قدس آنلاین: رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا ساعاتی دیگر وارد تهران می‌شود تا از فردا مذاکراتش را با مقامات ایران آغاز کند.

او سراسیمه و پس از تحویل نامه ایران به آژانس و اعلام توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارتهای فراپروتکلی و فراپادمانی از بیست و سوم ماه می(چهارشنبه همین هفته) بر اساس مصوبه اخیر مجلس و در واکنش به نقض برجام از سوی آمریکا و عمل نکردن تروئیکای اروپایی به تعهداتش، درخواست داد تا به تهران سفر کند.

اما آنچه درباره این سفر سوال و ابهام ایجاد کرده، توئیتی است که مدیرکل آژانس دیشب در اکانت خود منتشر کرد.

گروسی در توئیت خود نوشت: «فردا من به تهران سفر می‌کنم تا با مقام‌های ارشد ایران درباره یافتن راه‌حل قابل توافق دوجانبه و قابل تطبیق با قوانین ایران دیدار کنم تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند به فعالیت‌های راستی‌آزمایی اساسی در ایران ادامه دهد. چشم به راه موفقیت هستیم و این به نفع همه است.»

بنا بر اعلام دفتر مدیرکل آژانس، او به تهران سفر می‌کند تا درباره حصول یک توافق در زمینه چگونگی انجام اقدامات بازرسان آژانس در راستای کاهش تعهدات ایران ذیل برجام رایزنی کند.

پیش از این بهروز کمالوندی معاون امور بین‌الملل و سخنگوی سازمان انرژی اتمی مهم‌ترین محورهای سفر گروسی به تهران را حول موضوعات فنی و ترتیبات اجرایی توقف نظارت‌های فراتر از پادمان و پروتکل الحاقی و اقدامات  داوطلبانه فراپادمانی و نحوه ادامه همکاری‌های دو طرف عنوان کرده بود.

امروز علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس جمهور نیز در پاسخ به سوالی درباره هدف از سفر گروسی به تهران گفت که در دیدار با او  ملاحظات آژانس در چارچوب موافقتنامه پادمان و همکاری‌های دو طرف مورد بررسی و گفت‌وگو قرار خواهد گرفت. 

کاظم غریب آبادی نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی دو شنبه هفته گذشته نامه توقف اجرای اقدامات داوطلبانه ایران را به مدیرکل آژانس تحویل داد.

در این نامه تاکید شد که این اقدام ایران بر مبنای مصوبه مجلس شورای اسلامی و در پاسخ به عدم اجرای تعهدات طرف‌های مقابل ایران در برجام و البته منطبق با بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت می‌گیرد.

کاهش دسترسی‌های آژانس و نگرانی گروسی

نماینده ایران در تشریح اقداماتی که از پنجم اسفند ماه با توقف اجرای پروتکل الحاقی متوقف می‌شوند گفت که این اقدامات شامل مفاد پروتکل الحاقی، کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقت نامه پادمان (برای اظهار زودهنگام تاسیسات هسته‌ای به آژانس)، استفاده از فناوری‌های مدرن و حضور درازمدت آژانس در ایران، اقدامات شفاف ساز در رابطه با کیک زرد، اقدامات شفاف ساز در رابطه با غنی سازی و دسترسی‌ها پیرو مفاد برجام می‌باشد.

وی نظارت و راستی آزمایی اجرای اقدامات داوطلبانه همچنین اقدامات شفاف ساز در رابطه با ساخت قطعات سانتریفیوژها را از دیگر اقداماتی برشمرد که قرار است متوقف شود.

بر این اساس جمهوری اسلامی ایران از این تاریخ به بعد دیگر ملزم به اعلام تصمیم خود برای ایجاد یا ساخت تاسیسات اتمی جدید پیش از آماده شدن آنها برای راه‌اندازی نیست، همچنین الزامی به اعلام جزئیات فنی تولیدات خود در ارتباط با دستگاه‌های غنی سازی نخواهد بود.

آژانس انرژی اتمی روز چهار شبه اعلام کرد که ایران قصد دارد سانتریفیوژهای نسل جدید را در تاسیسات اتمی نطنز نصب و راه‌اندازی کند. این سانتریفیوژها از نسل " IR-2m" هستند که قرار است دو آبشار ۱۶۴ تایی جدید از آنها به چهار آبشار موجود اضافه شوند.

