این نوع بیان و رویکرد، اوج رذالت یانکی‌ها را آشکار می‌سازد. در این معنی واشنگتن که در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسماً از برجام خارج شد و سپس با در پیش گرفتن سیاست فشار حداکثری به باورخود تحریم‌های فلج کننده ای علیه کشورمان در پیش گرفت، حال از موضع طلبکارانه ظاهر شده و نه تنها راضی به کنار گذاشتن گام‌های خصمانه خود نیست، بلکه در کمال پررویی می‌گوید ابتدا این تهران است که باید گام‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و سپس آن‌ها درباره اینکه تحریم‌های ضد ایرانی را لغو کنند یا نه، فکر خواهند کرد!
ذکر این مقدمه از آن جهت بود که بگوییم دور جدید مذاکرات وین با هدف احیای برجام و بازگشت دوباره آمریکا به این توافق‌نامه و همچنین رفع تحریم‌های ضد ایرانی در میان سکوت خبری از ۱۷ فروردین ماه آغاز و دور پنجم آن از روز سه شنبه (۴ خرداد) از سر گرفته شده است. هرچند مقامات دولت روحانی تا چندی پیش با خوش‌بینی بسیار از پیشرفت در مذاکرات سخن می‌گفتند، اما این روزها لحن آن‌ها کمی تغییر کرده است. همین تغییر نگاه سبب شد در گفت‌وگو با دکترمحمدصادق کوشکی تحلیلگر ارشد سیاسی، مذاکرات برجامی و حواشی پیرامون آن را بررسی کنیم.
جناب کوشکی، برخی کارشناسان معتقدند مذاکرات وین به بن‌بست خورده. اگر این‌گونه است دلیل آن چیست؟
همان‌گونه که قابل پیش‌بینی بود آمریکایی‌ها در مذاکرات وین دقیقاً همان راه گذشته را رفتند و به دنبال آن هستند بدون دادن کوچک‌ترین امتیازی به برجام برگردند و با این حربه فشار خود بر دولت آینده حاکم بر جمهوری اسلامی را سازمان‌یافته‌تر کنند. همین زیاده‌خواهی و نگاه از بالای یانکی‌ها علت واقعی و عینی هرگونه بن‌بست در گفت‌وگوهاست. باوجود آشکار بودن تفاوت‌نداشتنِ سیاست‌های بایدن و ترامپ ولی نکته ناباورانه این است که دولت روحانی و تیم مذاکره‌کننده، بی‌توجه به این حقیقت به دنبال آن هستند هرجور شده چند امتیاز مختصر از واشنگتن بگیرند و در نهایت مدعی شوند گفت‌وگوها را با موفقیت پیش برده‌اند. این در حالی است که در سوی مقابل، واشنگتن که دولت ما را تا این حد راغب به گفت‌وگو و نیازمند سازش فوری می‌بیند، حتی حاضر به دادن همین آب‌نبات‌چوبی و بچه دل‌خوشکنک ناچیز هم نیست. آن‌ها در نهایت تلاش خواهند کرد با فشار بیشتر، دولت روحانی را مجبور کنند فقط بازگشت ایالات متحده به برجام را بپذیرد و در طرف مقابل تهران تعهدات برجامی خود را اجرا، غنی‌سازی ۲۰ و ۶۰ درصدی را متوقف، اورانیوم غنی‌سازی خود را رقیق کند و بپذیرد که بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تأسیسات هسته‌ای کشورمان کماکان ادامه داشته باشد و همه این مطالبات، بدون پرداخت هیچ‌گونه امتیازی باشد. البته دولت روحانی هم به دنبال گرفتن امتیازات دندان‌گیری نیست، بلکه نهایت تلاش آن‌ها این است که طرف غربی بپذیرد یک مقدار از پول بلوکه شده ایران را آزاد کند و نه چیزی بیشتر. اگر مذاکرات وین به بن‌بست برسد دلیل اصلی آن همین زیاده‌خواهی طرف آمریکایی و وادادگی دولت روحانی است که سبب شده طرف غربی هر روز مطالبات بیشتری طلب کند.
اینکه عده‌ای می‌گویند آمریکا منتظر است تا انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان برگزار و سپس وارد رایزنی با ایران شود را تا چه حد قابل قبول می‌دانید؟
در چند وقت گذشته بسیاری این موضوع را مطرح می‌کنند. هر چند به لحاظ عقلی احتمالاً بهتر است حاکمان کاخ سفید صبر کنند و بعد روی کار آمدن رئیس جمهور جدید در تهران وارد رایزنی برجامی با دولتی شوند که امضای وی از دولتی که آخرین روزهای خود را سپری می‌کند، اعتبار بیشتری خواهد داشت، اما برای آمریکایی‌ها این تنها یک فاکتور است و واقعیت مهمی که آن‌ها دنبال می کنند امتیازگیری هرچه بیشتر است. بر اساس این واقعیت، آمریکایی‌ها در برآوردهای خود تقریباً به این نتیجه رسیده‌اند دولت آینده حاکم بر جمهوری اسلامی با توجه به سابقه بدعهدی دولت ترامپ به‌راحتی حاضر به نشستن با آن‌ها پای میز مذاکره نخواهد بود. از سوی دیگر آن‌ها می‌دانند هیچ گزینه‌ای بهتر از روحانی را برای گفت‌وگو پیدا نخواهند کرد.
با این اوصاف پیش‌بینی شما از آینده مذاکرات برجامی چیست؟
به نظر می‌رسد دولت روحانی بدش نمی‌آید حتی عقب‌نشینی بیشتری داشته باشد و در نهایت امتیازات بیشتری بدهد. این مسئله برای دولت آینده مشکلات و تنگناهای بسیاری ایجاد خواهد کرد. به ظاهر یکی از اهداف دولت دوازدهم هم همین است.
نباید از یاد برد رهبری نظام برای مذاکرات وین چند شرط تعیین کردند که از سوی دولت نادیده گرفته شده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، به صراحت فرمودند: «آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد از این ما راستی‌آزمایی خواهیم کرد و سپس به برجام برمی‌گردیم. این شروط ابتدایی و حرف قطعی نظام است». اگر دولت آن‌ها را نادیده بگیرد، باید مذاکرات متوقف شود. متأسفانه مجلس در این زمینه ضعیف عمل کرده است. حتی این نهاد برای اجرای مصوبه خود هم جدیتی ندارد و قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها هم که قرار بود بازرسی‌های آژانس اتمی را محدود کند، برای دو بار در ۵ اسفند و ۳ خرداد تمدید شده است. مجلس از باب وظیفه نظارتی باید به این مسئله ورود کند و نگذارد شرط رهبری زمین بماند وگرنه این امکان وجود دارد دولت روحانی بدون گرفتن هرگونه امتیازی، پای ایالات متحده را بار دیگر به توافقی باز کند که برای دولت آینده دردسر بزرگی به نام فشار برجامی را به ارث بگذارد؛ همان چیزی که رهبر انقلاب فرمودند ممکن است صرف بازگشت آمریکا به برجام بدون برداشتن تحریم‌ها حتی مضر هم باشد.
نظر شما