۱۰۰ روز نخست دوره ریاست جمهوری بایدن به پایان رسیده است. به طور عمده، مشکلاتی که بایدن با آنها مواجه بود را میتوان در دو حوزه داخلی و خارجی مورد توجه قرار داد. مهمترین چالش پیش روی بایدن از ابتدای تصدی این پست، مقابله با بیماری کرونا بود. اگرچه وی در زمینه داخلی و مهار بیماری کرونا تا حدودی موفق عمل کرده اما بحثبرانگیزترین چالشهای وی در زمینه سیاست خارجی است. در نخستین گام، سیاست دولت جدید آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران مورد توجه است. خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۷ و متعاقب آن اعمال تحریمهای ظالمانه جدید موجب شد جمهوری اسلامی نیز غنیسازی خود را توسعه دهد که این امر، موجب نگرانی مقامهای آمریکایی شده بود. از طرف دیگر، شکست آمریکا در شورای امنیت به منظور تلاش برای اعمال مکانیسم ماشه، سیاست خارجی ایالات متحده را در وضعیت بحرانی قرار داد. همچنین اختلافات بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا از زمان روی کار آمدن ترامپ بهخصوص خروج وی از برجام، موجب فاصله گرفتن این دو بازیگر از یکدیگر شده بود. فاصله گرفتن اتحادیه اروپا و ایالات متحده در وهله نخست نه تنها موجب افول قدرت ایالات متحده شده بلکه سبب از دست دادن حامیان بزرگ این کشور نیز میشود. با این حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند در دوران بایدن امکان بهبود روابط آمریکا و اتحادیه وجود دارد؛ اما زمان زیادی میبرد. در کنار این مسئله، اقدامات خودسرانه ترامپ در خروج از برجام موجب شد ایران در زمینه بازگشت آمریکا به برجام در موضع بالاتری قرار گیرد.
اما در خصوص سیاست خارجی میان آمریکا و روسیه بیان این نکته شایسته است که روابط دو کشور در حال حاضر در تیرهترین حالت ممکن قرار دارد. اتهامزنی ایالات متحده به روسیه مبنی بر تلاش برای دخالت در انتخابات این کشور، ادامه تحریم روسیه، حمایت از اوکراین برای پیوستن به ناتو و... همگی مستندات این ادعا هستند. باوجود فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، به نظر میرسد رقابت این دو کشور همچنان به قوت خود باقی است. نکته قابل ذکر این است به نظر میرسد پس از فروپاشی شوروی، ایالات متحده روسیه را به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار بینالمللی نمیشناسد. با این حال، پوتین در دوران ریاست جمهوری خود بر روسیه همواره در تلاش بوده قدرت و تأثیرگذاری بینالمللی و فرامنطقهای روسیه را به ایالات متحده بقبولاند. در زمینه بحران روابط روسیه و اوکراین نیز ذکر این نکته ضروری است ایالات متحده تلاش دارد با تسهیل عضویت اوکراین در ناتو، روسیه را در محاصره امنیتی خود قرار دهد، چراکه فاصله گرفتن اوکراین از روسیه، تهدید بسیار جدی چه در زمینه امنیت ملی و چه حتی در مسائل اقتصادی روسیه به شمار میرود. طبق آمار، نزدیک به ۸۰ درصد صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا از طریق اوکراین انجام میشود. نزدیکی اوکراین به آمریکا و به تبع اروپا، سبب میشود روسیه اهرم فشار خود بر این اتحادیه به منظور کنترل و مقابله با سیاستها و فشارهای ایالات متحده را از دست دهد.
از سوی دیگر، بایدن با تداوم بخشیدن به تعرفههای بازرگانی اعمال شده در دوره ترامپ بر کالاهای چین، به دیپلماتهای ایالات متحده اجازه دیدار از تایوان را داد و فشار بر پکن را به بهانه سرکوب اویغورهای استان شین جیانگ و کنشگران دموکراسیخواه هنگ کنگ افزایش داد. این مواضع سیاسی نشان داده هر دو حزب اصلی صحنه سیاسی آمریکا، پکن را تهدید جدی برای خود میدانند. به نظر میرسد در دولت جدید ایالات متحده، اختلافات و تنشها با چین به عنوان رقیب جدی ایالات متحده در عرصه بینالمللی نه تنها کاهش نخواهد داشت بلکه ضمن افزایش، تقابل دو طرف به صورت جدیتر و ملموستر از گذشته احساس خواهد شد. اما بایدن به روابط نزدیک واشنگتن با عربستان سعودی پایان داد و از شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی فاصله گرفت. این اتفاق در کنار حملات انصارالله به مواضع مختلف سعودی موجب شد سعودی در موضع ضعف قرار گرفته و به جای حضور میدانی، به ابزار دیپلماسی متوسل شود. در مجموع باید گفت بایدن در دولت خود، ضمن مواجهه با مشکلات داخلی که مهمترین آنها همهگیری کرونا و آثار جانبی آن است، در عرصه سیاست خارجی خود نیز با مشکلات و پیچیدگیهای متعددی روبهرو است؛ مشکلاتی که هر گونه اقدام اشتباه میتواند روند افول این کشور را تسریع کند.
نظر شما