اوایل اردیبهشت‌ امسال بود که نخستین مورد هجوم ملخ صحرایی در مناطقی از شهرستان نهبندان شناسایی و اندک زمانی پس‌ از آن پنج شهرستان دیگر استان یعنی سربیشه، زیرکوه، فردوس، درمیان و خوسف نیز درگیر این مشکل شدند و خیلی زود این ملخ‌های زردرنگ که ابتدا معلوم نبود از کدام کشور، مراکش، پاکستان، عربستان یا شاخ آفریقا آمده‌اند، ۶۸ هزار هکتار از اراضی خراسان جنوبی را به سمت نابودی سوق دادند.

جولان ملخ‌ها هر چند تا مرداد ماه خاتمه یافت؛ اما در همین مدت کوتاه میلیاردها تومان هزینه و خسارت روی دست کشاورزان و دستگاه‌های مختلف دست‌اندرکار مبارزه با این آفت گذاشتند.

آن زمان هر چند ظواهر امر نشان می‌داد ملخ‌های مهاجم از کشورمان خارج شده و حتی برخی مسئولان خروج این حشره همه‌چیزخوار را به‌ عنوان خبری خوش به مردم و کشاورزان خراسان جنوبی اعلام کردند اما کارشناسان بر این نکته تأکید داشتند که تعداد قابل‌ توجهی از ملخ‌های صحرایی در لابه‌لای کوه‌ها، مراتع و مناطق مرطوب همانند حاشیه رودخانه‌های قدیمی، مسیل‌ها و دشت‌های دارای خاک نرم، تخم‌ریزی کرده‌اند که لارو آن‌ها به جمعیت ملخ‌های مهاجر و مهاجم آینده افزوده خواهد شد.

این کارشناسان هم‌ اکنون با استناد به چرخه و شرایط زندگی ملخ‌های صحرایی و تجربه‌های سال‌های گذشته پیش‌بینی می‌کنند، چنانچه برنامه کارآمدی برای مقابله با این آفت نداشته باشیم، ملخ‌های مهاجم خیلی زود و در دو سه ماه آینده (اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت۱۴۰۰) بار دیگر آتشی بر خرمن کشاورزان منطقه خواهند انداخت که ممکن است ابعاد خسارت‌های آن بسیار بزرگ‌تر از خسارت‌های سال‌های گذشته باشد.

تهدید امنیت غذایی

مدیر جهاد کشاورزی درمیان با اشاره به گزارش کارشناسان در این‌ باره می‌گوید: ملخ صحرایی دست‌کم تا سه سال آینده در منطقه حضور خواهد داشت و هر سال با هجوم گسترده‌تری مواجه خواهیم بود.

نصیرایی اضافه می‌کند: خسارت ناشی از حمله ملخ صحرایی در سطح گسترده از لحاظ اقتصادی و امنیت غذایی یک بحران جدی است؛ به همین خاطر مدیران استانی با توجه به قیمت بالا و فزاینده سموم شیمیایی مبارزه با آفت ملخ صحرایی و حجم بالای مصرفی این سموم با توجه به گستردگی بسیار بالای سطح مبارزه، باید از اکنون برنامه‌ریزی اعتباری و اجرایی را داشته باشند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با تأیید این اظهارات، خاطرنشان می‌کند: سطح مبارزه با این آفت سال گذشته هزار و ۴۰۰ هکتار و امسال به ده‌ها هزار هکتار رسید.

خسارت میلیاردی

اکبری با تأکید بر ضرورت تخصیص اعتبارات بیشتر برای مبارزه با این آفت، می‌گوید: دست‌کم ۳۲ میلیارد تومان اعتبار برای پایش و تجهیز ناوگان مقابله با ملخ صحرایی در استان نیاز است.

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور اما چند هفته پیش با بیان اینکه ده‌ها دسته‌ ۱۰۰ میلیونی ملخ صحرایی از کویت و عربستان در حال حرکت به ‌سوی ایران هستند، افزود: با توجه به شرایط موجود، در صورت عدم مبارزه به‌موقع و مناسب، انفجار جمعیتی ملخ صحرایی در کشور اتفاق خواهد افتاد؛ استان‌های زیادی درگیر خواهند شد و امکان ایجاد قحطی وجود دارد.

کیخسرو چنگلوایی زمان رسیدن ملخ‌های صحرایی به کشور را بهمن‌ماه جاری عنوان و پیش‌بینی کرد: با توجه به بارندگی مناسب در کانون اصلی ملخ صحرایی در شاخ آفریقا و شبه‌جزیره عربستان و افزایش جمعیت این آفت، سطح مبارزه با این آفت در سال جاری در کشور به بیش از یک‌میلیون هکتار برسد که بی‌سابقه است.

وی با بیان اینکه ملخ صحرایی می‌تواند روزانه ۴۵ میلیارد تومان فقط به گندم کشور خسارت وارد کند، افزود: میزان نیاز مالی برای مبارزه با ملخ صحرایی، تنها معادل پنج روز خسارتی است که این آفت می‌تواند به محصول استراتژیکی مانند گندم وارد کند.

در حالی ‌که تأمین و تخصیص اعتبارات و تجهیزات مورد نیاز، از الزامات اصلی برای مقابله با ملخ صحرایی است، ولی تجربه سال گذشته نشان می‌دهد این اتفاق دست‌کم در خراسان جنوبی رخ نداده است؛ تا جایی که معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به آماده نبودن زیرساخت‌ها در زمینه مبارزه با ملخ صحرایی در این استان، اعتبارات اختصاص ‌یافته از سوی وزارت جهاد برای این منظور را نامتناسب و اندک می‌داند و می‌گوید: برای مقابله با این آفت در حد و اندازه‌ای که دوره قبل انجام شد، به دست‌کم چهار تا پنج برابر اعتبارات تخصیصی نیاز است.

این در حالی است که بر اساس پیش‌بینی‌های کارشناسان، در ماه‌های پیش رو باید منتظر افزایش کم‌نظیر تعداد ملخ‌های مهاجم باشیم که علاوه بر گسترده شدن سطح مبارزه با این آفت، افزایش قیمت سموم، تجهیزات مورد نیاز و سایر ملزومات کار نیز باید در محاسبه تخصیص اعتبار از سوی دولتمردان و مرکزنشینان مدنظر قرار بگیرد.

مدیران و مسئولان بومی خراسان جنوبی نیز می‌بایست از هم‌ اکنون آماده و پیگیر اعتبارات مورد نیاز و فراهم ساختن امکانات مقابله با ملخ‌های صحرایی باشند که بی‌تردید هر روز فاصله‌شان با مرزهای این استان نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود.