قدس آنلاین-گروه استان ها-بابک رحیمیان: تالابی که ۴۹ درصد آن در سیستان و بلوچستان و ۵۱ درصد در استان کرمان قرار دارد؛ به گونه ای که نواحی جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب در استان کرمان و ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در سیستان و بلوچستان در محدوده این تالاب واقع شده‌اند حال دچار خشکیدگی است.
جولان بی امان ریزگردها
جازموریان در گذشته در زمره یکی از ظرفیت‌های مهم کشاورزی و دامداری در کرمان و سیستان و بلوچستان به شمار می رفت، اما هم اکنون در خطر نابودی قرار دارد به طوری که زخم عمیق خشکسالی های پیاپی و کاهش منابع آبی بر پیکره این تالاب موجب از بین رفتن زیستگاه ها و بروز ریزگردها شده به گونه ای که سلامتی مردمان جنوب شرق کشور را در معرض تهدید جدی قرار داده است.
از سوی دیگر اما ساخت سدها بر روی رودخانه های تغذیه کننده جازموریان به خصوص هلیل رود و بمپور و تامین نشدن حق آبه ها، مهمترین دلیل خشک شدن این تالاب بین المللی است که تغییر شاخص اقلیم و خشکسالی زنگ خطری برای محیط زیست نیز محسوب می شود.
خشک شدن تالاب جازموریان موجب تولید حدود ۲۵ درصد از کانون های داخلی ریزگرد کشور شده و اینک این ریزگردها در استان های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان جولان می دهند.
نبود مدیریت آب
مجتبی شجاعی، فرماندار شهرستان دلگان در گفت و گو با ما می گوید: وجود بیش از ۱۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز و بیش از ۲۰ هزار چاه مجاز در جنوب استان کرمان، موجب نرسیدن آب کافی به تالاب جازموریان شده است.
وی یادآور می شود: از آنجایی که این تالاب به عنوان مرکز تنظیم اکوسیستم‌های شرق کرمان و غرب سیستان و بلوچستان که سابقا آب آن شیرین بود، بر اثر یک جانبه گرایی استان همجوار و عدم حساسیت مسئولان سیستان و بلوچستان در گذشته ها، و احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های استان کرمان از جمله هلیل رود و خشک شدن بخش اعظمی از این دریاچه و مراتع اطراف آن و آسیب‌های زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی و... زیادی را ایجاد کرده است.
شجاعی می افزاید: سال‌های زیادی است که مدیریت سد جیرفت، حقابه زیست محیطی رودخانه هلیل را رها نمی‌کند و این امر باعث به وجود آمدن چالش جازموریان شده است.
وی بیان می کند: کاملا اشتباه است اگر بخواهیم حالِ بدِ جازموریان را به خشکسالی ربط دهیم چرا که این تالاب بزرگ، به واسطه نبود مدیریت صحیح آب به این روز گرفتار شده است.
وی با اشاره به اینکه سد جیرفت جلوی چرخه بارندگی جازموریان را گرفته است، بیان کرد: برای رفع مشکلات، تکالیف سازمان محیط‌زیست، منابع طبیعی و وزارت نیرو در برنامه ششم توسعه باید عملیاتی شود.
فرماندار دلگان با تاکید بر اینکه هلیل رود اسیر سد جیرفت و سد بافت است، افزود: چندین سد نیز هم اکنون بر روی سر شاخه های هلیل رود در حال احداث بوده و بمپور نیز چنین سرنوشتی دارد، برخی رودهای فصلی نیز شاهد احداث سدهای کوچک آبخیزداری حوزه کشاورزی هستند.
زنگ خطر شن های روان
وی با بیان اینکه حق‌آبه دلگان باید در بخش زیست محیطی تعیین شود، اضافه کرد: زنگ خطر حرکت شن‌های روان به سمت دلگان و نقاط شهری و روستایی مجاور و حتی ایرانشهر، بعد از نواخته شدن زنگ نابودی تدریجی تالاب به صدا در آمده و این تهدید مستقیما حیات و اقتصاد و فرهنگ مردم منطقه را نشانه رفته است.
وی اذعان می کند: در این راستا می طلبد تا تاثیرات و خطرات خشکسالی تالاب در دلگان و مناطق بمپور و محمدان،شهرستان ایرانشهر و مناطق اسپکه و لاشار، شهرستان نیکشهر و مسکوتان و مناطقی از شهرستان فنوج بررسی و برنامه ریزی لازم با حساسیت صورت و سپس اقدام مشترک در داخل استان نیز شکل گیرد، همچنین در اولین مرحله نیز جلوی حفاری‌های غیرمجاز گرفته شود و چاه‌های غیرمجازی که طی سال‌های اخیر حفر شده مسلوب‌المنفعه شوند.
وی خاطر نشان می کند: از آنجایی که سدهای استقلال و عروس در جیرفت و برخی سدهای کوچک و بزرگ آبخیزداری در استان کرمان که تعداد آنها به بیش از ۳۰ سد می رسد، منشا اصلی آسیب تالاب هامون جازموریان برای سیستان و بلوچستان هستند، وجود این سدها اجازه ورود اندک سیلاب های ناشی از بارندگی را به جازموریان نمی دهد که این موضوع تالاب را خشکانده و به منشا ریزگرها تبدیل کرده است.
بحران بیکاری
فرماندار دلگان اذعان می کند: با همه این اقدامات اگر خدایی ناکرده مشکل زیست محیطی تالاب جازموریان که درحال حاضر به سمت بحران در حال پیش روی است، تداوم داشته باشد، همه این اقدامات، همچون چک های بی محل تلقی شده که در صورت ایجاد مشکلات زیست محیطی و خشکسالی های ناشی از مخاطرات زیست محیطی تالاب جازموریان و اتفاقاتی که در بستر تالاب رخ داده، همه این موارد می تواند به بیکاری دامن زده و عامل مهاجرت به حاشیه شهر شود.
شجاعی می گوید: وقتی این مهاجرت ها به حاشیه شهرها شکل گیرد، جمعیت کثیری از کشاورزان و دامداران منطقه، ناچارا به مشاغلی که در آنها تخصص و سررشته آنان نیست و تجربه آن را ندارند روی می آورند و باعث کاهش تولیدات محصولات کشاورزی و افزایش بیکاری، اعتیاد و آسیب های اجتماعی در منطقه خواهد شد.
فرماندار دلگان اظهار می کند: عمده اشتغال مردم در حوزه شهرستان دلگان، مبتنی بر کشاورزی و دامداری می باشد، این خطه کم‌ارتفاع ترین نقطه استان و وضعیت منابع آبی آن خیلی خوب بود که این تداوم وضعیت در صورتی که مسائل زیست محیطی، مشکلات جازموریان، احداث سدهای غیرمجاز و دیگر مسائل مرتبط وجود نداشت، سالها می توانست اشتغال و معیشت مردم دلگان را بیمه کند.
وی بیان می کند: درحال حاضر نگران معیشت مردم هستیم، اگر از زمان حاضر به فکر رفع مشکلات جازموریان و تعیین تکلیف خودمان با این تالاب نباشیم در آینده کشاورزان منطقه باید به دنبال یک شغل جایگزین باشند.
نظر شما