قدس آنلاین: جو بایدن رئیس جمهورجدید ایالات متحده آمریکا در دوران رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود که به برجام باز خواهد گشت و تلاش می‌کند این توافق را دوباره احیا کند.اما سوال اصلی و مهم این است که این اتفاق چگونه و کی رقم خواهد خورد؟

دونالد ترامپ تمام تلاش خود را بکار گرفت تا در زمینه برجام زمین سوخته تحویل تیم بایدن بدهد و مسیر بازگشت آمریکا به برجام را انقدر ناهموار کند که حداقل عبور بایدن از آن به راحتی میسر نباشد. حالا اما به نظر می‌رسد بایدن هم می‌خواهد از این وضعیت بهره برداری کند و از ابزار فشاری که سیاست فشار حداکثری ترامپ فراهم اورده برای شرط و شروط گذاری در برابر ایران استفاده کند.

پالس‌های مثبت بایدن مفید اما ناکافی

آنتونی بلینگن گزینه او برای تصدی وزارت امور خارجه آمریکا اخیرا در یک موضع گیری در برابر شماری از سناتورهای آمریکایی گفته است که  دولت بایدن تلاش دارد برجام را به عنوان یک توافق پایه مبنای توافق‌ها و معاهدات بعدی و جامعتر در مورد مسائل امنیتی و منطقه ای قرار دهد. او البته در این نشست صراحتا از برنامه دفاعی موشکی ایران نام نبرد اما در موضع های دیگر از لزوم گسترش توافق میان ایران و ۱+۵ به مسائل موشکی و منطقه ای سخن گفته بود.

با این حال در روزهای اخیر تحلیلگران و مفسران سیاسی معرفی رابرت مالی از اعضای تیم مذاکرات هسته‌ای در دولت اوباما و یکی از منتقدان جدی و سرسخت سیاست ترامپ در خروج از برجام را به عنوان نماینده ویژه بایدن در امور ایران پالس مثبت و پیامی برای ایران تلقی کرده‌اند. اتفاقی که اتفاقا باعث خشم و نارضایتی جمهوریخواهان و مخالفان برجام از جمله سران رژیم صهیونیستی شده است.

رابرت مالی بر کرسی خواهد نشست که پیش از این چهره بدنامی نزد ایرانیان بنام برایان هوک در دولت ترامپ تکیه زده بود. کسی که مسئول مستقیم نظارت بر اعمال سخت ترین تحریم‌های تاریخ علیه مردم ایران بود.

از همین رو نیز «مئیر بن‌شبت» مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی شامگاه شنبه با «جیک سالیوان» همتای آمریکایی جدید خود در دولت بایدن تماس گرفته و بر لزوم گفتگو میان واشنگتن و تل آویو در مورد ایران و برجام تاکید کرد.

در داخل امریکا نیز جمهوریخواهان که به ویژه از رد پیشنهادشان به رهبر دموکراتها برای تقسیم قدرت در سنا عصبانی و زخم خورده هستند و اکثریت سنا را نیز از دست داده‌اند به این مهره چینی و انتخاب بایدن واکنش نشان داده‌اند.

تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه از تصمیم دولت بایدن برای تعیین رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه در امور ایران، ابراز نگرانی کرد و در توییتی مالی را به «سابقه همدلی» با رژیم ایران و «عناد» با اسرائیل متهم کرد. او نوشت: «اگر مالی انتخاب شود، ایرانی‌ها به شانس خود ایمان می‌آورند.»

اما برخلاف سناتور کاتن، «ایلان گلدنبرگ» مدیر اجرایی مرکز امنیت آمریکای جدید تأکید دارد که در صورت انتصاب رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، طرف آمریکایی خوش شانس خواهد بود که مالی این مسئولیت را برعهده بگیرد.

ایلان گلدنبرگ گفت:رابرت مالی یکی از بهترین متفکران و سیاست‌گذاران سیاست خارجی آمریکا است که ما داریم، او یکی از بهترین‌ها در اجرای تعهدات رئیس جمهوری بایدن برای بازگشت به برجام خواهد بود. ما خوش‌شانس خواهیم بود که او را دراین مسئولیت داشته باشیم.

یکی به نعل و یکی به میخ تیم بایدن

با اینحال تمام اینها گام‌های اولیه و زمینه ساز است و در عمل هنوز اقدامی جز اظهار نظر و ابراز تمایل و البته دعوت به برداشتن گام اول از طرف مقابل اتفاق دیگری رخ نداده است.

آنچه اکنون اهمیت دارد این است که بایدن کی و چگونه می‌خواهد اولین گام را در مسیر بازگشت به برجام و عملی کرده وعده انتخاباتی خودش بردارد.

آنتونی بلینکن روز گذشته در یک اظهار نظر گفت که اگر ایران به اجرای تعهدات برجامی خود برگردد آمریکا هم آماده است تا به برجام باز گردد.

این موضع گیری در واقع نوعی فرار به جلو دولت بایدن در همین آغاز کار از مسئولیت حقوقی خروج از برجام و نقض اولیه توافق از سوی این کشور است.

در مقابل مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند که هم اکنون توپ در زمین امریکایی ها است و این کاخ سفید است که باید اوین گام را بردارد.

محمد جواد ظریف در توئیتی گفته بود بایدن با امضای سه فرمان ذمی‌تواند تمامیت حریم های وضع شده در دوران ترامپ و پس از خروج از برجام را بردارد. این اولین شرط ایران برای بازگشت به عقب و شرایط اجرای برجام عنوان شده است.

حسن روحانی رئیس جمهوری هم روز شنبه در سخنانی تاکید کرد که "توپ الان در زمین آمریبکایی هاست و بایدن باید تلاش کند تمامی اقدمات و لکه های سیاهی را که ترامپ بر جای گذاشته پاک کند."

