مسجد کانون اصلی بزرگ‌ترین شبکه نهاد دینی کشور است که به ‌طور روزانه از همه طبقات اجتماعی با سطح سواد متفاوت و با اندیشه‌های متنوع و با سلایق سیاسی متضاد با آن ارتباط دارند؛ از معنویت و اخلاق گرفته تا مباحث اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تربیتی در مسجد طرح می‌شود. مساجد در وقایع مهم کشور واکنش‌های متفاوتی دارند. به ‌طور مثال در بزرگداشت حاج قاسم سلیمانی نقش ایفا کردند. اکنون و در موج سوم کرونا در کشور، به اذعان وزارت بهداشت، مساجد نقش بسیار مؤثری داشته‌اند. این همه آدم و اتفاق و ارتباط اجتماعی، به طور طبیعی باید خروجی‌های بسیار زیادی می‌داشت. مساجد در همه محلات، از مرفه‌نشین گرفته تا مستضعف‌نشین، از روستایی گرفته تا کلانشهری، از مساجد جاده‌ای و کوهستانی تا مساجد دارای مناسبات و تعاملات بین‌المللی و از مساجد در نهادها و دانشگاه‌ها گرفته تا بیمارستان‌ها و پادگان‌ها!

 ما باید در این چهار دهه گذشته این بزرگ‌ترین شبکه دینی و مردمی حقیقی را در چشم جهانیان فرومی‌کردیم، آن‌قدری که ایران را باید با این برند می‌شناختند! به طور قطع می‌توان ادعا کرد چنین شبکه به‌هم پیوسته‌ای در هیچ کجای جهان نظیر ندارد. این سرمایه معنوی و اجتماعی بی‌نظیر قابلیت ثبت جهانی دارد. میلیون‌ها سوژه دراماتیک حاضر در میلیاردها رابطه واقعی در میان کنشگران انسانی در بستر مسجد می‌توانستند دستمایه تولیدات سینمایی و ادبی قرار گیرند. تجربه ‌زیسته انسان‌های متدین ایرانی و انقلابی با ویژگی‌های هویتی بومی‌شان می‌توانست از سوی دانشگاه‌ها و اندیشمندان علوم انسانی روی میز نظریه‌پردازی قرار گیرد و علوم‌انسانی‌اسلامی بومی را تولید نماید. رسانه مسجد می‌توانست به فعالان مسجدی هویت‌بخشی کند و تأثیر آن‌ها را در کیفیت‌بخشی به حیات ایرانیان معاصر را به رخ جهان بکشد! اما چرا این گنج پنهان کمتر دیده شده و بی‌توجهی فعالان مردمی، مسئولان شهری و متولیان ملی به مسجد ظلم مضاعفی را وارد کرده است؟

حضرت امام(ره) با ایجاد نهاد بسیج مستضعفین در دل مساجد کشور، تلاش کرد اتصال جدی بین نیروی کنشگر انقلابی با این نهاد دینی که کارکردهای غیرعبادی‌اش را از دست داده بود، ایجاد کند. امام می‌دید که ائمه‌جماعات مساجد قدرت فعال‌سازی کامل ظرفیت‌های مردم محله را ندارند. آن‌ها توانسته بودند مردم را برای حضور در نهضت فعال کنند، اما آیا می‌توانستند همه امورات محلی را تمشیت کنند؟ قطعاً جز با نیروهای فعال و دغدغه‌مند محلی به خصوص جوانان این کار امکان‌پذیر نبود. از سوی دیگر دور شدن نیروی انقلابی از مبانی دینی و بستر ارتباط اجتماعی مسجد نیز تهدیدی جدی محسوب می‌شد. به همین دلیل با پیگیری‌های مستمر حضرت امام(ره)، بازوی اجرایی چابک و فعالی- که همان پایگاه بسیج بود- را برای مسجد پایه‌گذاری کردند. مهم‌ترین مأموریت بسیج، بسیج‌کنندگی ظرفیت‌های عمومی مردم برای آنچه مورد نیاز انقلاب اسلامی در سطح محلی است.

حالا اگر همین مأموریت ثبت تجربه زیسته مسجد را به ‌عنوان امری ضروری و فوری برای تداوم حیات مسجد در جامعه ایرانی بدانیم، آنگاه انجام این مأموریت نه در توان دستگاه‌های حاکمیتی است به این دلیل که نه فهمش را دارند و اگر هم داشته باشند، بودجه‌اش را ندارند و نه در توان خود مساجد است! تنها تشکل‌های فعال مسجدی که نیروهای فعال محلی‌اند و قدرت به‌ میدان آوردن مردم را در محله دارند، می‌توانند با هزینه پایین و گستردگی بالا این مأموریت مهم را به سرانجام برسانند. تنها نیاز داریم به یک گفتمان‌سازی همه‌جانبه رسانه‌ای، اقناع سازمان بسیج مستضعفین و کانون‌های فرهنگی مساجد برای پشتیبانی و تسهیل از این عملیات کلان، ساده‌سازی آموزش‌های ثبت تجربه و طراحی و اجرای سامانه‌هایی که بتوانند به این حرکت ملی کمک کنند.