قدس آنلاین: بیم و امیدها نسبت به نشست استانبول برای تعیین سرنوشت صلح در افغانستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

محمد اشرف غنی که تا همین اواخر به نظر از خواب هایی که آمریکایی ها برای او دیده بودند هراسناک بود و نگاه منفی به نشست استانبول داشت، حالا تغییر موضع داده و دو روز پیش طرح سه مرحله ای خودش را برای طرح در استانبول ارائه داد و گفت برای حضور در این اجلاس آمده است. طرح او مشتمل بر سه بخش ثبات سیاسی، ایجاد حکومت صلح و مشورت درباره توافق نهایی این روند است. اما طالبان بدون درنگ پیشنهاد و طرح غنی ر رد کرده و آنرا غیر قابل اجرا خوانده است.

تردیدهای اشرف غنی و طرح واشنگتن برای حکومت کابل

در وحله نخست به نظر می‌رسد طالبان با الگویی که آمریکایی‌ها ارائه می‌دهند همراه‌ترند، هرچند که توافق آنها و واشنگتن در دوحه ظاهرا شکست خورده و به نتیجه نرسیده‌است. اما حالا زمزمه‌هایی از سوی این گروه به گوش می‌رسد که می‌خواهند مذاکرات استانبول را تا بعد از ماه رمضان به تاخیر بیندازند بلکه مشخص شوند آمریکا روند خروج نیروهایش از افغانستان را آغاز خواهد کرد یا نه، آنگاه شاید دیگر نیازی به مذاکره نباشد و بتوان با عملیات نظامی کابل را گرفت.

اما مشخص است که نه قدرتهای جهانی دخیل در افغانستان از جمله آمریکا و روسیه نمی خواهند و اجازه نمی دهند این اتفاق رخ دهد و نه بازیگران منطقه‌ای. از اینرو فعلا چشم‌ها همه به نشست استانبول دوخته شده. نشست که به اعتقاد ناظران سیاسی اگر تصمیم آخر در آن گرفته نشود تصمیم اصلی آنجا اتخاذ خواهد شد.

یک کارشناس ارشد مسائل شبهه قاره هند و افغانستان درباره چشم انداز این اجلاس و تغییر موضع اشرف غنی برای حضور و مشارکت فعال در آن می‌گوید: واقعیت اینست که آقای غنی به عنوان یک بازیگر زیرک بازی خودش را می‌کند اما اصل قضیه اینست که دو ابتکار بزرگتر علاوه بر بازی که غنی انجام می‌دهد بر اجلاس استانبول سایه انداخته است.

پیر محمد ملازهی در گفتگو با قدس آنلاین می‌افزود: یکی ابتکار دوحه است که در اجرا شکست خورد و حالا به استانبول برده شده تا روی احیای آن کار کنند و ابتکار آمریکایی‌ها اینست که سه نیروی داخل افغانستان، یعنی  طالبان و نیروهای حکمتیار، نیروهای جهادی شمال و نزدیک به عبد الله و احزاب  لیبرال دموکرات نزدیک به اشرف غنی را وادار به مصالحه و تقسیم قدرت کنند.

وی با اشاره به نقش آفرینی چندین نیرو در تحولات افغانستان از جمله کشورهای همسایه، کشورهای منطقه که دارای نفوذ در افغانستان هستند مثل عربستان ترکیه و مارات و البته قدرتهای فرامنطقه ای مانند روسه، آمریکا و چین می‌گوید: نشست سلا گذشته در مسکو تا حد زیادیم عادلات آمریکایی ها را به هم زد و باعث شکست توافق دوحه شد زیرا روشها با طلاع از نقشه آم ریکایی ها تلاش کردند ابتکار عمل را بدست بگیرند و کاری کنند که نیروهای داخلی و همسایگان بیایند یک راه حلی برای صلح و تقسیم قدرت در افغانستان پیدا کنند و بعد روسها این صلح را تضمین کنند و کار را از دست آمریکایی ها بگیرند.