او جمله‌ای را بکار برد که معروف شد. "امضا در برابر امضا،فرمان در برابر فرمان و اجرای موثر در برابر اجرا موثر نه بیش و نه کم!."

ضرورت گذر از مرحله دیپلماسی تریبونی

اما واقعیت این است که در عالم واقع دیپلماسی، با موضع‌گیری سیاسیون و مقامات پشت تریبون‌ها اتفاقی در  زمین بازی رخ نمی‌دهد.

به نظر می‌رسد نه بایدن آنقدر صادق و دارای حسن نیت باشد که بخواهد با امضای چند فرمان تحریم‌های وضع شده علیه ایران را بردارد و به برجام باز گردد و نه ایران ساده لوح است که دست خود را خالی کند و منتظر پاسخ مثبت آمریکا بنشیند.

از این رو شروع یک فرآیند در مسیر بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت گام‌های کاهش تعهدات ایران نیازمند یک کاتالیزور و محرک است. محرکی که شاید یک واسطه، یک پیشنهاد سازنده یا یک پیغام برای مذاکره باشد که علی الاصول باید از جانب آمریکایی‌ها ارسال شود.

دکتر محمد جواد جمالی در این باره می‌گوید راه حل منطقی این است که کسی اول توافق را نقض کرده و از برجام خارج شده برگردد و گام اول را بردارد.

عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: این جمهوری اسلامی ایران نبود که از توافق برجام خارج شد بلکه آمریکایی‌ها نقض تعهد کردند و زیر توافق زدند ضمن اینکه وقتید ر برجام بودند هم عملا به بسیاری از تعهداتشان عمل نمی‌کردند در حالی که به اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خانم موگرینی و دیگر اعضای برجام و اتحادیه اروپا تهران به تعهداتش پایبند بود و آنها را حتی تا یکسال بعد از خروج امریکا از برجام هم اجرا کرد.

وی تاکید کرد: بنابر این کشوری که تمام تعهداتش را انجام داده در قبال خروج آمریکا از توافق و عدم انجام تعهدات آنها هم صبر طولانی داشته، آیا حالا باید پیشگام باشد؟ یا آنکه خارج شده باید برگردد.

عضو سابق کمیته هسته‌ای مجلس با بیان اینکه من از بایدن تعجب می‌کنم که با وجود اینکه برجام در دوران مسئولیت او به عنوان معاون اوباما انجام شده و تیم او مسئول بودند، الان شروط دیگری از جمله مسائل امنیتی و منطقه ای را مطرح می‌کنند، اظهار داشت: این نشان می‌دهد بایدن می‌خواهد از تحریم هایی که در دو سال گذشته وضع شده و آثار سیاست فشار حداکثری ترامپ به نفع خود سوء استفاده کند و از ایران امتیاز بگیرد.

جمالی با اشاره به اینکه بایدن صرفاً می‌خواهد روی کاغذ به برجام باز گردد اما در عمل اقدام مؤثری در جهت تحقق منافع و حقوق ایران انجام ندهد، خاطرنشان کرد: او می‌خواهد به دروغ توپ را در زمین ایران نشان دهد تا کشورهای اروپایی را با خود همراه سازد.

قانون اقدام راهبردی آمریکا را پای میز مذاکره می‌آورد

عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این سؤال که در فضای موجود چه عامل محرک و پیش برنده‌ای می‌تواند شروع پروسه بازگشت به تعهدات را کلید بزند، گفت: همان عاملی که باعث شد ۱+۵ بیاید و پشت میز بنشیند، امروز هم می‌تواند آمریکایی‌ها را پشت میز مذاکره بنشاند و آن چیزی نیست بجز غنی سازی ۲۰ درصدی که دولت با مصوبه مجلس و ابلاغ قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها ملزم به انجام آن شد و امروز سانتریفیوژها در حال تولید آن هستند.

وی تاکید کرد: امروز نه کاتالیزورها و نه بیانیه‌ها و نه سخنرانی ها هیچ کدام نمی‌تواند آنها را پشت میز مذاکره بیارود. آنچه در نهایت آمریکایی‌ها را وادار به قدم گذاشتن در مسیر مذاکره و بازگشت به برجام می‌کند عزم ایران برای اقدام متقابل و اجرای کالمل قانون اقدام راهبردی است که گام بدی آن در عین ادامه همکاری با آژانس، توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی خواهد بود

محمد جواد جمالی در پاسخ به این سوال که آیا اروپایی‌ها می‌توانند واسط و میانجی مذاکره برای توافق میان ایران و آمریکا در مورد شرایط بازگشت و اجرای تعهدات دو طرف باشند با اشاره به اینکه اروپایی‌ها خود نیز نتوانستند به تعهداتشان عمل کنند و عملکرد غیر قابل قبول و غیر قابل اعتمادی در برجام و به ویژه پس از خروج ترامپ از توافق داشتند، گفت: اروپایی‌ها بارها گفتند قدرت این را ندارند که موضوعی را به آمریکایی‌ها تحمیل کنند و دلیلش هم بخاطر نفوذ صهوینیست‌ها در ساختار سیاسی این کشورها و روابط وسیع اقتصادی این کشورها با آمریکا است.

وی تاکید کرد: بایدن اگر واقعا در عمل به وعده و شعار خود جدی است مسیر بازگشت به برجام از گروه ۱+۴ و احیای ۱+۵ می‌گذرد و هیچ مذاکره و تماسی خارج از این چارچوب با آمریکایی‌ها به صورت مستقیم ممکن و پذیرفتنی نیست.

انتهای پیام/