آن‌ها معتقدند با آنکه صنعت برق ایران در سال ۲۰۱۷ با تولید ۲۶۵ میلیارد کیلووات ساعت برق، رتبه شانزدهم تولید برق دنیا را به خود اختصاص داد، اما  چهار برابر متوسط مصرف انرژی جهان شدت مصرف انرژی دارد.

براساس همین داده‌ها باید بپذیریم وضع مصرف انرژی در ایران نگران‌کننده است. برای اثبات این موضوع، به سراغ مدیرعامل شرکت صنایع پیشرفته رضوی رفتیم. از مجتبی بهنام تقدسی خواستیم از چگونگی مصرف انرژی در یکی از شهرهای ایتالیا که چهار سال در آنجا حضور داشته است برایمان بگوید و الگوی مصرف در این شهر را با کشورمان مقایسه کند.

قبض ۴ میلیون تومانی!

بهنام تقدسی می‌گوید: در ابتدای حضورمان در تورین ایتالیا، تصور  می‌کردیم کسی در آپارتمان‌ها زندگی نمی‌کند؛ چون نوری روشن نبود یا بسیار کم بود. اما پس از مدتی متوجه شدیم مردم هنگام تماشای تلویزیون در شب، دلیلی برای روشن بودن لامپ نمی‌بینند و تنها نور خانه‌هایشان، همان نور تلویزیون یا آباژور است.

ما هم مانند بسیاری از مردم ایران، مصرف‌گرا بودیم و می‌خواستیم خانه‌ای پر نور داشته باشیم اما یاد گرفتیم برای خارج شدن از محیط، حتی به مدت پنج دقیقه هم باید برق را خاموش کرد. در عین حال با تمام صرفه‌جویی‌ها، نخستین قبض برقی که بابت دو ماه مصرف، برایمان صادر شد، ۸۰یورو یعنی حدود ۴ میلیون تومان بود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) ادامه می‌دهد: در بسیاری از خیابان‌های ایران، دنیایی از فروشگاه‌های لوستر می‌بینیم اما آنجا تنها در خیابانی در مرکز شهر فروشگاه لوستر وجود داشت که آن هم بیشتر برای به نمایش گذاشتن صنعت شیشه ایتالیا و هنر نقاشی روی شیشه بود، نه برای نورانی کردن خانه‌ها. هنگامی که به دنبال خانه اجاره‌ای بودیم، بسیاری از خانه‌ها را بدون لامپ سقفی می‌دیدیم و اطراف اتاق‌ها چراغ‌هایی به شکل آباژور با نوری به سمت سقف وجود داشت.

حتی برای یک بار در جایی از شهر تورین ندیدم استفاده از نور مخفی، هالوژن، گچبری‌های مملو از نور و شیلنگ‌های نوری مرسوم باشد. اگر تمام اروپا  را جست‌وجو کنید، سبک نورپردازی در ایران را نمی‌بینید. برخلاف ساختمان‌ها در ایران که صرفاً برای زیبایی و نما، ال‌ای‌دی‌کشی می‌شود، تنها تعدادی از بناهای تاریخی‌شان نورپردازی شده است.

این دکترای مکاترونیک از دانشگاه پلی‌تکنیک ایتالیا ادامه می‌دهد: نکته جالب‌تر اینکه اصولاً برخی زیرساخت‌ها برای مصرف زیاد انرژی وجود نداشت، برای مثال ما در منزل فقط یک انشعاب گاز داشتیم که برای پخت‌وپز استفاده می‌شد.

سیستم گرمایشی در بیشتر کشورهای اروپایی با تعبیه شوفاژ مرکزی تأمین می‌شود، به طوری که موتورخانه‌ای در ساختمان‌های ۴۰ یا ۵۰ واحدی وجود دارد که خدمات گرمایشی و آب گرم را به همه طبقات ساختمان می‌رساند.

مدیرعامل شرکت صنایع پیشرفته رضوی ادامه می‌دهد: در تمام زمستان از ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح ، شوفاژ مرکزی خاموش می‌شد و مردم از لباس گرم بیشتری استفاده  می‌کردند. از طرفی بیشتر خانه‌ها کرکره چوبی داشت و در شب کرکره را پایین می‌کشیدند تا عایق حرارتی شده و مانع نفوذ سرما به داخل ساختمان شود.

پتوهایی متناسب با درجه حرارت محیط

این استاد دانشگاه درباره فرهنگ استفاده از پوشاک در زمستان‌ها می‌گوید: تولید پوشاک زمستانه نیز متناسب با مصرف انرژی بود به طوری که انواع پتوهای موجود در بازار نیز بر اساس درجه حرارت محیط تهیه شده بود.

وی می گوید: باید قدردان فراوانی انرژی باشیم. شاید به ظاهر قبض یک ماه مصرف برق، ناچیز باشد، اما در سطح کلان به رقم بالایی می‌رسد که در مجموع بسیار گران در می‌آید و سبب قطعی برق در برخی مناطق می‌شود. 

لامپ اضافی خاموش

بهنام تقدسی گریزی هم به نوستالژی‌های فرهنگ‌ساز در زمینه مصرف برق می‌زند و می‌گوید: تبلیغات «بابابرقی» بسیار اثرگذار بود و اصلاً ادبیات کوچک و بزرگ شده بود «لامپ اضافی خاموش». بنابراین وقتی فضای فرهنگ‌سازی به سمت موضوعی خاص برود خواه ناخواه مردم از آن الگو می‌پذیرند. باور کنیم در کشورهای اروپایی معجزه رخ نداده، جز اینکه فرهنگ‌سازی شده و کودکان یاد گرفته‌اند با رعایت نکاتی از قبیل پوشیدن لباس گرم‌تر، در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند. وی با تأکید بر اینکه جلو ضرر را از هر جا بگیرید منفعت است، می‌گوید: باید به این باور برسیم که با استفاده از نورهای موضعی کوچک، آباژورها و چراغ خواب‌های کوچک می‌توان به کاهش مصرف برق کمک کرد و  برای مشترکان پرمصرف نیز می‌توان از روش محاسبه پلکانی و تصاعدی استفاده نمود.وی در پاسخ به پرسش ما درخصوص موانع موجود در مصرف بهینه انرژی می‌گوید: بهینه‌سازی ابعاد مختلفی دارد که بُعد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن بیشتر مدنظر است؛ البته در سال‌های اخیر در بُعد سخت‌افزاری اقدامات خوبی از جمله تولید و عرضه لامپ‌های ال‌ای‌دی و تولید پوشاک گرم و راحت و قابل استفاده در محیط خانه انجام شده است؛ اما در بُعد نرم‌افزاری هنوز نیاز به تلاش بیشتر داریم؛ از جمله تولید پویانمایی‌های تبلیغاتی و تشویق مردم به خرید وسایل کم‌مصرف با گرید «A » و «A پلاس». البته تجهیزات نرم‌افزاری ۷۰درصد و سخت افزاری۳۰ درصد در بهینه‌سازی مصرف ایفای نقش دارد.

بهنام تقدسی می گوید: فرهنگ کنونی مصرف برق و انرژی، فرهنگ نیاکان ما نیست چراکه آنان با کمترین امکانات، فرهنگ صحیح مصرف را می‌دانستند؛ کوتاهی از ماست که در ۵۰-۴۰ سال گذشته دچار مصرف‌گرایی شده‌ایم. اگر از امروز به کودکانمان فرهنگ مصرف بهینه را نیاموزیم، در آینده شاهد فاجعه‌ای بزرگ خواهیم بود.