به گزارش گروه فرهنگ و هنر قدس آنلاین، در حالی که بسیاری صنایع حیاتی و مادر در دنیا وابسته به صنعت چاپ به حرکت خود ادامه می‌دهند و در اغلب کشورهای توسعه یافته «چاپ» جزو ۵ صنعت اول و مهم در رشد اقتصادی است و به عنوان موتور محرکه فعالیت سایر حوزه‌های مولد محسوب می‌شود اما در ایران حوزه چاپ و نشر همچنان اندر خم یک کوچه است و هر روز به دنبال یافتن متولی اصلی‌اش است؛ یک روز از وزارت ارشاد و روز دیگر از وزارت صمت سر درمی آورد. با بحران‌های مالی فراوانی روبروست و درست زمانی که می‌تواند چرخه اقتصادی را به حرکت دربیاورد به دلیل کم و کاستی‌های موجود و مدیریت سلیقه‌ای درگیر چالش‌های بسیاری در مسیر خود شده است.
این درحالی است که بنا به پیش بینی کارشناسان این حوزه اگر فکری به حال سامان دادن به وضعیت موجود و تخصیص منابع ارزی و تسهیلات لازم در راستای حفظ ماشین آلات و نوسازی آنها صورت نگیرد با ضعیف شدن بیش از پیش این صنعت و به موازات آن وابستگی به بازارهای خارج از ایران روبرو خواهیم بود.
به مناسبت روز ملی صنعت چاپ با احمد ابوالحسنی رئیس اتحادیه چاپخانه‌داران کشور درباره وضعیت صنعت چاپ، بحران‌ها و مشکلاتش و همچنین آینده پیش روی آن به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می خوانید.
علیرغم اینکه چاپ زیرمجموعه صنعت تعریف شده اما بسیاری از فعالان این حوزه معتقدند به عنوان یک صنعت به آن نگاه نمی‌شود و طبیعتاً کرونا هم در یکی دوسال اخیر به مصائب آن دامن زده است. اصلی‌ترین مشکلاتی که امروز صنعت چاپ با آن مواجه است، چیست؟
متاسفانه امروز چاپ و نشر با مشکلات بسیاری مواجه شده اما جالب است بدانید مشکلات نشر در قیاس با صنعت چاپ بسیار کمتر است. چاپ را از دو منظر فرهنگی (چاپ نشریات) و صنعتی آن می‌توان بررسی کرد. در بخش نشر معمولاً به جز کتاب‌هایی که تیراژ بالایی دارند و یا نفیس هستند، اغلب کتب وارد بازار دیجیتال شده‌اند و با توجه به افزایش قیمت کاغذ و کمبود آن طبیعتاً برای ناشر سودی ندارد که کتاب‌ها را در تیراژ چندهزارتایی منتشر کند.
اما مشکل اصلی ما در بخش صنعتی چاپ است که به چند بخش تقسیم می‌شود و از تهیه مواد اولیه تا کمبود مقوا و کاغذ با مسائل بسیاری مواجه‌ایم. به طور مثال ما باید در بحث بسته بندی به روز باشیم اما کوچکترین ماشینی که می‌توان وارد کرد یک میلیون یورو قیمت دارد و حداقل ۳۰ میلیارد تومان باید هزینه بدهیم. در واقع مشکل اصلی ما از اینجا شروع می‌شود که صنعت چاپ با این همه سرمایه و ظرفیت‌های ارزآوری که دارد اما پولی برای وارد کردن دستگاه در اختیارش قرار نمی‌گیرد، در حالی که هر چاپخانه به سه تا چهار ماشین نیاز دارد که هزینه آنها حداقل ۵۰ میلیون یورو است. برای حل این مشکل به وزارت ارشاد مراجعه می‌کنیم اما نمی‌توان از آن انتظاری داشت زیرا ساختارش فرهنگی است و چنین بودجه‌ای ندارد و چون ساختار و ماهیت صنعتی ندارد نمی‌تواند چنین حمایتی از چاپخانه‌ها داشته باشد.
از آن طرف به وزارت صمت مراجعه می‌کنیم و با این پاسخ مواجه می‌شویم که چاپ زیرمجموعه ما نیست و باید به وزارت ارشاد مراجعه کنید! در نهایت چاپخانه دار مجبور است با اعتبار خودش به بانک رجوع کند و وام بگیرد که آنجا هم باید برای وام ۲۰ تا ۳۰ درصد مازاد پرداخت کند در حالی که سوال اینجاست مگر این ماشین قرار است چقدر درآمد داشته باشد که بتواند چنین هزینه‌ای را متقبل شود؟
حتی اگر چاپ به صورت کامل هم زیرمجموعه وزارت صمت باشد باز هم مشکل خواهیم داشت زیرا نمی‌توان فرهنگ را از چاپ جدا کرد. مسئله این است که به دلیل ویژگی‌های صنعت چاپ همه صنایع به آن وابسته هستند اما در عین حال در جایگاه درستی هم قرار نگرفته است.
شما می‌بینید که صنعت چاپ در امریکا سوم و در اروپا در رده پنجم قرار گرفته اما اینجا اصلاً به عنوان صنعت شناخته نمی‌شود و این فاجعه است و به نظرم بحران اصلی اینجاست.
نکته جالب این است که هرگاه وزرات صمت قرار است از صنف چاپخانه‌داران حمایت کند می‌گوید متولی شما وزارت ارشاد است اما وقتی بحث بر سر اعطای مجوز برای استانی شدن اتحادیه چاپخانه داران می‌شود علیرغم این که ارشاد نامه رسمی داده اما با آن مخالفت می‌کند.