این کارشناس مسائل افغانستان خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد این دو ابتکار در جاهایی با آمدن بایدن با هم هماهنگ شده‌اند و تیم بایدن پس از ارزیابی مجدد توافق با طالبان می‌کوشد تمام ابتکارها یعنی ابتکار آمریکا، روسیه و غنی که می گوید اصل ما هستیم و شما باید کمک کننده باشید را گرد هم آورد.

تلاش غنی برای حذف شدن آبرومندانه

ملازهی درباره طرح غنی برای نشست استانبول و تغییر موضع ناگهانی او به خبرنگار قدس آنلاین گفت: اشرف غنی اساس می کند او را دور می‌زنند و در هر معامله‌ای چه طرح آمریکا و چه مسکو او حدف خواهد شد، در حالی که عبد الله عبدالله این حس را ندارد چون پشتوانه قومی و سابقه جهاد دارد و دارای توان جمع‌آوری نیرو و جنگیدن است. پشتوانه ای که غنی از آن برخوردار نیست.

وی افزود: محمد اشرف غنی در یکسال گذشته اقدام زیرکانه انجام داد. یکی  برگزاری انتخابات بود که هر چند با مشارکت پایین انجام گرفت اما آمریکایی‌ها را ناک اوت کرد زیرا غربی‌ها نمی‌توانستند نتیجه انتخابات را رد کنند و دیدیم که  خلیل‌زاد خیلی تلاش کرد جلوی انتخابات را بگیرد.

و حالا حالا دومین ابتکار او این hست که هر تغییر و تحول و توافقی باید طبق قانون اساسی موجود افغانستان باشد که آمریکایی ها این را هم نمی‌توانند رد کنند.

غنی تاکید دارد که روش و مکانیزم تغییر و اصلاح  قانون اساسی هم در خود آن امده و هر توافق برای صلح در این مقطه باید مبتنی بر قانون اساسی فعلی باشد.

به گفته ملازهی، اشرف غنی می‌داند اگر طالبان فشار آورد و آمریکا بپذیرد قانون اساسی جدیدی قبل از توافق صلح نوشته شود او حذف می شود زیرا در این صورت تقسیم قدرت می‌تواند بین عبدااله عبدالله و طالبان انجام شود و در این صورت نیورهای حکمتیار در طیف طالبان و نیروهای لیبرال دموکرات منهای غنی در کنار عبدالله قرار خواهند گرفت. لذا رئیس جمهور افغانستان ترجیح می‌دهد طرح برگزاری انتخابات زودرس و انتقال قدرت را به استانبول ببرد تا آبرومندانه از قدرت کنار برود.

این کارشناس مسائل شبه قاره هند با یادآوری اینکه در شرایط موجود حتی عبدالله عبدالله هم شانس زیادی در مقابل قدرت طالبان ندارد، گفت: اگر طالبان وارد این معادله بشوند شانس آنها بیشتر است چون انسجام بیشتری دارد. مفتی ها و افراد با نفوذ آنها در همه مناطق و قومیت ها زیاد هستند و زمینه رای بالایی دارند و در انتخابات نیز احتمالا برنده خواهند شد.

هراس جنگ داخلی جدید در افغانستان

وی با بیان اینکه مشکل آمریکایی ها با انتخابات در کنترل نبودن تقسیم قدرت و نداشتن اطمینان از ساختار قدرت و حکومتی است که پس از آن تشکیل می‌شر حومت کابر سوستاخ  رنوع ود مگنه وی‌افزاید: از طریق انتخابات اهداف آمریکایی ها محقق نمی شود و بخشی از قدرت دست طالبان و بخشی دست عبدالله و جهای‌ها می‌افتد و معلوم نیست آنها چگونه بر سر ساختار حکومت به توافق برسند.

ملازهی با اشاره به اینکه طالبان روی تشکیل امارت اسلامی جدی هستند تاکید کرد: به نظر می رسد غربی ها هم پذیرفته‌اند و می خواهند طالبان قدرت بگیرند و در آینده علیه رقبای آمریکا وارد عمل شوند.

