در ایران نیز گرچه بر اساس اعلام وزارت کار حوادث ناشی از کار سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال پیش از آن ۱۵درصد کاهش یافته و به ازای هر ۱۰۰هزار نفر کمتر از پنج نفر فوتی ثبت شده است، اما فعالان کارگری با تردید به آن نگاه می‌کنند و خواهان توجه جدی‌تر برای پیشگیری از چنین رخدادهایی هستند.
مرگ ۷۳۰ کارگر ساختمانی در سال
اکبر شوکت، عضو هیئت مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران در گفت‌وگو با ما آمارهای وزارت کار را دقیق نمی‌داند و می‌گوید: بسیاری از کارگران شکایت نمی‌کنند و تا زمانی که شکایت آن‌ها ثبت نشود جزو آمار محسوب نمی‌شوند. ضمن آنکه برخی از کارگرانی که در کارگاه‌های ساختمانی مشغول به کارند، اتباع خارجی غیرمجاز هستند، به همین دلیل نه تنها اگر دچار حادثه شوند شکایت نمی‌کنند، بلکه اگر حادثه منجر به فوت آن‌ها شود نیز در آمارها محاسبه نمی‌شوند. با این حال۵۰ درصد حوادث کار کشور مربوط به کارگران ساختمانی است در حالی که این افراد ۲ میلیون نفر هستند و بقیه حوادث کار مربوط به سایر کارگران است که تعداد آن‌ها هفت برابر کارگران ساختمانی است. براساس آمار اعلام شده از سوی پزشکی قانونی در سال‌های ۹۱ تا ۹۲ که به دلیل پروژه‌های مسکن مهر شاهد بیشترین ساخت و ساز در کشور بودیم، روزانه سه کارگر ساختمانی به دلیل حوادث جان خود را از دست می‌دادند، اما اکنون به دلیل کاهش صدور پروانه‌های ساختمانی این آمار ۳۰ درصد کاهش یافته است.
تعداد کم بازرسان کار
شوکت در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت کار بر محیط‌های کارگری پر خطر نظارت دارد یا خیر، اظهار می‌کند: تعداد بازرسان کار آن‌قدر کم است که وزارت کار در نهایت اگر بتواند سالی یک‌بار به کارگاه‌های ثابت سر می‌زند که البته در مورد پروژه‌های ساختمانی فقط برای بررسی حوادث مراجعه می‌کنند. بنابراین تا زمانی که این نظارت‌ها به انجمن‌های صنفی کارگران واگذار نشود به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
مسئولان ایمنی مستقل از کارفرما
وی ادامه می‌دهد: یکی از ضعف‌های فعلی موضوع مسئولان ایمنی است. با آنکه این افراد، تحصیلکرده و دلسوز هستند اما چون زیر نظر مستقیم کارفرما کار می‌کنند و حقوق خود را از وی می‌گیرند هیچ اختیاری برای اعمال دقیق نکات ایمنی و نوشتن گزارش کتبی ندارند و در نهایت در حد یک تذکر اعمال نظر می‌کنند. درحالی که اگر «سازمان نظام مهندسی ایمنی» در کشور تأسیس شود و مسئولان ایمنی زیر نظر نظام مهندسی ایمنی کار کنند می‌توانند به طور دقیق بر مسائل ایمنی کارگاه‌ها نظارت داشته باشند و کارگران و کارفرمایان را ملزم به رعایت دقیق نکات ایمنی کنند.
دولت باید نقش حمایتی ایفا کند
شوکت می‌گوید: تا زمانی که مهندسان ساختمان زیر نظر کارفرما کار می‌کردند قادر به بیان اشکالات فنی سازه به طور کامل نبودند و چشم خود را به روی بسیاری از تخلفات ساختمانی می‌بستند اما از زمانی که زیر نظر سازمان نظام مهندسی کار می‌کنند تخلفات ساختمانی بسیار کاهش یافته است. بنابراین اگر بخواهیم حوادث کار در کشور کاهش یابد راهی جز تأسیس سازمان نظام مهندسی ایمنی کار نداریم.
وی با اشاره به اینکه ۶۰ درصد حوادث ساختمانی به دلیل سقوط از ارتفاع است، می‌گوید: ضرورت دارد در کارگاه‌های ساختمانی زمینه‌های کاهش حوادث فراهم شود که البته در این زمینه دولت باید نقش حمایتی ایفا کند. به عنوان نمونه تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار شاغلان حوزه داربست قرار دهد و آن‌ها را موظف کند هنگام بستن داربست، پرتگاه‌های کار را هم ببندند.
مغفول ماندن آموزش‌های تخصصی
این عضو هیئت مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران با انتقاد از نحوه آموزش کارگران می‌افزاید: یکی از آموزش‌های لازم در حوزه پیشگیری از حوادث کار، آموزش‌های ابتدای خدمت است که متأسفانه در حوزه کارگران ساختمانی میزان این آموزش‌ها صفر است و در دوره آموزشی هشت ساعته پیش از ورود به کار که سازمان فنی و حرفه‌ای برای صدور مدرک برای این کارگران برگزار می‌کند نیز آموزش ایمنی وجود ندارد و ضرورت دارد فیلم‌های آموزشی تخصصی برای آموزش ایمنی کارگران در حوزه‌های مختلف تولید شود.
