این واقعه با وجود بایکوت و سانسور نیروهای امنیتی و رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای در داخل و خارج ایران داشت و ضربه سختی بر پیکر نیمه‌جان رژیم پهلوی گذاشت. از این روز در تاریخ سیاسی و اجتماعی مشهد و انقلاب با عنوان «یکشنبه خونین مشهد» یاد می‌شود.
با وجود گذشت ۴۲ سال از واقعه دهم دی ماه ۱۳۵۷ و شهادت شهیدان سیدمحمد سیدی، محمدعلی شهریور کامه علیا، علی‌اصغر معقول و حسین جاقوری و دفن سه تن از آنان در محله پورسینا، این شهدا هنوز مورد بی‌توجهی نهادهای مسئول هستند و مقبره‌الشهدای محله پورسینا در انتظار متولی و در غربتی مضاعف روزگار می‌گذراند. شاهد این ادعا اینکه بسیاری از مردم این منطقه و نخبگان و فعالان فرهنگی و اجتماعی مشهد هیچ اطلاعی از وجود این شهدا و مقبره‌الشهدای محله پورسینا ندارند. این در حالی است که این گلزار شهدا ظرفیت و فضای بسیار مساعدی برای تبدیل شدن به یک پاتوق فکری و فرهنگی فعال و ویژه را داراست. امروز به مناسبت سالگرد واقعه ۱۰ دی ماه مشهد سراغ هادی حاجی‌زاده، فعال فرهنگی و دبیر مجمع رهروان شهدای انقلاب اسلامی محله پورسینا رفته‌ایم تا درباره این واقعه، شهدای انقلاب اسلامی محله پورسینا و همچنین سرنوشت عجیب و غم‌انگیز گلزار این شهدا صحبت کنیم.
امام فرمود شهدای انقلاب را در محلات دفن کنید
حاجی‌زاده، دبیر مجمع رهروان شهدای انقلاب اسلامی، درباره نحوه دفن این شهدا در محله پورسینا بیان کرد: هنگام واقعه دهم دی ماه مشهد، محله پورسینا به نام روستای هدایت‌آباد شناخته می‌شد. با وقوع این جنایت چهار نفر از مردم انقلابی پورسینا که با یکدیگر دوست هم بودند در کنار مردم مشهد به شهادت رسیدند. امام جماعت فهیم مسجد جامع محله با تأسی از بیان امام(ره) که توصیه داشتند شهدای انقلاب را در محلات خودشان دفن کنید، سه تن از چهار شهید را به محله پورسینا می‌آورند و همراه با یک تشییع جنازه باشکوه در این منطقه دفن می‌کنند و از بین این شهدا تنها شهید حسین جاقوری است که در بهشت رضا(ع) دفن می‌شود. نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که گلزار شهدای انقلاب اسلامی محله پورسینا از معدود گلزار شهداهایی است که در محلات مشهد برپا شده است و جدا از اینکه نشان‌دهنده اصالت و هویت اصیل مردم شهرک رجایی است، یک ظرفیت عظیم برای تغذیه فرهنگی و معنوی مردم و جوانان فراهم آورده است.
حاجی‌زاده با بیان اینکه مردم شهرک رجایی از ابتدای انقلاب در مرکز مسائل فرهنگی و اجتماعی مشهد و انقلاب بوده‌اند و نباید بر این منطقه نام حاشیه شهر گذاشت، عنوان کرد: شهرک رجایی به این دلیل که از قدیمی‌ترین محلات مشهد و از نزدیک‌ترین محلات به حرم امام رضا(ع) است و مردم آن باورشان بر این بوده است که زندگی در پایین پای حضرت سبب برکت است، میزبان یکی از اصیل‌ترین و متدین‌ترین مردمان مشهد است. این باورها، در کنار نقش‌آفرینی مردم در جریان انقلاب اسلامی و تقدیم چهار شهید، نشان‌دهنده تاریخ و هویت مردم این منطقه است که نباید با عناوینی مثل حاشیه شهر از آن‌ها غافل شویم و نقش آن‌ها را نادیده بگیریم.
ما حاشیه شهر نیستیم!
این فعال فرهنگی درباره ویژگی‌های شهرک رجایی، افزود: این منطقه برخلاف سیاه‌نمایی‌ها و تصورات موجود، ظرفیت‌های خوبی دارد که در سایه بی‌توجهی مسئولان، چندان از آن‌ها استفاده نشده است.
بخشی از این ظرفیت‌ها در حوزه انسانی است.
این منطقه یک جمعیتِ متراکمِ ۳۵۰ هزار نفری دارد که به تنهایی از جمعیت بعضی شهرها و حتی استان‌های کشور بیشتر است.
به همین دلیل معتقدیم باید به اینجا توجه کامل و ویژه‌ای داشته باشیم.
حضور این مقبره‌الشهدا دلیل مضاعفی است برای اینکه نگاه و توجه مسئولان و نخبگان فرهنگی به شهرک رجایی جلب شود.
حاجی‌زاده با بیان این پرسش که کدام محله می‌تواند ادعا کند که میزبان شهدای انقلاب اسلامی است، ادامه داد: در تمام مشهد و شاید خراسان تنها یکی دو محله هستند که از این موهبت و ظرفیت برخوردارند. همین مسئله نشان‌دهنده قدمت، هویت و اصالت مردم شهرک رجایی است.
در تمام کوچه و پسکوچه‌های این شهرک نام و یاد شهدا خودنمایی می‌کند و جوانان و تشکل‌های این منطقه در برهه‌های مختلف مثل روزهای کرونا نشان داده‌اند هنوز مثل شهدای انقلاب و دفاع مقدس اهل ایثار و از خودگذشتگی هستند.
مثلاً در همین روزهای کرونا نزدیک به یک میلیارد تومان بسته‌های حمایتی، معیشتی و پزشکی توسط اهالی این منطقه تهیه و به خانواده‌های نیازمند یا درگیر کرونا تحویل داده شده است که با وجود مشکلات مالی بسیار ارزشمند است.
این منطقه با داشتن نخبگان، دانش‌آموزان و دانشجویان نمونه، استادان دانشگاه، پزشکان و ورزشکاران کشوری و بین‌المللی نشان می‌دهد که هنوز حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و در متن انقلاب است، نه حاشیه آن.
مشکل اصلی گلزار شهدا، نداشتن متولی است
دبیر مجمع رهروان شهدای انقلاب اسلامی در ادامه با بیان اینکه با وجود این ظرفیت‌های انسانی و اجتماعی مقبره‌الشهدای محله پورسینا با وضعیت اسفناکی روبه‌رو است، افزود: مقبره‌الشهدای پورسینا به علت نداشتن متولی مشخص از همان سال‌های اول بین مردم و مسئولان شهری در حال پاسکاری است. هیچ نهادی مسئولیت اینجا را به عهده نمی‌گیرد و مسئولیت آن را به مردم نیز تفویض نمی‌کنند. مسئولان بنیاد شهید می‌گویند به ما مربوط نیست، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس می‌گوید به ما مربوط نمی‌شود، شهرداری هم می‌گوید ما تنها می‌توانیم خدمات خیلی جزئی داشته باشیم و متولی گلزار شهدا نیستیم. به همین دلیل گلزار شهدای پورسینا که میزبان سه شهید انقلاب اسلامی است، امروزه متروکه است و حتی تبدیل به مکانی برای بساط دستفروشان و مأمنی برای خرید و فروش لوازم مسروقه و مواد مخدر شده است!
فضای گلزار شهدا مناسب خانواده‌ها نیست!
او با اشاره به معضلات به وجود آمده در اطراف مقبره‌الشهدا، افزود: در حال حاضر تصویر بسیار زشت و زننده‌ای در کنار قبور این شهدا رقم می‌خورد که واقعاً انسان شرم می‌کند. فضا به گونه‌ای است که مردم اصلاً جرئت نمی‌کنند از داخل این پارک رد بشوند، چه برسد به اینکه بخواهند همراه با خانواده چند دقیقه کنار قبور شهدا فرشی پهن کنند و از فضای مقبره بهره ببرند. ما بارها این مسئله را به نهادهای امنیتی، قضایی و فرهنگی شهر انتقال داده‌ایم اما چون این گلزار متولی ندارد، اوضاع هیچ وقت ثبات نیافته است.
