این در حالی است که به گفته کارشناسان، مصرف متادون به عنوان یکی از داروهای مخدر برای معتادان در دوره ترک موجب کاهش عوارض جسمی و روانی ناشی از ترک و مهار یا کاهش میل به مصرف مواد مخدر می‌شود.
افزایش آمار مراکز سرپایی ترک اعتیاد
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران با اشاره به سابقه ایجاد مراکز درمان سوءمصرف مواد مخدر کشور در دهه ۸۰ می‌گوید: دلیل ایجاد این مراکز آن بود که معتادان به کارهای پرخطر رو آورده بودند و با توجه به آسیب‌های زیاد اعتیاد تزریقی، دولتمردان تصمیم گرفتند معتادان را با داروهای مخدر کنترل کنند تا برای ترک اعتیاد آماده شوند. البته در رژیم سابق نیز مردم از داروخانه‌ها سهمیه تریاک و یا شربت تریاک تهیه می‌کردند، اما از دهه ۸۰ داروهای جدید که مشتقات تریاک هستند و اثر بیشتری از تریاک دارند در مراکز سرپایی ترک اعتیاد توزیع شد.
به گفته سید علی فاطمی، داروهای مخدر به خودی خود موجب ترک اعتیاد نمی‌شوند بلکه اعتیاد بیماران را از مواد مخدر به داروی مخدر تغییر می‌دهند تا بیماران رفتارهای پرخطر نداشته باشند. این مسئله در ابتدا حساسیت‌برانگیز نبود اما اکنون که دو دهه از تأسیس این مراکز می‌گذرد، آمار مراکز سرپایی ترک اعتیاد به آمار داروخانه‌های ایران نزدیک شده به طوری که در کشور ۱۱ هزار داروخانه و حدود ۱۰ هزار مرکز درمان سوءمصرف مواد تأسیس شده و این آمار نگران‌کننده است و در هیچ یک از کشورهای دنیا چنین آماری وجود ندارد. وی با بیان اینکه انجمن داروسازان ایران با فروش و عرضه هر نوع دارویی خارج از داروخانه مخالف است، می‌گوید: در حال حاضر مراکز شیمی درمانی تقاضای عرضه و فروش داروهای شیمی درمانی کرده‌اند تا مستقیماً سهمیه خود را از دانشگاه‌های علوم پزشکی دریافت کنند. همچنین مراکز پوست تقاضای عرضه بوتاکس و داروهای پوستی و عطاری‌ها تقاضای عرضه داروهای گیاهی کرده‌اند، اگر همین روال ادامه یابد عملاً داروخانه‌ها حذف می‌شوند؛ این اتفاق که تجویزکننده و فروشنده دارو یک نفر باشد در هیچ یک از کشورهای دنیا سابقه ندارد.
پروتکل جهانی درمان ترک اعتیاد
با این حال سعید صفاتیان، پژوهشگر حوزه اعتیاد در خصوص عرضه داروهای مخدر در داروخانه‌ها نظر متفاوتی دارد؛ او می‌گوید: در یکی دو سال گذشته سازمان غذا و دارو تلاش کرده عرضه داروهای متادون از مراکز درمان خارج و به داروخانه‌ها واگذار شود؛ این موضوع با بند ۵۷ سیاست‌های کشوری (برنامه ششم توسعه) و همچنین ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر که به صراحت بر طراحی و تأسیس مراکز سرپایی درمان سوءمصرف موادمخدر تأکید کرده در تناقض است؛ زیرا متادون به عنوان یک داروی تحت کنترل باید توسط پزشک تجویز و با نظارت وی مصرف شود. اگر قرار باشد متادون در داروخانه‌ها عرضه شود بیماران برای مصرف دارو به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند و اگر هم به اجبار خانواده به این مراکز مراجعه کنند سیکل معیوبی ایجاد می‌شود که نارضایتی بیماران را رقم خواهد زد و بر گرفتاری‌های خانواده آن‌ها می‌افزاید.