مجوز چاپخانه‌ها از سوی وزارت ارشاد صادر می‌شود و از طرفی دیگر با توجه به صنعتی بودن چاپ، وزارت صمت متولی آن شده است. عملاً پیگیری مسائل مربوط به چاپ با کدام یک از این دو وزارتخانه است؟
تنها ارتباط ما با وزارت صمت مربوط به بحث جواز صنفی است و ارشاد هم نمی‌تواند به آن ورود کند، اما مسئله این است که ارشاد در بحث بازرسی به استانی شدن اتحادیه صنف تاکید دارد اما وزارت صمت با این مسئله مخالف است و همانطور که گفتم وقتی پای حمایت مالی در میان است صمت معتقد است که چاپ زیرمجموعه ارشاد قرار گرفته و از کمک شانه خالی می‌کند.
به نظرم بهترین کاری که می‌توان کرد این است که سازمانی برای صنعت چاپ ایجاد شود که بتوان مسائل فرهنگی و صنعتی را همزمان در یک فضا پیگیری کرد. البته می‌توان در ارشاد هم باقی ماند مشروط بر اینکه ارشاد برای معضلات بخش صنعتی چاپ راهی پیدا کند.
طی یکی دو سال گذشته مسئولان وعده‌های مختلفی از جمله بهبود وضعیت صنعت چاپ، اختصاص تسهیلات ارزی، حقوق بیکاری و ... داده بودند، چقدر این وعده‌ها محقق شده است؟
هیچ کدام از این وعده‌ها عملی نشده است و اتفاقاً برعکس این حمایت‌ها اتفاق افتاده که در سه سال اخیر بالغ بر ۱۵۰ تا ۲۰۰ واحد چاپی فقط در تهران به دلیل فشارهای مالیاتی و بیمه تعطیل شده‌اند که یکی از علت‌های اصلی‌اش هم بلاتکلیفی و عدم حمایت وزارت‌های مربوطه است که البته امیدوارم در دولت جدید اتفاقات خوبی رخ دهد.
پیش‌تر قول‌هایی مبنی بر اعطای تسهیلات برای نوسازی ناوگان صنعت چاپ داده شده بود، این وعده‌ها به کجا رسید، اساساً امروز ناوگان صنعت چاپ در چه شرایطی است؟
متاسفانه هیچ کمکی نکردند؛ در حالی که در دولت‌های قبلی هم وعده‌های بسیاری داده شد اما هیچ اتفاقی نیفتاد و مسئله اینجاست که اگر ناوگان صنعت چاپ به روز نشود مطمئن باشید همانگونه که امروز ترکیه بازار منطقه را به دست گرفته این نگرانی وجود دارد که بازار ایران را هم قبضه کند. شاید بد نباشد مثالی بزنم، اخیراً یک دستگاه لیبل ۱۶ رنگ در دنیا رونمایی شد که پس از شش ماه یک مدل آن وارد ایران شد اما ۸ ماه در گمرک ماند.
با توجه به نوسانات نرخ ارز، کمبود مواد اولیه و قطعات دستگاه‌ها را چطور تامین می‌کنید؟
طبیعتاً با مشکلات بسیاری مواجه شدیم. دسترسی به قطعات بسیار سخت است و با توجه به شرایط ارزی با مشکلات بسیاری روبرو هستیم و همین مسئله معضل بزرگی برای صنعت چاپ شده و اتفاقاً یکی از دلایلی که بسیاری از واحدهای چاپی مجبور به تعطیلی شدند به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه‌ها و تامین قطعات موردنیازشان بوده است.
دفاتر چاپ زیرزمینی که به صورت غیرمجاز فعالیت می‌کنند چقدر به روند کاری صنعت چاپ ضربه زده‌اند؟
۹۵ درصد چاپخانه‌هایی که آثار را به صورت غیرمجاز چاپ می‌کنند از اتحادیه جواز ندارند. نکته دوم اینکه بازرسی ارشاد با توجه به حجم نیروهایش و میزان چاپخانه‌هایی که وجود دارد پاسخگو نیست و همه واحدها به درستی بازرسی نمی‌شوند. البته ما در اتحادیه سعی می‌کنیم به بازرسی ارشاد کمک کنیم اما در حاشیه تهران نتوانستیم ورود کنیم که البته می‌توان با استانی کردن اتحادیه این مسئله را حل کرد، اما در حال حاضر تخلفاتی که در تهران اتفاق می‌افتد از سوی واحدهایی است که اصلاً از اتحادیه جواز صنفی ندارند.
انتظارتان از دولت جدید برای بهبود وضعیت صنعت چاپ چیست؟
امروز و به مناسبت روز صنعت چاپ طی مراسمی با حضور وزیر ارشاد، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و اهالی صنعت چاپ مسائل و دغدغه‌های این حوزه را مطرح می‌کنیم. اما از دولت جدید انتظار داریم وقتی قرار است تصمیمی درباره چاپ بگیرند متولیان آن را هم فرا بخوانند. این درست نیست که در یک اتاق دربسته برای یک صنعت به این بزرگی تصمیم می‌گیرند اما متولیان اصلی آن در این جلسه حضور ندارند!
نکته دوم این که دولت می‌تواند بسیاری از اختیارات را به اتحادیه واگذار کند و ما هم کنارشان کار کنیم و افتخارمان این است که این دولت بتواند با موفقیت طی طریق کند، اما اگر بخواهند طبق روال قبلی حرکت کنند مطمئن باشید که اوضاع بدتر از قبل خواهد شد مگر این که از اتحادیه کمک بگیرند؛ مانند کاری که در کشورهای همسایه از جمله ترکیه انجام شد و دولت اختیار را به بخش‌های خصوصی واگذار و خودش صرفاً نظارت کرد. بنابراین ما زمانی موفق خواهیم شد که دولت بر ما نظارت کند نه دخالت!
نظر شما