قدس آنلاین؛ گروه استان‌ها: افطار دهی در بین مردم آذربایجان غربی از هفته دوم ماه رمضان مرسوم است و معمولاً فقرا را به مراسم افطاری دعوت می‌کنند و البته از افراد فامیل نیز وعده گرفته می‌شود.

اما آنچه اغلب بر سر سفره افطاری آذربایجانی‌ها دیده می‌شود از نان‌های روغنی گرفته تا سوپ و خرماهای تزئین شده با گردو، پودر گردو، پنیر، سبزی، ماست، مربا، شیر برنج و انواع حلیم‌ها است که امسال تحت تأثیر بیماری کرونا قرارگرفته است.

اعتقاد مردم آذربایجان

اعتقاد مردم آذربایجان در ماه رمضان این است که دل مومن همچون آیینه صاف و روشن باشد و از ناپاکی‌ها صیقل یابد، پیرمردان برای این منظور همواره آیینه کوچکی در درون جیب خود داشتند و بعدازاینکه خود به رؤیت آیینه می‌پرداختند، با فرستادن صلوات چندین بار آیینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخاندند.

هرچند این رسم طی سالیان اخیر به دلیل توسعه رسانه‌های گروهی، موضوعیت خود را ازدست‌داده اما هنوز که هنوز بسیاری از پیرزنان و پیرمردان روستانشین به این کار مبادرت می‌کنند.

پیش‌ازاین همچنین قبل از آغاز ماه رمضان، از طرف مردم روستاهایی که روحانی نداشتند،‌ نمایندگانی به نزد امام‌جمعه‌های شهرها ‌می‌فرستادند و از آن‌ها درخواست می‌کردند که یک روحانی را به نمایندگی از خود به روستا بفرستند.

روحانی اعزامی را با سلام‌وصلوات به روستا می‌بردند و هر شب در خانه‌ای مهمان می‌شد تا ماه رمضان به پایان برسد.‌

رسم «اوباشدان»

اما سحری خوردن و سحری بلند شدن هم برای خود در آذربایجان غربی و به‌ویژه در روستاهای آن آدابی دارد.هنوز هم که هنوز است روستائیان و عشایر آذربایجان غربی با صدای ضربه همسایه بر دیوار خانه و یا درب منزلشان از خواب بیدار می‌شوند.

در بین عامه مردم، زمان سحری خوردن به «اوباشدان»مشهور است و وقت آن نیز یک ساعت مانده به اذان صبح است.

موذنین روستایی، با صدای نافذ و گیرایی، وقت سحر را بر پشت‌بام‌های منازل یا مساجد روستایی با دعایی که در محل به آن «مناجات»می‌گویند، اعلام می‌داشتند.

همچنین درگذشته‌های نه‌چندان دور در مناطق روستایی وقت سحر و اذان صبح از روی حرکت ستاره‌هایی که اصطلاحاً به آن‌ها «اولکرلر» می‌گفتند تعیین می‌شد.

حلوای رمضان

حلوای ماه رمضان در بین مردم روستایی در استان آذربایجان غربی به «تره» مشهور است که آرد آن را با مقداری شیر آمیخته کرده و پس‌ازآنکه خشک شد با روغن حیوانی یا معمولی سرخ می‌کنند و به آن عسل اضافه می‌کنند.

 پختن نوعی نان محلی با عنوان «یاغلی فتیر» هم در ماه رمضان بین خانواده‌های روستایی آذربایجان غربی رواج دارد. این نان علاوه بر مصرف در سر سفره خانواده‌ها، به نیت نذری و هدیه به همدیگر داده می‌شود و به عقیده مردم این منطقه، کسی که از این نان بخورد در طول روز گرسنه نمی‌شود.

مردم روستاهایی این استان، در سال‌های قبل از رواج تلویزیون و رادیو، توسط وسیله موذن‌هایی که حرکت ستارگان را می‌شناختند، از اوقات شرعی باخبر می‌شدند.

در کنارغذاهای مخصوص این ماه، وسایل پذیرایی از مهمانان انواع حلواها و نان‌های روغنی، مرباهای مختلف و محصولات بومی است.

کیسه دوختن

یکی از آیین‌هایی که درگذشته در مسجد انجام می‌گرفت و هنوز هم در برخی از مناطق روستایی به‌عنوان یک رسم به یادگار مانده، دوختن کیسه‌های پول برای بزرگ‌ترهای خانواده بوده است که با ترتیب و آیین خاصی انجام می‌شود.

در آخرین جمعه ماه رمضان، هر یک از زنان و دختران یک‌تکه پارچه نو و پاک را با خود به مسجد می‌بردند و روحانی مسجد درحالی‌که دعای مخصوصی را می‌خواند زنان و دختران باید قبل از پایان دعا کیسه را دوخته و حاضر می‌کردند.

در این کیسه که به اعتقاد مردم مایه برکت بود یک سکه قرار می‌دادند که قبلاً آن سکه توسط افراد مو من متبرک می‌شد و در اصطلاح محلی به آن « کیسه دیبی» (ته‌کیسه) می‌گفتند.

ماه رمضان در آذربایجان، طنزهای خاص خود را دارد که به‌تناسب افراد و موقعیت‌های ماه به‌کاربرده می‌شود. در شبهای مهتابی ماه رمضان، فردی که روزه نمی‌گیرد اگر بخواهد از خانه خارج شود به او می‌گویند سروصورت خودت را بپوشان زیرا ماه به صورتت تف می‌اندازد. در بین عوام این اعتقاد وجود دارد که ماه به‌صورت کسانی که روزه نمی- گیرند «تف» می‌کند.

همچنین از کسی که روزه نمی‌گیرد وقتی سوال می‌کنند چرا روزه نمی‌گیری قبل از خود او اطرافیان می‌گویند هنوز ماه را ندیده است، یا می‌گویند صغیر است یا می‌گویند زورش به «اروج» نمی‌رسد. «اروج» لفظی است در زبان ترکی که هم به معنی روزه و روزه‌داری و هم از اسم های مردانه است.

به دلیل همین قبح روزه داری، در خانواده‌های روستایی حتی زنانی که برای گرفتن روزه عذر شرعی دارند آنچنان در خفا و پنهانی این کار را می‌کنند که حتی شوهران و فرزندانشان نیز متوجه روزه‌دار نبودن آنها نمی‌شوند.

شیرین ترین افطاری

در آذربایجان غربی اما شیرین ترین افطاری به تازه دامادها و تازه عروس ها اختصاص دارد، پسران و دختران نامزد در ایام رمضان جایگاه ویژه ای در سر سفره افطار دارند.

کار و بار شیرینی فروش ها و مخصوصا آن دسته از قنادی هایی که زولبیا و بامیه و کلوچه ها و نان روغنی های مخصوص و معروف می پزند نیز در این ایام رمضان در شهرهای این استان سکه می شود.

چند ساعت به افطار مانده می توان شور و حرارت و صف های طولانی در مقابل این شیرینی فروش ها را مشاهده کرد.

مراسم نیمه ماه رمضان یعنی روز تولد امام حسن مجتبی(ع) نیز در آذربایجان غربی گرامی داشته می شود، هر چند مراسم عقد و عروسی در این ماه در بین مردم متداول و معمول نیست اما بسیاری از خانواده ها نیز فراهم کردن مقدمات یک زندگی مشترک و مراسم بله برون را در ایام رمضان پر برکت و میمون می دانند.