بعدها با رشد توانایی‌های فیزیکی و ادراکی کودک، تلاش والدین برای اثبات ادعایشان نمود دیگری به خود می گیرد؛ از اصرار برای خواندن اشعار فلان شاعر در

جمع‌های خودمانی گرفته تا نشان دادن نقاشی او به دیگران و ... همگی گام هایی است برای باوراندن برتری ذهنی کودک آن ها نسبت به کودکان دیگر.

درخواست برای «جهش تحصیلی» فرصت دیگری است که این‌بار با مشارکت نهاد خانواده و رسمی ترین نهاد آموزشی یعنی آموزش و پرورش شکل می گیرد؛ توافقی رسمی و قانونی که بارزترین نشانه آن را می توان در حضور یک داوطلب ۱۳ ساله در میان کنکوری های امسال دید.

تناقض دیدگاه در مسئولان یک وزارتخانه

همه این تلاش‌ها در حالی صورت می گیرد که امروزه ساختار قانونی که نسخه آن از سوی شورای عالی آموزش و پرورش پیچیده شده، مورد تردید کارشناسان آموزشی و حتی خود مسئولان این وزارتخانه است. چنان‌که رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش اردیبهشت ماه سال گذشته در نشستی گفته بود: «بارها اعلام کرده‌ایم جهش تحصیلی به دلایل علمی مورد تأیید ما نیست؛ زیرا معتقدیم ابعاد مختلف شخصیت باید پرورش یابد و نباید کودکانمان را با این اقدام به بزرگسالی پرتاب کنیم؛ باید برای این گونه دانش‌آموزان، غنی سازی برنامه‌ها انجام شود. اما وقتی جهش رخ می‌دهد آن‌ها از همسالان‌شان جدا می‌شوند. باید رشد اجتماعی و عاطفی کودکان با همسالانشان اتفاق افتد».

سید جواد حسینی، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی نیز در خصوص این طرح گفته بود: «بنده از نظر نظری و عملی موافق طرح جهش تحصیلی نیستم؛ چراکه دانش‌آموزان را از شخصیت ارگانیسم خودشان به شخصیتی دورتر پرتاب می‌کنیم؛ قرار است بنده و خانم حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی، نامه‌ای را برای حذف طرح جهش تحصیلی آماده کنیم».

جالب آنکه باوجود گذشت یک‌سال از این اظهارات، آزمون جهش تحصیلی سال گذشته برگزار شد و به گفته مسئولان امسال نیز از ۲۷ تیر تا ۲۶ مرداد برگزار خواهد شد!

دفاع معاون سازمان باوجود مخالفت رئیس!

اما معاون تشخیص سازمان آموزش و پرورش استثنایی باوجود مخالفت رئیس این سازمان، به‌گونه ای از آن دفاع می کند و با بیان اینکه جهش تحصیلی قانون و مصوب شورای عالی آموزش و پرورش است به ما می گوید: قطعاً این طرح اتفاق خوبی بوده که مصوب شورای عالی را گرفته است و سالانه بین ۸ تا ۱۰ هزار دانش آموز در کل کشور آزمون جهش مقطع دبستان شرکت می کنند که تقریباً کمتر از ۵۰  درصد آن ها پذیرفته می شوند.

محمدحسن عظیم عراقی، در خصوص شرایط جهش تحصیلی می گوید: دانش آموز باید طی سال تحصیلی و حتی سال‌های پیش از آن از همه درس‌ها  نمره «خیلی خوب» کسب کرده باشد و پس از شرکت در آزمون جهشی که مردادماه هر سال از سوی آموزش و پرورش استثنایی برگزار می شود، در صورت کسب نمره قبولی، شهریورماه دروس مربوط به سال بالاتر را امتحان دهد و در صورت قبولی سال تحصیلی جدید وارد  پایه بالاتر شود.

جهش تحصیلی؛ خوب یا بد؟

عبدالله شفیع آبادی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این پرسش به ما می گوید: یادگیری نتیجه فعالیت و تلاش دانش آموز و معلم و حاصل رشد هوشی، عقلی، اجتماعی و جسمانی است و این‌گونه نیست که این فرایند تنها با رشد هوش در ارتباط باشد.

به گفته این استاد دانشگاه وقتی والدین و یا آموزگاران دانش آموزی را ترغیب به جهش تحصیلی می کنند، نخستین عاملی که مورد توجه آن ها قرار می گیرد بهره هوشی اوست. درحالی که رشد متعادل یک کودک حاصل رشد او در زمینه هوش عمومی، استعداد و توان جسمانی، هوش هیجانی و هوش اخلاقی است و اگر تصور کنیم دانش آموزی به لحاظ هوشی در سطح بالایی قرار دارد، باید بررسی کنیم آیا در سایر سطوح رشد نیز در همین حد قرار دارد یا خیر؟

دانش آموز سرآمد، نیازی به جهش تحصیلی ندارد

پروفسور شفیع آبادی ادامه می دهد:گاهی اوقات والدین تصمیمی برای فرزند خود می‌گیرند بدون آنکه به عواقب آن فکر کنند؛ درحالی که اگر دانش آموزی در سطوح مختلف رشد سرآمد و توانمند باشد نیازی به جهش تحصیلی ندارد و به طور طبیعی در مراحل مختلف زندگی موفق خواهد بود؛ چرا که انسان سالم، انسانی است که جنبه های رشد هوشی، رشد جسمانی و رشد اجتماعی او هماهنگ باشند.

در غیر این صورت ممکن است وقتی در جمع همکلاسی‌های دانشگاهی خود قرار می گیرد، دچار آسیب‌های عاطفی و یا روانی شود که متأسفانه نظام آموزشی ما به این مهم توجه ندارد.

وی تأکید می کند: بهتر است والدین برای فرزندانی که به باور خودشان آن ها را مستعد جهش تحصیلی می دانند، امکانات آموزشی بیشتر نظیر آموزش مهارت های زندگی را فراهم کنند.کسب مهارت‌های مختلف در زندگی به مراتب مفیدتر و ارزشمندتر از جهش تحصیلی است؛ چرا که با مهارت‌ها و توانمندی‌های بیشتر به مراحل مختلف رشد می رسند.

جهش تحصیلی به قیمت انزوای اجتماعی

افضل السادات حسینی؛ دانشیار دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران نیز با تأیید اینکه روند رشد، فرایندی همه جانبه است که در جهش تحصیلی فقط رشد ذهنی مورد توجه قرار می گیرد، به ما می گوید: به لحاظ رشد اجتماعی، رشد عاطفی و رشد جسمانی یک کودک ۱۲ ساله نمی تواند در کلاسی حاضر شود که سایر همکلاسی هایش ۵ یا ۶سال از او بزرگ‌تر هستند. او نمی تواند تعامل اجتماعی با دیگران برقرار کند و همین عامل موجب انزوای وی می شود که ممکن است آسیب های زیادی در زندگی و آینده اش به همراه داشته باشد.

دکتر حسینی با ابراز تأسف از عملکرد نظام آموزشی کشور ادامه می دهد: در حال حاضر نظام های آموزشی دنیا بر روی آموزش مهارت های زندگی متمرکز شدند، اما متأسفانه هنوز آموزش و پرورش ما حافظه محور است و جهش تحصیلی نیز با تأکید برحافظه محوری اتفاق می افتد که تبعات منفی آن در زندگی کودکان به مراتب بیشتر از پیشرفت تحصیلی آن هاست.