این اقدام خود در راستای گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران ذیل ماده ۳۶ برجام صورت می‌گیرد اما از این پس با توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و در صورت ادامه این وضعیت این اخرین اعلام و اطلاع رسانی ایران به آژانس در مورد افزایش تعداد سانتریفیوژهای خود پیش از نصب آنها خواهد بود.

این احتمالا آخرین گزارش پروتکلی ایران به آژانس در مورد فعالیت های هسته‌ای خود از جمله تولید و بکارگیری سانتریفیوژه های نسل جدید خواهد بود.

قطع نظارت آنلاین آژانس

مهم‌تر آنکه بر اساس بند دوم اقدامات ایران از این پس استفاده آژانس از تجهیزات و فناوری های مدرن برای نظارت بر تاسیسات ایران متوقف خواهد شد. به بیان دیگر از این پس نظارت آنلاین آژانس بر تاسیسات و فعالیت‌های ایران متوقف و شماری از دوربین‌هایی که مطابق با پروتکل الحاقی و نظارتهای فراپادمانی در تاسیسات ایران نصب شده بود برچیده خواهند شد.

گروسی به دنبال چیست؟

سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پی این تحولات و رویدادها و در این مقطع زمانی حساس شاید اتفاقی عادی و منطقی به نظر برسد، اما وقتی برخی از نقاط این پازل در کنار هم قرار گیرد، حضور آقای گروسی در تهران در این زمان خاص ابهام‌هایی را هم بوجود می‌آورد.

نکته اول آنکه مدیرکل آژانس از دو ماه پیش و زمانی که مصوبه مجلس ایران با عنوان اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ایران تصویب و به تایید نهایی شورای نگهبان رسید و در آن قید شده بود تا اول بهمن ماه در صورت لغو نشدن تحریم‌ها ایران اجرای پروتکل الحاقی را متوقف خواهد کرد، فرصت داشت تا در این زمینه نه فقط با ایران که با همه طرف‌های برجام و شورای حکام رایزنی کند و یا به ایران بیاید، علی الاصول پیشگیری در این مورد بهتر از درمان یا چاره جویی است. اما مدیرکل در این دو ماه نه تنها چنین نکرد که حالا مشخص شده سرگرم پرونده سازی و ایجاد ابزار فشار برای کشورهای اروپایی و آمریکا بر علیه ایران بوده است.

دکتر مسعود اخوان فرد معاون سابق سازمان انرژی اتمی در این رابطه با اشاره به ادعاهای مطرح شده از سوی آژانس در مورد پیدا کردن آثار اورانیوم در دو سایتی اخیرا مورد بازرسی قرار گرفته، به قدس آنلاین گفت: همزمانی این ماجرا با توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران، نشان دهنده یک اقدام هماهنگ و پروژه جدید برای عملیان روانی و رسانه‌ای و ایجاد فشار بر ایران است.

خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلماتهای غربی که نامی از آنها نبرده مدعی شد آژانس در دو سایت ایرانی که پس از ماه‌ها مخالفت تهران مورد بازرسی قرار گرفت، ذرات اورانیوم پیدا کرده و آماده می شود تا  ایران را به دلیل کوتاهی در ارائه توضیحات در این زمینه مرود بازخواست قرار دهد.

این خبرگزاری وضعیت و شرایط احیای برجام را در این صورت پیچیده‌تر و دشوارتر توصیف کرده است.

رئیس سابق بسیج حقوقدانان کشور با بین اینکه شواهد نشان می‌دهد رافائل گروسی با چراغ سبز و فرمان آمریکا در این زمان خاص به ایران می‌آید تا مأموریتی را اجرا کند، به خبرنگار ما گفت: این سفر در امتداد یک سناریو و جزئی از عملیات روانی دولت‌های غربی است که سالها با روشهای مختلف اتلاف وقت کردند و وظیفه خودشان را در مقابل یک معاهده بین‌المللی بنام برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ که لغو تحریم‌ها بود انجام ندادند و حالا می‌خواهند توپ را در زمین ایران بیندازند.

دکتر اخوان فرد با اشاره به اینکه گروسی فرصت داشت تا در زمان تصویب قانون اقدام راهبردی و خواست مجلس برای توقف اجرای پروتکل الحاقی به ایران بیاید و در این دو ماه به دنبال رایزنی و جلوگیری از ورود این پرونده به شرایط پیچیده‌تر باشد، اظهار داشت: اما او این کار را نکرد و حالا که شمارش معکوس برای گام بعدی ایران آغاز شده و چیزی بجز یک گام عملی و موثر مثل لغو تحریم‌ها نمی‌تواند مانع ان شود می‌خواهد به تهران بیاید.