این کارشناس فرهنگی با توجه به اینکه در آستانه بزرگداشت شهدای ۱۰ دی سال ۵۷ هستیم از برگزاری مراسم بزرگداشت این شهدا با حضور خانواده معزز و معظم شهدا و غبارروبی مزار سه شهید و همچنین فضاسازی در سطح منطقه خبر داد و گفت: این مراسم امشب در یکی از مساجد محله پورسینا و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار خواهد شد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که ما نمی‌توانیم این یادواره را در کنار قبور شهدا برگزار کنیم، وضعیت نامناسب مقبره و محدوده پارک است. مقبره شهدا به دلیل اینکه در فضای باز است و هیچ دیوار حائلی دور آن و محوطه پارک وجود ندارد با مشکل سرما، نظافت، نور و ایمنی مواجه است. نور این پارک در حدی است که تنها می‌توانید سایه نفر مقابلتان را ببینید و با او برخورد نکنید! این در حالی است که اگر قرار است مردم در فضای گلزار شهدا بنشینند یا در آن رفت و آمد کنند، باید فکری به حال نور و نظافت و امنیت و خدمات‌رسانی آن بشود.
آتش بی‌تدبیری بر دیوارهای گلزار
دبیر مجمع رهروان شهدای انقلاب اسلامی با اشاره به ساختمان و سالن مطالعه‌ای که در مجاورت گلزار شهدا ساخته شده است، افزود: متأسفانه این ساختمان با یک جانمایی و معماری بسیار نامناسب ساخته شده است و ما از همان آغاز هم با ساختن آن موافق نبودیم. از نکات عجیب درباره این سالن مطالعه این است که در دل یک پارک ساخته شده و عملاً نقض غرض است! همان طور که پیش‌بینی می‌کردیم این ساختمان هم چندین سال است که هیچ فعالیت و کاربری مفیدی ندارد و درهای آن سال‌هاست که باز نشده، اما همین ساختمان در صورت تعمیر و مناسب‌سازی می‌تواند محملی برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی برای اقشار و سنین مختلف مردم منطقه باشد. ما از شهرداری به عنوان متولی این ساختمان انتظار داریم ساختمان کتابخانه را به دست مردم و تشکل‌ها بسپارد تا بتوانیم از آن برای ارتباط با مردم، نوجوانان و جوانان منطقه استفاده کنیم. کار مهم و اولویت ما البته رسیدگی به وضعیت اسفناک مقبره‌الشهدا است که به هیچ وجه زیبنده ما و نهادهای مسئول نیست.
دست یاری به سوی مردم، فعالان، هنرمندان و مسئولان
حاجی‌زاده در پایان با بیان اینکه مجمع تازه‌تأسیس رهروان شهدای انقلاب اسلامی با نیت ساماندهی و رونق‌بخشی به گلزار شهدای پورسینا تشکیل شده، اذعان کرد: تمام تشکل‌ها، مساجد و نهادهای فرهنگی و مردمی آماده‌اند تحت عنوان مجمع رهروان شهدای انقلاب اسلامی به این شهدا و مردم منطقه خدمت کنند. تاکنون حدود ۲۵ مجموعه فرهنگی عضو این مجمع شده‌اند که خودش یک اتفاق بسیار مبارک برای این منطقه است. هدف اصلی این مجمع هم تبدیل کردن گلزار شهدا به یک پاتوق فرهنگی و اجتماعی مؤثر و فعال برای محله و مشهد است. ما آماده‌ایم با یک تمرکز، اتحاد، تدبیر و همراهی مسئولان گرد غربت از قبور این شهدا بزداییم و نگذاریم بیش از این در بی‌تدبیری‌های ما و مسئولان غریب بمانند. خواسته ما این است که متولی این گلزار شهدا ترکیبی از نهادهای مسئول و تشکل‌های مردم‌نهاد و فرهنگی باشد که امیدوارم محقق شود تا با حمایت مردم اتفاق‌های خوبی را رقم بزنیم. من همین جا اعلام می‌کنم که برای رونق‌بخشی به این گلزار دست یاری به سوی مسئولان، همه مردم، نخبگان شهر، هنرمندان و خیران دراز می‌کنیم تا یک محیط سرشار از نشاط و معنویت برای مردم مشهد ایجاد کنیم.
نظر شما