دکتر صفاتیان می‌گوید: با حذف دانشگاه‌ها از چرخه توزیع این دارو سودی که قبلاً عاید دانشگاه می‌شد حذف و نصیب داروخانه‌ها می‌شود. در واقع این درآمد از بخش دولتی به بخش خصوصی سرازیر خواهد شد. ضمن آنکه بر اساس تحقیقات ستاد مبارزه با موادمخدر تنها ۲ درصد متادونی که در بازار سیاه عرضه می‌شود از مراکز درمان سرپایی سوءمصرف موادمخدر نشت کرده است؛ باید بررسی شود ۹۸ درصد دیگر از کجا نشت می‌کند. در حال حاضر امکان تهیه هر داروی مخدر مثل ترامادول یا ریتالین از طریق داروخانه‌ها و حتی عطاری‌ها به راحتی فراهم است و بنابراین طرح سازمان غذا و دارو نه تنها گره‌گشا نیست بلکه موجب خروج ۳۰ درصد بیماران از این مراکز می‌شود. به اعتقاد وی ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان دستگاه متولی وظیفه دارد طی پنج سال برنامه ششم توسعه ۲۵ درصد معتادان کشور را کاهش دهد؛ اما با اجرای این طرح دست‌کم ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار معتاد از چرخه درمان خارج می‌شوند.
صفاتیان می‌افزاید: در کشور ما قوانین حوزه مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شده است که نسبت به قوانین حوزه وزارت بهداشت که در مجلس تصویب می‌شود از جایگاه بالاتری برخوردار است؛ بنابراین سازمان غذا و دارو برای اجرای این طرح باید قوانین و سیاست‌های کلان برنامه ششم توسعه و قانون مبارزه با مواد مخدر را تغییر دهد.
بیماران ضمن مصرف دارو ترغیب به ترک اعتیاد می‌شوند
حدیث مهرگان نسب، متخصص اعصاب و روان نیز در خصوص پیشنهاد این طرح از سوی سازمان غذا و دارو می‌گوید: این تجربه قبلاً در خصوص ترامادول و ریتالین اتفاق افتاده و عرضه این داروها در داروخانه‌ها موجب افزایش اعتیاد به‌ویژه در گروه‌های سنی جوانان و نوجوانان شده است؛ بنابراین آزموده را آزمودن خطاست.
وی ادامه می‌دهد: داروی متادون در مراکز درمانی به عنوان یک درمان نگهدارنده و طبق پروتکل خاصی در فاصله زمانی مشخص و بر اساس دز محاسبه شده، به بیماران ارائه می‌شود. بیمار با انگیزه مصرف دارو به این مراکز مراجعه می‌کند و در کنار آن از خدمات پزشکی و روان‌شناختی ترک اعتیاد نیز بهره‌مند و به ترک مصرف مواد مخدر و
به مرور زمان ترک مصرف دارو ترغیب می‌شود، اما اگر قرار باشد این دارو توسط داروخانه‌ها عرضه شود قطعاً مصرف آن افزایش خواهد یافت و بیمار تمایلی به گذراندن سایر مراحل درمان در مراکز درمانی نخواهد داشت و در نتیجه معتاد در جامعه رها می‌شود.
به گفته وی از یک سو داروهای تحت کنترل باید تحت نظر پزشک دوره دیده مصرف شود و مصرف آن‌ها خارج از مراکز درمانی مجاز نیست و از سوی دیگر اجرای این طرح موجب ناکارآمدی مراکز درمان سوءمصرف موادمخدر و به تبع، افزایش اعتیاد و معتادان متجاهر، افزایش آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی و همچنین بیکار شدن تعداد زیادی از پزشکان، روان‌شناسان، مددکاران و پرستارانی می‌شود که در این مراکز مشغول به کار هستند.
نظر شما