آیت‌الله شیخ محمد باقر تحریری، تولیت مدرسه علمیه مروی در گفت‌‎وگو با ما از اسرار این ماه انسان ساز می‌گوید.

استاد تحریری با اشاره به آیه 183 سوره بقره می‌گوید: خداوند در این آیه خطاب به مؤمنین می‌گوید که روزه بر شما واجب شده همانطور که بر امت‌های قبل واجب شده بود، شاید شما تقوا و پرهیزکار شوید. این آیة شریفه به نوعی حکمت روزه گرفتن را بیان می‌کند. انسان‌های مؤمن که ایمان به جهان آخرت و خدای متعال دارند و معتقدند در تمام جهت به خدای متعال که حکیم مطلق است وابسته هستند و خدای متعال آنها را برای هدف عالی آفریده است و راه حکیمانه برای رسیدن به آن هدف را خدای متعال تعیین فرموده، یکی از آن راه‌های ارتباط با آن هدف عالی از آفرینش را روزه‌داری می‌دانند که خدای متعال بر آنها واجب گردانیده است. حتماً‌ این روزه تأثیر خاصی در جهت ارتباط برقرار کردن انسان با ذات اقدس الهی دارد، مانند سایر دستورات شرع مقدس که هر کدام جایگاهی را برای ارتباط برقرار کردن انسان با خدای متعال ایفا می‌کند ولی بعضی از این دستورات جایگاهش در ارتباط خاضعانه با خدای متعال خیلی روشن‌تر است و خواصش اگر درست به آن پرداخته شود، ‌بیشتر روشن می‌شود.

او به آثار فردی روزه‌داری نیز اشاره کرده و ادامه می‌دهد: روزه آثار متعددی دارد. انسان دارای ابعاد مختلفی است مثل بعُد فردی و بُعد اجتماعی، بُعد دنیایی و بُعد آخرتی و روزه تمام این ابعاد را در بر می‌گیرد. جنبة جسمانیت آن را ملاحظه می‌کنید که در روایات به جنبة صحت بدن آن اشاره شده است. یک وقت آن جنبه‌های روحی را در نظر دارید که روح از آلودگی‌ها پاک شود، ارتباط و خضوعش با خدای متعال بیشتر برقرار شود، یک وقت آثار اجتماعی آن در نظر گرفته می‌شود و آن اینکه کسی که روزه می‌گیرد، همانطور که در روایات آمده که شخص غنی درد گرسنگی را بکشد، تا بفهمد که بر گرسنگان چه می‌گذرد و به فکر دستگیری از آنان باشد. روزة کامل روزه ای است که همة این آثار برای انسان مترتب شود.

این استاد اخلاق توضیح می‌دهد: روزه مرحلة لازم و مراحل زائد دارد. روزة کامل آن است که در مرحلة اول شرایط لازم را که در رساله‌های عملیه،‌ فقها برای ما بیان کرده‌اند دارا شود، بعد این روزه آثار روحی در وجود انسان می‌گذارد که انسان تمایل پیدا می‌کند ارتباطش با خدای متعال قوی‌تر شود. برای غنی‌تر و قوی‌تر شدن این ارتباط، لازم است که انسان علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن در روز خودداری می‌کند،‌ از بعضی از کارهای حلال که در ایام دیگر حلال است و به‌واسطة روزه بر او حرام می‌شود خودداری کند، از گناهان دیگر نیز اعضاء و جوارحش روزه‌دار باشند و از گناهانی که حتی در ایام دیگر برای حفظ تقوی باید از آن‌ها خودداری می‌کرد دوری کند. ویژگی مهم ماه رمضان این است که انسان با نفس‌اش به طور خاص مبارزه می‌کند و چشم و زبان و گوش و... را از گناهان متعددی که می‌تواند انجام دهد، حفظ می‌کند تا کم‌کم به واسطة این تزکیه قلبش هم روزه دار شود.

آیت‌الله تحریری ادامه می‌دهد: رمضان ماه خودسازی است. البته خودسازی برای انسان‌های مؤمن در همة ماه‌ها قرار گرفته و اتفاق می‌افتد، اما زندگی دنیایی سرگرمی برای انسان‌های عادی و حتی مؤمنین به همراه دارد. خدای متعال مؤمنین خود را دوست دارد و در زمان‌ها و مکان‌های خاصی دعوت‌های خاصی برای مؤمنین دارد که در طی آن با اعمال خاصی مثل نماز، دعا ، زیارت و... به سوی خداوند رفته و فرورفتگی در دنیا کنترل شود. ماه رمضان این چنین خصوصیتی دارد، البته ایامی برای برقرار کردن ارتباط دعایی با خدای متعال هست، مثل برخی روزهای هفته، شب‌های جمعه و روز جمعه خواصی دارد که انسان‌های مؤمن به ‌وسیله دعا به خدای متعال ارتباط دارند. ‌در ایام دیگری مثل ماه رجب، ماه شعبان ارتباطات دعایی و ذکری برقرار است، اما باید الزاماتی در این زمینه وجود داشته باشد که با این الزامات به هر نحو مشکلات آلودگی‌های روحی و معنوی برطرف شود.

استاد خارج فقه و اصول حوزه یادآوری می‌کند: نماز یکی از آن الزامات شبانه‌روزی است، روزه هم یکی از الزاماتی است که در دوازده ماه، یک ماه را خدای متعال مقرر فرموده که لااقل با این الزام دیگر در گناهان گسترده آلوده نشده و فرو نرود و شستشویی برای فرد باشد. علاوه بر آن رمضان ماه نزول قرآن بوده و زمینه‌ برای ارتباط با قرآن برای انسان بیشتر است. ماه دعاست، دعاهایی که در ماه رمضان است در هیچ ماهی نیست، هم سحر دعاهای زیادی دارد، هم شب‌ها از اول شب تا زمان خواب دعاهایی است که اولیای الهی برای ما بیان کرده‌اند و هم روزها،‌ بعد از نمازها، که فرصت‌های متعددی است که خدای متعال برای ما معین فرموده است که انسان مؤمن این فرصت‌ها را در حداقل آن غنیمت می‌شمرد تا اینکه اسباب نجات روحی و معنوی خودش را به‌دست بیاورد.

استاد تحریری در پایان تاکید می‌کند: باید جایگاه روزه را بدانیم. بدانیم روزه از عنایاتی است که خدای متعال بر امت اسلامی ارزانی داشته و باعث شستشوی روح و گناهان انسان می‌شود. باید سعی کنیم علاوه بر روزه‌داری ظاهری که از خوردن و آشامیدن دوری می‌کنیم، از گناهان دیگر هم دوری کنیم تا این دوری از آلودگی‌ها سبب تعالی روح ما شود.