی را می توان واقعی و معتبر نامید؟

پاسخ این پرسش را می توانیم در روایت امام رضا(ع) بیابیم که فرمودند :«مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة؛ هر کسی او را در حالی که به حقش آشناست، زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» آن چه روشن است، حضرت معصومه(س) همانند ائمه معصومین(ع) دارای مقام امامت نبودند بنابراین، معرفت به حق حضرت معصومه(س) به معنای شأن و جایگاه ویژه‌ای (که چه بسا همان مقام شفاعت یا معادل آن باشد) است که در زیارت آن حضرت نیز از آن یاد می شود و می‌خوانیم: «یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَک عِنْدَاللَّهِ شَأْناً مِنَ الشأْنِ؛ ای فاطمه معصومه(س) شفیع من در بهشت باش که تو را در پیشگاه خداوند منزلت بزرگی است.»

نتیجه آن که، اعتراف به طهارت، تزکیه، علم و به طور خلاصه جایگاه منحصر به فرد ایشان در بین غیر معصومین، جزیی از معرفت مورد نیاز برای مفید واقع شدن زیارت آن حضرت و بهره‌مندی از شفاعت در آخرت به شمار می رود.