اینکه از واقعه کربلا و آنچه در عاشورای سال ۶۱ هجری رخ داد به حادثه‌ای تاریخ‌ساز تعبیر می‌شود از چه جهاتی است؟ بعد تأثیرگذاری این واقعه در بستر تاریخ چگونه قابل تبیین است؟
نهضت حضرت سیدالشهدا(ع) صرفاً یک حرکت در مقابل ظلم و باطل نبود، بلکه ایشان درصدد ایجاد یک تحول و دگرگونی فرهنگی در وضعیت حاکم آن زمان برآمدند، چراکه شاهد تعطیل عقول بودند؛ وقتی عقل در جامعه‌ای تعطیل شود دیگر رشد و تعالی در آن دیده نمی‌شود. از این رو، حضرت سیدالشهدا(ع) در هر منزلی که توقف می‌کردند، سخنرانی داشتند و با مردم وارد تعامل شده و سؤالات آن‌ها را پاسخ می‌دادند حتی به صورت کتبی به آن‌ها جواب می‌دادند تا این عقول تعطیل شده، احیا شود. مهم آنکه این احیای عقول منحصر به زمان سیدالشهدا(ع) و کربلای سال ۶۱ هجری نیست بلکه نهضت حسینی و اساساً شخصیت امام(ع)، فوق نسل و فوق عصر است و ایشان فراتر و بالاتر از عصر و نسل با مردم سخن گفته‌اند.
مهم‌ترین اموری که می‌توان در نهضت و سیره حسینی برای احیای عقول به آن‌ها متوسل شد، کدام ابعاد است؟
مهم‌ترین و کاربردی‌ترین این امور شامل اخلاقیات می‌شود؛ حضرت سیدالشهدا(ع) از معاد، قیامت و حق‌الناس و حقوقی که بر گردن ماست و باید احقاق شود سخن می‌گویند، به نظر می‌رسد بیان سیره اخلاقی حضرت(ع) در ابعاد مختلف موردنیاز امروز جامعه ماست که اگر به آن اقبال داشته باشیم می‌توانیم جامعه را احیا و عقلانیت را بر آن حاکم کنیم. از روضه‌های محرم و مرور جریان عاشورا، نکات اخلاقی بسیار قابل استخراج است که می‌تواند عقل‌ها را بیدار کند.
برای آنکه بتوانیم از واقعه عاشورا چنین دستاوردها و برکاتی را استخراج کنیم، چطور باید به بررسی آن بپردازیم؟
شخصیت امام حسین(ع) و جریان عاشورا از سه بعد قابل بررسی است؛ نخست علل و عوامل، یعنی بدانیم چه عواملی سبب شد مردم یک زمان با علم به اینکه این حسین(ع) پسر پیامبر(ص) و فرزند امام علی(ع) است، چنان مصائب و فجایعی را بر ایشان تحمیل کنند که تا قیامت باید بر آن گریست! به عبارت بهتر، به‌قدری جامعه به ظلم و جور گرایش یافته بود که حاضر به چنین قساوتی شد.
آنچه به عنوان مقدمات و زمینه‌سازی در وقوع واقعه جانسوز عاشورا مطرح می‌شود غفلت مردم و عدم معرفت آن‌ها به امام زمانشان است، اگر مردم امام‌شناس بودند قطعاً آن مصائب رخ نمی‌داد که امام زمان خود را به بدترین و فجیع‌ترین وضع به شهادت برسانند.
کربلا به ما می‌آموزد اگر می‌خواهید در ورطه اینچنینی قرار نگیرید و بلا و عذاب بر شما نازل نشود و مورد لعن تاریخ قرار نگیرید، به امام زمانتان معرفت پیدا کنید؛ در پناه این معرفت است که انسان از مصائب عصر و زمانه خویش مصون می‌ماند.
دوم شرح اتفاقات است که از آن به بیان مراثی تعبیر می‌شود و باید بیان شود چون برکات محسوس و غیرمحسوس دارد و سوم تبیین پیامدهای واقعه عاشوراست، اینکه این گریه‌ها قرار است چه کند و چه آثاری داشته باشد؟
در تبیین پیامدهای عاشورا باید گفت بیان این مراثی عامل تطهیر تاریخ است، تاریخ با نظر به سیدالشهدا(ع) پاک شده است، چنان که گاندی می‌گوید: من هر چه دارم از مطالعه واقعه عاشورای حسینی است.
علاوه بر این، این واقعه سبب تطهیر اجتماع است، اکنون می‌بینیم با این وضعیت کرونا مردم به اندازه وسع خود عَلَمی برافراشته‌اند و شعائر را اقامه می‌کنند. سومین اثر این مراثی و روضه‌ها، تطهیر قلوب است؛ روضه سیدالشهدا(ع) در دل حرارتی ایجاد می‌کند که پاک‌کننده قلب است و موانع سلوک الی الله را از وجود ما حذف می‌کند.
بعضاً به شیعه شبهه وارد می‌شود چرا بر شهید قرن‌های گذشته گریه می‌کند، آیا این گریه‌ها و عزاداری‌ها صرف سوگواری است یا اهدافی والاتر را دنبال می‌کند؟
همه مردم در همه قرون و اعصار مخاطب جریان کربلا هستند.