او خاطرنشان کرد که در توافق دوحه طالبان پذیرفتند گروهایهای رادیکال نتوانند علیه منافع آمریکا و متحدانش وارد عمل شوند اما نگفتند علیه رقبای آمریکا هم نمی توانند وارد عمل شوند.

این موضوع به عقیده او باعث نگرانی روسیه است و دلیلی که سبب تشکیل نشست مسکو با حضور طالبان شد زیرا مسکو نگران حضور نیروهای سلفی یک اهل چچن و ازبک و اویغور و تاجیک است که به افغانستان منتقل شده اند و با قدرت گرفتن طالبان در توافق با آمریکا علیه چین و روسیه فعال خواهند شد.

وی درباره احتمال بروز یک جنگ داخلی و ویرانگر جدید در افغانستان میان طالبان و نیروهای جهادی در صورت این شیوه تقسیم قدرت با تایید جدی بودن این نگرانی و احتمال، گفت: روسیه به همین دلیل خواستار تضمین منطقه ای و بین الملی در مورد صلح در افغانستان است

ملازهی با یادآوری اینکه در  چهار دهه گذشته افغانستان همواره به دلیل دخالت قدرتهای بزرگ درگیر جنگ شده و یا قدرتهای بزرگ دخالت کردند که جنگ داخلی شده یا وقتی این قدرتها رفتند کشورهای منطقهای و همسایگان جایگزین شدند، اظهار داشت: الان آنچه در استنابول می گذرد ظاهرش  اینست که هیچ کس دخالت نکند و افغانستان به شرایط دوران ظاهر شاه برگرد. اما این یک حرف دیگر است. زیرا احتمالا روسها و آمریکایی ها مورد یک توافق فراگیر بر سر قفقاز، کریمه و اففانستان به تفاهمی پشت پرده رسیده اند.

این کارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این سوال که تحلیل ناظران درباره اینکه در استانبول اگر تصمیم نهایی گرفته نشود تصمیم اصلی گرفته خواهد شد|، گفت: من هم  فکر می‌کنم تصمیم اصلی در این نشست گرفته می شود و تکلیف جریانهای داخلی تقسیم قدرت بین آنا گرفته خواهد شد.

توافق پشت پرده طالبان و آمرکا و امکان تجزیه افغانستان

ملازهی درباره موضع و نگاه طالبان به این نشست هم با بیان اینکه طالبان طرحشان روشن است، تصریح کرد: طرح طالبان مال خودشان نیست، بلکه طرح ای‌اس‌آی (سازمان اطلاعات ارتش پاکستان) است.

وی گفت: چون غربی ها و روسها اجازه نمی‌دهند طالباناز طرق قهرآمیز کابل را بگیرند و امارت اسلامی برپا کنند فعلا به این نشست و مصالحه موافقند.

این کارشناس مسائل شبه قاره هند خاطرنشان کرد: زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات صلح افغانستان طالبان را قانع کرد از طریق سیاسی می تواند به قدرت برسند. و احتمالا آمریکا و طالبان پشت پرده نوعی معامله انجام داده اند. که آنها از طرق انتخابات به قدرت برسند و در مقابل تضمین هایی به آمریکا بدهند.

ملازهی گفت: این توافق درباره نحوه تداوم حضور امریکا در افغانستان است زیرا این نگرانی وجود دارد که با به قدرت رسیدن طالبان نیروهای شمال دوباره اقدام به جهاد کنند که در این صورت افغانستان به سمت تجزیه و جدایی شمال این کشور خواهد شد. اتفاقی که روسیه از آن حمایت خواهد کرد.

به همین دلیل و برای جلوگیری از این مسئله است که خلیلزاد طالبان را قانع کرد که از طریق سیاسی به قدرت برسند اما از آنها تضمین برای سهم نیروهای شمالی و برخی امتیازها و آزادی های اجتماعی در قانون اساسی فعلی افغانستان گرفته اند.

انتهای پیام/