بی‌توجهی به قوانین و آیین‌نامه‌ها
محمدجواد حیدری، رئیس هیئت مدیره کانون انجمن‌های صنفی مسئولان ایمنی بهداشت نیز در خصوص تأثیر ایمنی کار در پیشگیری از حوادث می‌گوید: در کشور ما مسئله ایمنی محیط کار در حد شعار باقی مانده است.
وی با بیان اینکه تا زمانی که ساختار پیشگیرانه در معادن، کارخانه‌ها و کارگاه‌های ساختمانی وجود نداشته باشد کنترلی بر پیشگیری از حوادث نخواهیم داشت، می‌افزاید: قانون‌گذار در ماده ۹۳ قانون کار پیش‌بینی کرده است در کارگاه‌ها باید کمیته‌ای با عنوان کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل شود و ریاست آن برعهده مسئول ایمنی باشد تا مباحث ایمنی کارگاه یا مجموعه کنترل و تذکرات لازم در جلسه‌هایی که به صورت معمول برگزار میشود به اطلاع اعضای کمیته رسانده شود. متولی کنترل این کمیته نیز اداره بازرسی کار و مدیریت بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت است. اما متأسفانه تاکنون تعامل سازنده‌ای بین این سه ضلع اصلی یعنی کارفرما، کارگر و دولت به‌وجود نیامده چراکه تا کنون این ماده قانونی آن‌گونه که باید اجرا نشده است.
اهمیت تأیید صلاحیت پیمانکاران
رئیس هیئت مدیره کانون انجمن‌های صنفی مسئولان ایمنی بهداشت با اشاره به اینکه بسیاری از خطرها در محیط کار دیده نمی‌شود و پیمانکاران پس از بروز حادثه متوجه اهمیت آن می‌شوند، ادامه می‌دهد: مدت‌هاست آیین‌نامه تأیید صلاحیت ایمنی پیمانکاران کشور تدوین شده و براساس این آیین‌نامه هر پیمانکاری که بخواهد در حوزه کار قراردادی ببندد باید از سامانه ایمنی کار، تأیید صلاحیت بگیرد که یکی از بندهای آن داشتن مسئول ایمنی است، اما متأسفانه تاکنون پیمانکاران بسیاری از استان‌های کشور در این سامانه ثبت نام نکرده و این مهم را جدی نگرفته‌اند.
بی توجهی به آموزش و فرهنگ‌سازی در معادن و کارگاه‌های کشور
حیدری با اشاره به اهمیت نقش مسئول ایمنی در پیشگیری از حوادث کار می‌گوید: متأسفانه در کشور ما از مسئولان ایمنی حمایت لازم نمی‌شود درحالی که اگر ماده۹۳ قانون کار و آیین‌نامه تأیید صلاحیت (به‌کارگیری مسئول ایمنی به منظور نظارت دقیق و آموزش مستمر به کارگران) به طور کامل اجرا شود بسیاری از حوادث تحت کنترل قرار خواهد گرفت.
وی درخصوص اهمیت استفاده از وسایل حفاظت فردی در پیشگیری از حوادث کار نیز می‌گوید: استفاده از وسایل حفاظت فردی علاوه بر تأیید کیفیت وسایل از سوی مسئول فنی و نظارت مستمر، نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی است که متأسفانه در بیشتر معادن، کارخانه‌ها و کارگاه‌های کشور مورد بی توجهی قرار می‌گیرد و دود آن به چشم کارگر و خانواده‌وی می‌رود.
نظارت به صورت مستمر و جدی انجام نمی‌شود
سیاوش کریمی، کارشناس دادگستری رشته حوادث ناشی از کار نیز به ما می‌گوید: با توجه به آنکه بحث ایمنی برای پیمانکاران هزینه‌بر است در بیشتر کارگاه‌ها اعم از معادن، کارخانه‌ها و کارگاه‌های ساختمانی مورد غفلت واقع میشود و حوادث متعددی را رقم می‌زند.
وی با تأکید بر ضرورت نظارت از سوی نهادهای نظارتی نظیر وزارت بهداشت و وزارت کار می‌افزاید: تا زمانی که نظارت‌ها به صورت مستمر و جدی انجام نشود و دولت حمایت‌های لازم را از کارفرمایان در زمینه تجهیز کارگاه‌ها به تجهیزات ایمنی نکند همواره شاهد از دست دادن نیروی کار کشور خواهیم بود.
این کارشناس ایمنی و بهداشت محیط کار ادامه می‌دهد: درحال حاضر اداره بازرسی کار بر مسائل ایمنی کارگاه‌ها نظارت دارد اما متأسفانه به دلیل اینکه تعداد این بازرسان کم است از برخی کارگاه‌ها سالی یک‌بار هم بازدید نمی‌شود. ضمن آنکه به دلیل تعداد بالای کارگاه‌ها بازدیدها دقیق نیست.
کریمی می‌گوید: ضرورت دارد تیم‌های تعمیراتی برای کار در محیط‌های مختلف آموزش‌های لازم را ببینند تا شاهد اتفاقات ناگوار نباشیم.
نظر شما