با تأسی به امام حسین(ع) است که هم جامعه، هم فرد و هم تاریخ تطهیر می‌شوند و این یعنی این روضه‌ها، صرفاً به دیده عزاداری نگریسته نمی‌شود.
عزاداری بر امام حسین(ع) هم طریقیت دارد و هم موضوعیت؛ موضوعیت دارد یعنی اصل آن مهم است، چون در این ایام ملائکه در عرش گریه می‌کنند. روایت است از امام صادق(ع) پرسیدند: چرا شما در دهه اول محرم سوگواری می‌کنید در حالی که ما عزاداری را بعد از واقعه انجام می‌دهیم؟
امام(ع) در پاسخ فرمودند: ملائکه در شب اول محرم پیراهن جدم حسین(ع) را که چاک چاک است در اثر شمشیرها و سوراخ سوراخ است در اثر نیزه‌ها و آغشته به خون ابی‌عبدالله(ع) است از عرش آویزان می‌کنند، ما و شیعیانمان این پیراهن را با چشم بصیرت و نه بصر می‌بینیم پس اشک‌های ما سرازیر می‌شود؛ از این رو، این اقامه عزا به نوعی همدردی با امام زمان(عج)
است.
علاوه بر این، این عزاداری‌ها طریقیت نیز دارد و ما را به منزل مقصود و به رتبه و درجه‌ای می‌رساند که شأن فرد عندالله و عندالناس بالا می‌رود، از این رو، صرفاً بعد تاریخی ندارد.
باید توجه داشت بکا و گریه بر امام حسین(ع) منحصربه‌فرد است.
وقتی سخن از زیارت به میان می‌آید، زیارت ایشان منحصربه‌فرد است، وقتی به اقامه عزا می‌رسیم، باز مجلس نورانی سیدالشهدا(ع) منحصربه‌فرد است، همچنین است ویژگی‌های خاص تربت حسینی و... .
برخی شیعه را مکتب و مذهب سوگ می‌دانند، آیا واقعیت عزاداری‌های محرم همین است یا نتیجه و کارکردی دیگر دارد؟
در این ایام شخصاً به بیمارستان‌ها مراجعه داشتم، نیاز اصلی برای بیماران کرونایی تقویت روحیه است وقتی روحیه‌شان را از دست بدهند، ویروس در آن‌ها بیشتر اثر می‌کند. اینچنین نیست که گریه و بکا حتماً دلیل حزن باشد بلکه عامل قُرب است. وقتی بر مصائب حضرت سیدالشهدا(ع) اشک می‌ریزیم، این اشک ریختن‌ها عامل قرب به خداست؛ اینجاست که می‌گوییم: «اصلاً حسین(ع) جنس غمش فرق می‌کند».
غم امام حسین(ع) عین نشاط است؛ آن‌ها که این شبهه را مطرح می‌کنند، نمی‌دانند این نشاط با عقل معاش نیست بله با عقل معاد است.
ما در شنیدن خبر شاد اشک شادی می‌ریزیم و این به دلیل نشاط ناشی از مقام و جایگاه فوق‌العاده‌ای است که بدست آورده‌ایم نه از سر حزن. این قبیل ادعاها سال‌هاست رد شده است. اگر امکان عزاداری دارید با رعایت دستورالعمل‌ها در جلسات شرکت و اقامه عزا کنید و هر کس می‌تواند عَلمی برای امام حسین(ع) بلند کند.
برای آنکه از بستر عزاداری برای امام شهید(ع) به انس و خدمت به امام حی و زمان خویش برسیم باید چه راهبردی داشته باشیم؛ پاسخ به ندای هل من ناصر امام زمان(عج) چه کیفیتی دارد؟
همه آنچه در عاشورای حسینی رخ داد به دلیل غفلت از امام معصوم(ع) است. امام حسین(ع) در بیانی شریف فرمودند: خدا ما را خلق نکرد مگر آنکه نسبت به او معرفت پیدا کنیم.
بنابراین اگر خدا را شناختیم از ماسوی الله جدا شده‌ایم و او را عبادت می‌کنیم.
وقتی به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) عرض شد «مقصود از این معرفت چیست؟» حضرت(ع) فرمودند: معرفت اهل هر زمان به امام زمانشان؛ از این رو، باید در مجالس و منابر نسبت به امام زمان(عج) آگاهی و تذکر داده شود چون بدون این معرفت اساساً نمی‌توان در مسیر بندگی حرکت کرد.
برای آنکه انتظارهای ما سرانجامی همچون انتظار کوفیان نداشته باشد باید در عمل منتظر باشیم؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند: انتظار فرج به معنی توقف نیست بلکه به معنای تلاش و کوشش است، چنان که قرآن کریم هم ویژگی‌هایی را برای جامعه مهدوی برمی‌شمارد و می‌فرماید: «همان کسانی که هر گاه در زمین به آن‌ها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و پایان همه کارها از آن خداست».
نظر شما