هر چند شما به منصب پیشکاری و سرداری آنجا مأمور و سرافراز هستید، لکن در امر مالیات و نظم معاملات و محاسبات لازم بود که از جانب دیوان اعلی یک نفر مستوفی معین شود و در مملکت خراسان به لوازم این خدمت جلیل، نوعی شایسته قیام و اقدام نماید.

عالیجاه، نورچشمی «میرزا موسی» که محل وثوق و اعتماد من است، به استیفای کل مملکت خراسان مأمور شد. معلوم است در امر مالیات و سایر معاملات و محاسبات آنچه به او رجوع شده است به استحضار شما خواهد کرد و شما را مستحضر خواهد شد.

شما هم باید کمال تقویت و حمایت کرده، نگذارید احدی در کار او مداخله نماید که آنجا باید موافق حق و حساب، مالیات را حواله و دریافت کند و در دیوان اعلی از عهده سؤال و جواب برآید. بی‌امضای او کسی در کار معاملات و محاسبات و عمل دفتر نباید مداخله نماید که او را من اختیار کرده و نیک و بد این کار را از او خواسته‌ام و التزام گرفته‌ام که نکند او بر خلاف حکم دیوان شود.

طوری بکنید که راه عذر به دست او نیاید، ان‌شاءالله آبادی ولات را زیاد و زحمت شما را کم می‌کند. هر قدر در رعایت خدمت و کار و شأن او تقویت نمایید بهتر است. تحریراً فی شهر ذی‌الحجه الحرام سنه ۱۲۶۶»

این، متن سند شماره ۱/۱۴۲۴۶۴ مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. این سند، درباره اعزام «میرزا موسی مستوفی» به خراسان به منظور انتظام امور دیوانی از طرف «میرزا تقی خان امیرکبیر» و سفارش وی به «محمد ناصرخان» سردار، پیشکار و وزیر خراسان در سال ۱۲۶۶ قمری است که در پشت سند مهر امیرکبیر با جمله سجع «لا اله الا الله الملک الحق المبین عبده محمدتقی» مشاهده می‌شود.

به مناسبت سالگشت شهادت میرزا تقی‌خان امیرکبیر، موضوع شصت و نهمین برنامه سه‌شنبه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی به رونمایی از اسناد مرتبط با دستورات صادره از سوی این شخصیت خدوم تاریخ سیاسی ایران موجود در آرشیو مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس اختصاص دارد. این مراسم امروز سه‌شنبه بیست و سوم دی سال جاری به صورت مجازی و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی برگزار می‌شود.

زیست و زندگی یک صدراعظم در دربار قاجار

«اعظم نظرکرده»، مسئول امور نمایه‌سازی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. او سند و رد پای امیرکبیر در اسناد آستان قدس رضوی را برایمان بازخوانی می‌کند و توضیح می‌دهد که:

از این صدراعظم شایسته ایرانی، چهار سند در آرشیو مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی موجود است که شامل «نامه امیرکبیر به ناصرالدین شاه» و سه سند و نامه سیاسی امیر در عصر صدارت اوست. 

وی در ادامه به سند ۱۲۴۲۵۳ موجود در اسناد آستان قدس رضوی اشاره و خاطرنشان می‌کند: در این سند که فاقد تاریخ است، امیر خطاب به ناصرالدین شاه از کم‌کاری وی و اهمالش در امور مملکتی گلایه کرده و از وی می‌خواهد تا وظایفش را به نحو احسن انجام دهد.

مطابق گفته‌های این مقام مسئول، در قسمتی از این نامه(سند)، این گونه آمده است: «گیرم من ناخوش، یا مردم فدای خاک پای همایون، شما باید سلطنت بکنید یا نه؟ اگر شما باید سلطنت بکنید، بسم‌الله، چرا طفره می‌زنید؟... هر روز از حال شهر چرا خبردار نمی‌شوید که چه واقع می‌شود و بعد از استحضار چه حکم می‌فرمایند؟ از در خانه و مردم و اوضاع ولایات چه خبر و چه حکم می‌فرمایند؟ قورخانه و توپی که بایست به استرآباد برود رفت یا نه؟ ...».

مسئول امور نمایه‌سازی اسناد در سازمان کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در بخش دیگری از سخنانش به بازخوانی متن سند شماره ۱/۱۴۲۵۶۵ موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مبنی بر دستور میرزا تقی خان امیرکبیر در سال ۱۲۶۶ قمری به مباشران و حاکمان مسیر تهران به مشهد در جهت پرداخت سیورسات (در مورد اردوهای نظامی، تجهیزات، خورد و خوراک و...) به نیروهای نظامی اعزامی از قزوین به خراسان می‌پردازد.

نظرکرده در مورد دیگر سندی که این هفته رونمایی  خواهد شد، اظهار می‌دارد: سند شماره ۱۴۲۴۷۳ مربوط به دستور میرزا تقی‌خان امیرکبیر در سال۱۲۶۷قمری به حاکمان و مباشران دیوانی مسیر بین تهران و مشهد جهت پرداخت جیره و سیورسات به صفرعلی خان، فرمانده نیروی سواره نظام شاهسون‎ هم در مراسم این هفته سه‌شنبه‌های فرهنگی، رونمایی می‌شود.