با گذشت بیش از ۱۴ قرن از واقعه کربلا هنوز هم ابتدای محرم، دلدادگان شیعه را عزادار می‌کند و در این بین برخی نیز رسالت خود را زنده نگاه داشتن یاد و خاطره این واقعه جریان‌ساز قرار داده‌اند که در میان آنان هنرمندان و هنرهای مختلف تصویری و تجسمی نقش بارزی برعهده دارند.

از نقاشی قهوه خانه‌ای تا آثار استاد فرشچیان در موزه رضوی همه و همه زبان گویای غم محرم است که در معرض بازدید عموم قرار دارند و با زبانی رسا اما متفاوت قیام عاشورا را به تصویر می‌کشند.  

هنر کوچه و بازار و ترسیم قیام عاشورا

نقاشی قهوه‌خانه‌ای یا خیال‌سازی، از هنرهای دوران قاجار است که به دلیل آن که هنری کاملا مردمی است از اهمیت قابل توجهی در نقاشی ایرانی برخوردار است.  

نقاشی قهوه‌خانه‌ای را می‌توان نخستین تلاش برای خارج شدن هنر از شکل درباری دانست زیرا این هنر توانست شکل مصور روایت‌ها را به میان مردم کوچه و بازار بکشاند. این هنر که سال‌های طولانی حماسه‌های شاهنامه و روایت کربلا را در دل خود داشت، به راحتی توانست بخش مهمی از اندیشه مردم عامه را تعالی بخشد.

تابلوی «تعزیه ‌خوانی وقایع روز عاشورا» با حاشیه ترجیع‌بند محتشم کاشانی به خط نستعلیق یکی از آثار نفیس موزه حرم مطهر رضوی با محوریت محرم و عاشورا است؛ در این تابلو که از لحاظ تاریخی متعلق به دوره‌ قاجاریان است، تکنیک رنگ و روغن روی پارچه به کار رفته و سبک آن قهوه‌خانه‌ای است که طول این تابلو عظیم ۷ متر و ۳۳ سانتی‌متر و عرض آن ۲ متر و ۱۰ سانتی‌متر است.

تعداد ۹ پرده از حوادث عاشورا به قلم استاد حسین همدانی، به ابعاد: ۱۸۳× ۱۳۳/۵ س. م. از دیگر آثار موزه‌ها با محوریت عاشورا است که در خزانه و موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.  

عاشورا به روایت استاد فرشچیان 

«عصر عاشورا»، «پرچمدار حق» و «شام غریبان» نگاره‌های منحصر به فرد استاد محمود فرشچیان با موضوع عاشورا به شمار می‌روند که در موزه آستان قدس رضوی نگه‌داری می‌شوند.

عصر عاشورا؛ تصویرگر مرکب بی‌سوار

اثر هنرمندانه و ارزشمند «عصر عاشورا» استاد فرشچیان آن‌قدر با مفهوم و پرمحتوا است که هنرمندان دیگر را واداشته تا با اقتباس از اثر استاد، در قالب‌های دیگر به خلق اثر بپردازند.

این اثر که در عاشورای سال ۱۳۵۵ به تصویر کشیده شده، روایت‌گر صحنه غمبار بازگشت مرکب بی‌سوار امام حسین(ع) به سوی خیمه‌ها و اهل حرم در عصر عاشورا است.

تابلوی عصر عاشورا به سبک نگارگری با تکنیک اکریلیک در ابعاد ۹۸×۷۳ سانتی‌متر رسم و در سال ۱۳۶۹، به موزه آستان مقدس امام هشتم(ع) اهدا شده است.

پرچمدار حق؛ علم‌دار کربلا

«پرچم‌دار حق» نگاره‌ای که با تکنیک اکریلیک در ابعاد ۷۱×۱۰۰ بر روی مقوا خلق شده است، شمایلی از حضرت عباس(ع) را در حالی ‌که با حالت زخمی روی اسب بوده و چهره و دستان ایشان ناپیدا است، به تصویر کشیده است.

در این تابلو، اسب علم‌دار کربلا با نشستن بر روی زمین سعی کرده سوار بدون دست را بر روی زین نگه دارد. مشک آبی که تیر به آن اصابت کرده و آب آن بر زمین ریخته، تیر و پیکان‌هایی که به بدن حضرت ابوالفضل (ع) اصابت کرده و تیرهایی که به اسب خورده، نحوه شهادت ایشان را نشان می‌دهد.

شام غریبان؛ واگویه‌ای از اسارت 

تابلوی «شام غریبان» به سبک نگارگری و با تکنیک اکریلیک در ابعاد ۱۲۳× ۱۴۳ سانتی‌متر در سال ۱۳۹۴ خلق و به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده؛ این اثر را می‌توان ادامه تابلوی «عصر عاشورای» استاد فرشچیان دانست که اسارت و غربت خاندان امام حسین(ع) را به تصویر کشیده و با رنگ‌بندی خاص خود، این حزن و اندوه را به مخاطب منتقل می‌کند.

آنچه بدان اشاره شد، تنها بخشی کوچک از دریای بی‌کران هنرمندان در عرض ارادت به ساحت مقدس اهل بیت(ع) بود که در کالبد هنر تجلی پیدا کرده و نمودهایش در بخش‌های مختلف موزه‌های آستان قدس رضوی در معرض عموم علاقه مندان قرار گرفته است.

منبع: آستان نیوز

انتهای خبر/