فکر نمی‌کنم در کشورهای دیگر هم به شکل جداگانه بحث اخلاق را آموزش دهند. درست است در تمام دنیا بحث اخلاق را چک می‌کنند؛ ولی به عنوان واحد مجزا نیست، بلکه بخشی از زندگی افراد است. آن‌ها چارچوب‌ها را چنان تنظیم کرده‌اند که کسی جرئت نمی‌کند از آن مسیرها تخطی کند.
دکتر سعید سهراب پور که سال‌ها ریاست دانشگاه صنعتی شریف را عهده‌دار بوده و بیش از ربع قرن به عنوان استاد در این دانشگاه حضور داشته است ضمن بیان این نکات به مناسبت هفته پژوهش در گفت‌وگو با ما می‌گوید: اگر مدیری که در مجموعه است توانمندی کافی داشته و در مجموعه حضور داشته باشد، کارمند جرئت تخلف ندارد و او را به عنوان الگو قرار می‌دهد. در مورد بحث‌های علمی هم به همین صورت است. اگر معاون پژوهشی در دانشگاه حضور داشته و توانمند باشد متوجه می‌شود که کدام دانشجو یا هیئت علمی از صبح تا شب در آزمایشگاه حضور دارد و در حال فعالیت است. سر چنین معاون پژوهشی نمی‌شود کلاه گذاشت، خودش کننده کار و از جنس تحقیقات است.
پایان‌نامه‌فروشی‌های مقابل دانشگاه تهران
این عضو خارجی آکادمی ملی آمریکا می‌افزاید: وقتی مسئولان بخواهند از راه دور افراد را کنترل کنند، دانشجو هم برای مثال پایان‌نامه را از مقابل دانشگاه تهران می‌خرد که فقط اسمش در آن پایان‌نامه باشد و تا زمانی که مسئولان متوجه این موضوع شوند، یکی دو سال از جریان می‌گذرد. در حالی که اگر خود رئیس مجموعه حضور داشته باشد، متوجه می‌شود چنین پایان‌نامه‌ای امکان اجرا در آن مجموعه را نداشته است.
سهراب پور با بیان اینکه در چند دهه اخیر به دلیل رواج مدرک‌گرایی در بیشتر کشورها، حوزه پژوهش در دنیا متأثر از تخلفات متعددی شده و این اتفاق مختص کشور ما نیست، می‌گوید: متأسفانه در برخی مواقع برخی افراد از پژوهش سایر پژوهشگران استفاده می‌کنند بدون اینکه نام آن‌ها ذکر شود؛ این از نظر همه کشورها تخلف محسوب می‌شود به همین دلیل در سال‌های اخیر به کمک برخی از نرم‌افزارها اصل بودن پژوهش‌ها و مقاله‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما در کشور ما به دلیل تأسیس بیش از حد نیاز دانشگاه و رواج اخلاق مدرک‌گرایی، پدیده تخلفات پژوهشی بیشتر و پررنگ‌تر است.
این استاد دانشگاه در ادامه تصریح می‌کند: تخلفات پژوهشی در دانشگاه‌های مطرح کشور بسیار محدود است، زیرا استادان کاملاً مسلط هستند و در همه مراحل تحقیق و پژوهش بر کار دانشجو نظارت دارند، در نتیجه محال است دانشجو تخلفی را مرتکب شود و از چشم استاد پنهان بماند؛ اغلب تخلفات پژوهشی در مؤسسه‌هایی اتفاق می‌افتد که کنترلی بر عملکرد دانشجو و یا عضو هیئت علمی وجود ندارد.
سهراب پور با تأکید بر اینکه تقلب‌های پژوهشی در همه کشورهای دنیا برخلاف اخلاق علمی است، می‌افزاید: در بسیاری از مواقع، تخلفات پژوهشی موجب بدنامی حوزه علمی کشورها می‌شود، زیرا هنگامی که مجله‌های بین‌المللی به تخلفات پی می‌برند آن را رسانه‌ای و اعلام می‌کنند، بنابراین ضرورت دارد دانشگاه‌ها نظارت بیشتر و دقیق‌تری بر حوزه پژوهش داشته باشند تا از بروز تخلفات و تقلب‌های پژوهشی پیشگیری شود.
نقش دانشگاه‌ها در پیشگیری از تخلفات پژوهشی
وی با اشاره به نقش دانشگاه‌ها در پیشگیری از تخلفات پژوهشی اظهار می‌کند: به طور حتم احتمال اینکه در دانشگاه‌های معتبر کشور تخلفات پژوهشی اتفاق افتد، بسیار اندک است زیرا علاوه بر استاد مربوط، معاون پژوهشی دانشگاه نیز بر عملکرد دانشجو نظارت دارد به طوری که در دانشگاه‌هایی نظیر صنعتی شریف، اگر قرار باشد نام دانشگاه ذکر شود، دانشجو اجازه ندارد به طور شخصی مقاله‌ای را برای مجله‌های داخلی و یا خارجی ارسال کند و باید مقاله پس از بررسی دقیق از سوی استاد راهنما و زیر نظر معاون پژوهشی دانشگاه به مجله مورد نظر ارسال شود تا از بروز تخلفات و پیامدهای آن برای کشور پیشگیری شود.
این استاد دانشگاه در خصوص افزایش رو به رشد پایان‌نامه‌های غیرکاربردی در بیشتر دانشگاه‌های کشور می‌گوید: یک دانشگاه خوب دو وظیفه دارد؛ نخست اینکه در مرزهای دانش حرکت کند و دوم درصدد حل مسائل و رفع مشکلات کشور باشد. بنابراین دانشجو باید با صنعت و فناوری در ارتباط باشد چرا که در سایه ارتباط دانشگاه با صنعت، علم تولید می‌شود و این تولید علم منجر به تولید صنعت و ثروت برای کشور خواهد شد.
افزایش بی‌رویه تعداد دانشگاه‌های کشور
وی در پاسخ به این پرسش که چرا در برخی از دانشگاه‌ها پژوهش‌ها جای خود را به تقلب داده‌اند، می‌افزاید: افزایش بی‌رویه تعداد دانشگاه‌های کشور همه جوانان را ترغیب به کسب مدرک کرده است و برخی از دانشجویان نه با انگیزه علم بلکه تنها برای کسب مدرک به دانشگاه می‌روند و از آنجا که علاقه‌ای به کسب علم و دانش ندارند به جای انجام تحقیق و پژوهش، میانبر زده و با تقلب کار خود را پیش می‌برند، در حالی که اگر دانشجویی طالب علم و کسب دانش باشد چه نظارت باشد و چه نباشد به آن متعهد خواهد بود و پژوهش‌های او بر پایه اخلاق استوار است.
نظر شما