معاون سابق برنامه ریزی سازمان انرژی اتمی با تاکید بر اینکه اجرای قوانین نباید تابعی از مباحث سیاسی و گروگان گیری مباحث حقوقی به وسیله روشهای عملیات روانی باشد، افزود: آمدن آقای گروسی به ایران در این مقطع دیگر ضرورت و دلیلی ندارد و با توجه به برخی رویدارها در ارتباط با آژانس به نظر می‌رسد این حضور در تهران و گفتگو با مقامات جمهوری اسلامی ایران بیشتر یک اقدام در جهت انجام یک عملیات روانی و سیاسی بدین منظور باشد که اگر آقای گروسی دست خالی بازگشت و نتوانست مانع از اجرای مصوبه مجلس و یا گرفتن امتیاز بازرسی‌های فراپادانی شود، آنرا به عدم همکای ایران نسبت داده و خوراک یک عملیات تبلیغاتی و سیاسی علیه ایران را فراهم کند.

بازگشت به نظارت پادمانی نیاز به توافق مجدد ایران و آژانس ندارد

معاون سابق سازمان انرژی اتمی در مورد توئیت مدیرکل آژانس وتاکید او بر گفتگو با مقامات ایران درباره حصول یک توافق دوجانبه و قابل تطبیق با قوانین ایران و این پرسش که با توقف اجرای پروتکل الحاقی آیا تداوم نظارت‌های پادمانی آژانس نیازمند توافقی جدید و دوجانبه میان ایران و آژانس است؟ با بیان اینکه اقدامات ایران روشن و با جزئیات به آژانس اعلام شده، تصریح کرد: گروسی موضوعی برای گفتگو و مذاکره با مقامات ایران ندارد زیرا ترتیبات انجام امور و بازگشت به سطح پایین تر نظارت‌ها کاملا روشن است.

در همین رابطه نماینده اسبق ایران در سازمانهای بین‌الملی و مقر اروپایی سازمان ملل هم تاکید می‌کند که ادامه نظارت های آژانس بر مبنای پادمان و ان‌پی‌تی نیاز به توافق دوجانبه جدید یا انطباق با قوانی داخلی ایران ندارد و از این جهت توئیت مدیرکل نوعی فضا سازی برای مهم جلو دادن سفرش به ایران است.

دکتر علی خرم در گفتگو با قدس آنلاین اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران در گذشته ان‌پی‌تی و پادمان هسته‌ای را امضا کرده و ترتیبات اجرایی آن میان ایران و آژانس توافق شده و به امضا رسیده است لذا اکنون دیگر نیازی به توافق دوجانبه به تعبیر آقای گروسی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه مدیرکل به شدت از تصمیم ایران برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ترسیده و نگران است که این رویداد به عنوان یک شکست در کارنامه او ثبت شود، خاطرنشان کرد: ایران بر اساس خواست و مصوبه مجلس و به دلیل اجرا نشدن تعهدات طرف‌های دیگر برجام می‌خواهد بار اضافه‌ای را که تحت عنوان نظارتهای فراپادمانی و حتی نظارتها و بازرسی‌های فرا پروتکلی پذیرفته و اجرا می‌کرد از دوش خودبردارد و از این پس مثل دیگر کشورهای عضو آژانس رفتار کند.

گروسی به دنبال تضمین

وی  یادآور شد: از این تاریخ به بعد آژانس دیگر نمی‌تواند نظارتهای سرزده و و فراگیر را درخواست بدهد و طبق مقررات پادمانی باید همچون دیگر کشورها بر مبانی یک فرآیند مشخص و از قبل درخواست‌های خود را ارائه بدهد تا توسط ایران برسی شوند.

دکتر خرم اظهار داشت: آقای گروسی به دنبال هماهنگی در مورد روند تداوم نظارتهای آژانس و ترتیبات کاهش دسترسی‌های آژانس و اطمینان و تضمین از ادامه همکاری ایران است. در واقع او برای دست یافتن به یک توافق ولو شفاهی و گرفتن تضمین برای تدوام نظارتهای آژانس و توقف ایران در همین سطح از کاهش نظارتها و تعهدات خود،  به تهران می‌آید.