شدت انرژی؛ حاصل تقسیم مصرف انرژی بر تولید ناخالص ملی است یعنی مصرف انرژی، صورت کسر و مخرج تولید ملی است. موضوع این گزارش تنها صورت کسر یا همان مصرف انرژی و آن هم صرفاً در بخش مصرف خانگی است. در واقع می‌خواهیم به موضوع هدررفت انرژی  -برق و گاز- در بخش خانگی بپردازیم.

 راهکارهای قانونی داریم

هادی بیگی‌نژاد، دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به قدس می‌گوید: براساس اظهارات مسئولان حوزه انرژی، مصرف انرژی در همه بخش‌ها از جمله در بخش خانگی بالاتر از میانگین جهانی است.

وی بخشی از مشکل هدررفت انرژی در بخش خانگی را ساختاری و بخشی دیگر را هم ناشی از کم‌توجهی مردم در رعایت مصرف انرژی می‌داند و می‌افزاید: ساخت بناهای مسکونی در ایران به‌گونه‌ای است که هدررفت انرژی در آن‌ها زیاد است به طوری که مثلاً از میان آجرهای دیوارهای ساختمان‌ها در فصل سرما باد وارد می‌شود یا میزان مصرف انرژی تجهیزات و لوازم خانگی که استفاده می‌کنیم مثل کولر در مقایسه با کشورهای دیگر بالاتر است. البته مردم هم مصرف بهینه انرژی را رعایت نمی‌کنند. برای رفع مشکل یاد شده باید اصلاحاتی در شیوه ساختمان‌سازی و تولید و عرضه لوازم خانگی انجام شود.

بیگی نژاد درباره راهکار پیشنهادی خود و همچنین مجلس برای مصرف بهینه انرژی در بخش خانگی می‌گوید قانون‌گذار پیش‌بینی‌های لازم را انجام داده به طوری که سازمان بهینه‌سازی مصرف برای این منظور ایجاد شده است و هر ساله بودجه‌ای به آن اختصاص می‌یابد یا مجلس قانونی در این راستا مصوب کرده که بر اساس آن اگر جایی یا کارخانه‌ای تجهیزاتی که استفاده می‌کند را تغییر دهد به گونه‌ای که کاهش مصرف انرژی را به‌دنبال داشته باشد پول کاهش انرژی مصرفی، به مصرف‌کننده تحویل می‌شود. درواقع به لحاظ قانونی مشکل در مصرف بهینه انرژی نداریم اما در اجرای قانون مشکل داریم.

 اصلاح ساختار تعرفه برق و گاز

دکتر محمدجواد نوفرستی، مدیرعامل انجمن جامعه ایمن هم از بُعد جامعه‌شناسی به موضوع نگاه می‌کند و به قدس می‌گوید: افزایش تعداد خانوار، تعداد واحدهای مسکونی که سالانه احداث می‌شوند، فرسودگی تجهیزات انرژی، رفتار مشترکان و نحوه طراحی و ساخت بناها متغیرهای مصرف انرژی هستند. تقریباً همه لوازم خانگی مصرف‌کننده انرژی در کشور از نظر راندمان مصرف وضعیت خوبی ندارند. برای نمونه بیش از ۸۰ درصد بخارهای گازی و کولرهای آبی تولید شده در کشور برچسب انرژی سری F و G دارند. همچنین بسیاری از مردم نسبت به موضوع مصرف بهینه انرژی حساس نیستند چون بر اساس گزارش وزارت نیرو هزینه‌ای که ۷۰ درصد خانوارهای ایرانی ماهیانه بابت برق مصرفی می‌دهند

۱۵ هزار تومان است. پایین بودن این رقم موجب می‌شود انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی در مصرف برق نداشته باشیم. اما متغیر «نحوه طراحی و ساخت واحدهای مسکونی» نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در این موضوع دارد. در واقع مصرف در بخش خانگی بالاست چون ساختمان‌های ما مطابق مقررات ملی ساختمان و ماده ۱۹ آن طراحی و احداث نمی‌شوند، دوستدار انرژی نیستند و کم مصرف ساخته نمی‌شوند.

مدیرعامل انجمن جامعه ایمن ادامه می‌دهد: مشکل بالا بودن هدررفت انرژی در کشور در وهله نخست به طراحی و ساخت مسکن در کشور، سپس به تجهیزات مصرفی و در آخر به رفتار مصرف‌کننده برمی‌گردد چون رفتار مصرف‌کننده حتی اگر اصلاح شود در نهایت تا ۱۰ درصد در کاهش هدررفت انرژی تأثیر دارد.

 راهکار گذر از وضعیت موجود

نوفرستی درباره راهکارش برای گذر از وضعیت موجود، می‌گوید: راه عبور از وضعیت موجود در کوتاه مدت و پیش از اجرا شدن طرح بلندمدت کارت انرژی، اصلاح ساختار تعرفه برق و گاز و افزایش قیمت این حامل‌ها بر اساس مدل پلکانی افزایشی  -IBT - است. به‌طوری‌که در ابتدا هزینه مصرفی ۷۰ درصد مشترکان افزایش پیدا نکند اما هزینه ۳۰ درصد مشترکان پرمصرف جهشی افزایش یابد. یعنی افزایش پله اول باید بیشتر از پله دوم باشد. ولی در درازمدت اجرای طرح کارت انرژی راهکار ایده‌ال برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایران است چون بر اساس آن به هر ایرانی سهمیه مشخصی از حامل‌های انرژی با نرخ آزاد برای فروش پیش‌بینی شده است و هر فرد یا خانواری کمتر از سهمیه مصرفی‌اش استفاده کند می‌تواند بقیه آن را با نرخ آزاد بفروشد که این راهکار به عدالت اجتماعی و اقتصادی نزدیک‌تر است ضمن اینکه تورم‌زا نیست.